Randvoorwaarden bij burgerparticipatie Wederkerigheid, empowerment en sturing

1. Randvoorwaarden bij burgerparticipatie Wederkerigheid, empowerment en sturing Prof. dr. Paul Ponsaers

2. Stelling: Burgerparticipatie is een essentieel onderdeel van COP Doch impliceert belangrijke randvoorwaarden en beslissingen • Externe gerichtheid • Probleemoplossend • Partnership • Accountability • Empowerment Debat Burgerparticipatie

3. Energie Recreatie Ontmoeten Zorg Onderwijs School Wonen Cultuur Voorzieningen Veiligheid Ondernemen Welzijn Horeca Debat Burgerparticipatie

4. Burgerparticipatie is een waarde op zich, is niet enkel instrumenteel : Sociale Cohesie ↑ • Veiligheid tendeert ernaar andere participatievormen naar het achterplan te dringen • Gevaar van instrumentalisering → ILP • Hoe kan empowerment worden ingebouwd? • Op welke wijze zal accountability worden afgelegd? • Aan wie, en hoe? Debat Burgerparticipatie

5. Diverse vormen Participatie Debat Burgerparticipatie

6. Diverse vormen Informeren De burger … als consument Participatie Debat Burgerparticipatie

7. Diverse vormen Raadplegen Informeren … geeft mening, kennis als ervaringsdeskundige Participatie Debat Burgerparticipatie

8. Diverse vormen Adviseren Raadplegen Informeren … genereert ideeën om tot een goed plan te komen Participatie Debat Burgerparticipatie

9. Diverse vormen Co-produceren Adviseren Raadplegen Informeren … als actieve partner in concrete projecten Participatie Debat Burgerparticipatie

10. Diverse vormen (Mee-)beslissen Coproduceren Adviseren Raadplegen Informeren … is medeverant- woordelijk voor beleidsbeslissingen Participatie Debat Burgerparticipatie

11. Diverse vormen Zelfbeheer (Mee-)beslissen Coproduceren Adviseren Raadplegen Informeren … neemt zelf Initiatief en voert uit Participatie Debat Burgerparticipatie

12. Diverse vormen • Welke vorm dient te worden nagestreefd? • Is louter informering wenselijk? • Is zelfbeheer wenselijk? (cfr. BIN) • Is kern van IV-beleid, impliceert dit geen bestuurlijke aanpak … • … en integrale en geïntegreerde aanpak? • Kan worden volstaan met éénrichtingsverkeer? • Leidt dit niet tot een “klik”-cultuur? • Is de strafrechtelijke aanpak wel steeds probleemoplossend? • Doelgroepenbeleid kan mogelijks discriminerend worden opgevat: under- en overpolicing / Hoe vermijden? Debat Burgerparticipatie

13. “De burgers ernstig nemen” Stelling : de opgang van participatief beleid Laat toe : beter de mening te kennen van de burgers, het beleid adequater hierop af te stemmen MAAR: Niet zeldenis er selectieveuitval! Risico : die groepen die het minst bedeeld zijn komen niet in de participatie terecht, waardoor de resultaten beantwoorden aan de belangen van beperkte groep • Hoe diversiteit respecteren? (‘multiple communities’) • Hoe kan representativiteit worden gegarandeerd? • Impliceert partnership erkenning van andere levenswijzen?

14. Representativiteit WEINIG Zelfbeheer (Mee-)beslissen Participanten Coproduceren Adviseren Raadplegen Informeren VEEL WEINIG Participatie VEEL Debat Burgerparticipatie

15. “De burgers ernstig nemen” Stelling : de opgang van participatief beleid Laat toe : beter de mening te kennen van de burgers, het beleid adequater hierop af te stemmen Geloof in de mogelijkheid de resultatenrechtstreeksdoor te vertalennaaruitvoerbaarbeleid. Geloofallerhandesoorten van doelstellingenterzelfdertijd te kunnenrealiseren. MAAR: Dikwijlsspelenselectievebelangen! Risico : belangen van bepaalde organisaties of personen dreigen te domineren; dikwijls intern contradictorische standpunten; niet geschraagd door ruimere visie of belangenafweging. Quid algemeen belang?

16. Belangenbehartiging WEINIG Zelfbeheer (Mee-)beslissen Invloed overheid Coproduceren Adviseren Raadplegen Informeren VEEL WEINIG Invloed burgers VEEL Debat Burgerparticipatie

17. “De burgers ernstig nemen” Stelling : de opgang van participatief beleid Laat toe : beter de mening te kennen van de burgers, het beleid adequater hierop af te stemmen Onderbelichting van de rijkdomaanmeningen en zienswijzen. Wordt in feitegeenaccountabilityverschaftvanuiteenvooringenomen, intern-logischbeleidsstandpunt? MAAR: Selectieveaanwendingvan de resultaten! Risico : aanwending ifv. reeds vooropgestelde doelstellingen, doorzetten van eigengereid beleid uit naam van “de bevolking”

18. Probleem 1: Dominantie van Veiligheidsdiscours Probleem 2: Keuze maken in vorm van Participatie Probleem 3: Hoe de representativiteit garanderen? Probleem 4: Resulteert niet steeds in uitvoerbaar beleid Probleem 5: Hoe vooringenomenheid vermijden? Probleem 6: Wetenschappelijke aandacht ondermaats

19. “De burgers ernstig nemen” Stelling : de opgang van participatief beleid Laat toe : beter de mening te kennen van de burgers, het beleid adequater hierop af te stemmen Onderbenutting van hetsociaal-wetenschappelijkdispositief. Moeilijkebeschikbaarheid van de gegevensvoorverdergaandwetenschappelijkonderzoek. Ondermaatsewetenschappelijkeinteresse. Selectieveaansluiting met wetenschappelijkonderzoeksdispositief! Risico : sociaal-wetenschappelijke aandacht voor resultaten blijft marginaal. Al te weinig evidencebased ontwikkeling.

20. Evidencebasedpolicy Methodiek

21. Over het Cahier De politie kan niet aan alle verwachtingen van burgers voldoen, hulpverleners kunnen niet alle problemen oplossen en het overheidsbeleid heeft onontkoombaar een slechts beperkte invloed. Anderzijds kan samenwerking leiden tot meer veiligheid en meer leefbaarheid. Vanuit die gedachte is het zinvol na te denken over de (on)mogelijkheden van burgerparticipatie en de mogelijkheden voor een participerende politie. Dat is niet alleen van belang voor de legitimiteit en informatiepositie van de politie, maar ook voor de veiligheidsbeleving van burgers. Het is echter in dit verband belangrijk om de rol van politie en burger helder af te bakenen en de betekenis van burgers in de veiligheidszorg te duiden. Dit Cahier gaat nader in op een aantal basisvragen over burgerparticipatie. Op welke wijze kan men burgers binnen de gelederen van de politie inzetten? Welke actieve en welke passieve bijdragen kunnen burgers leveren aan het bevorderen van (eigen) veiligheid en leefbaarheid, en op welke wijze kan de politie dit ondersteunen? En, tot slot, welke mogelijkheden biedt burgerparticipatie om de relatie tussen bevolking en politie te versterken?