Propaganda

1. Propaganda

2. Propaganda Nedir? Propaganda özünde bir iletişim ve halkla ilişkiler sürecidir. Bu süreçlerin de özünde bir ikna çabası olmasını, amaçlarını ve metotlarını göz önünde bulundurduğumuzda, bizi propagandanın bir gizli ikna süreci olması sonucuna çıkarabilir.

3. Propagandanın pek çok tanımı olabilir. Ancak hepsinin birleştiği ortak nokta, propagandanın bir grubun çıkarlarını destekleyen, bilerek çarpıtılmış ya da saptırılmış bilgi anlamına gelmesidir.

4. Propaganda; “bir topluluğun düşüncelerini, duygularını davranışlarını, tavır ve hareketlerini etki altında tutmak ve onları değiştirmek amacıyla yayınlanan bilgi, belge, doktrin ve görüşlerdir.”

5. • Halkın bir konu veya olayla ilgili görüşlerini değiştirmeyi amaçlarlar.• Zaten inanan insanlara onlara inançlarını destekleyecek yanlış bilgi vermeyi de içerir. (Asıl hedef zaten inanmaya meyilli olanlardır. Çünkü tutum değiştirmek, tutumu güçlendirmekten çok daha zordur. )

6. Propagandayı diğer iletişim ve ikna çabalarından ayıran en temel özellikleri ise tek yönlü bir iletişim süreci olması ve kandırma ve kafa karıştırmanın araç olarak kullanılmasıdır.

7. Nasıl Doğmuştur? Latincede propagare kökünden (bir filizin toprağa dikilerek yeni bitkiler elde edilmesi) doğan “propagand” kelimesinin (yayılması gereken) doğmasından oluşmuştur. 1622 de 30 yıl savaşlarının başlamasıyla Papa XV. GregoryHristiyan olmayan ülkelere gönderilen misyonerler vasıtasıyla Hristiyanlığın yayılmasını gözeten Congregatio de Propaganda Fıde (İnancı Yayma Meclisi)'ni kurar. İlk sistemli propaganda kullanılan dönem bu dönemdir.

8. Kaynağına Göre Propaganda Çeşitleri 1- Beyaz Propaganda Beyaz propaganda açık bir şekilde yapılır ve kaynağı bellidir. Propaganda yapan kişi kendini tanıtmaya ve kabul ettirmeye çalışır. Beyaz propagandada ilk amaç; hedef seçilen taraf hakkında şüphe uyandırmak ve sonucunda hedefi zayıf düşürüp kendi tarafına güven duyulmasını sağlamak ve tek güvenilecek ve dayanılacak gücün kendisi olduğu düşüncesini oluşturmaktır.

9. Beyaz propagandanın aracı haberdir. Propagandacı hedefin hayatındaki hataları olumsuzlukları, inançları ve yaşam biçimi hakkında olumsuz haber yayar. Bu şekilde halk arasında hedef hakkında olumsuz düşünceler oluşmaya başlar. Ancak bu saldırılar devamlı, tutarlı ve yeteri miktarda olmalıdır ki hedef aşama aşama devrilsin.

10. Beyaz propaganda etkisi yüksek ve geniş kapsamlı değildir. Yani yayılma alanı dardır. Karşı taraf kendini korumak adına karşı propagandaya başlarsa propagandacının çabaları başarısızlıkla sonuçlanabilir.

11. *Hitler beyaz propaganda kullanarak kendi halkının diğer halklardan üstün olduğu düşüncesini Almanlara inandırmayı ve Almanya’yı savaşa götürmeyi başarmıştı.

12. 2. Gri Propaganda Gri propaganda da kaynak belirsizdir ve birden fazladır. Propagandacı kendini çok fazla öne çıkarmaz. Bu tip propagandanın temel malzemesi rivayetlerdir ve oldukça sinsi ve görünmeden yapılmaya çalışılır.

13. Bu yüzden gri propaganda yapan tarafla mücadele etmek zordur. Bu tip propagandanın belli bir kaynağı olmadığı ve temelinde rivayetlere dayandığı için, karşı taraf tehlikeyi sezinleyemeyip yapılan propagandaya karşı bir çalışma yapma gereği görmeyebilir..

14. Gri propagandada genellikle doğru bir olay abartı ve yalanlarla şişirilerek karşı taraf küçük düşürülmeye, güvensiz olduğu kanısı oluşturulmaya ve gülünç duruma düşürülmeye çalışılır. Beyaz propaganda gibi kaynağının belirli olma durumu olmadığı için çalışma alanı daha geniştir. Genellikle beyaz propagandanın etkisini arttırmak için yapılır.

15. *Kapitalist sistemin Sovyet Rusya ile ilgili yarattığı fıkraların ve hikayelerin, Sovyet sisteminin çökmesinde önemli rolü olduğu bilinir.

16. 3- Siyah Propaganda Adından da anlaşılacağı gibi, diğer propaganda türlerinden farklı olarak siyah propagandada hile, entrika, yalan, iftira, fitne, sinsilik ve sahte delil kullanılabilir. Gerçekleri çarpıtmak, karşı taraf etrafında güvensizlik oluşturmak ve taraf aleyhine halkı kışkırtmak amaçlanır.

17. Bu tip propagandada bilgi başka bir kaynaktan geliyormuş gibi gösterilir. Yani kaynak kendisini göstermez. Kaynak gizli olduğu için de karşı propaganda yapılması güçtür.

18. Gri propagandadan çok daha sert stratejiler ve ahlak dışı yöntemler kullanılır. Amaca giden her yol mubahtır düşüncesiyle her türlü ahlak ve yasa dışı yöntem uygulanabilir. Karşı tarafla ilgili olumsuz ve zayıf bir yan bulunmaya çalışılır ancak bulunamaması halinde yalandan ve iftiradan kesinlikle kaçınılmaz. Amaç, karşı tarafı psikolojik çöküntüye uğratmak ve halk arasında tarafa karşı nefret uyandırmaktır.

19. Propaganda Yöntemleri • Korkuya başvurma: Korkuya başvurma genel nüfusta korku yaratarak bir konuya destek saylamayı amaçlar. • Bir otoriteye referans: Bir fikri, görüşü veya hareket planını desteklemek için bir otorite veya makam sahibini referans vermek.

20. - Tren etkisi: Hedef kitleye "herkes bunu yapıyor" diyerek bir hareket tarzını kabul ettirmek. Kalabalığa katıl: Bu teknik insanların kazanan tarafta olma dürtüsünü kullanır. Bu teknik hedef gruba bunun bir kitle hareketine döndüğü ve onların da katılmasının kendi çıkarlarına olduğunu söylemeyi içerir. Kaçınılmaz zafer: Trene henüz katılmamış olanlar, kesin zafere giden yolda gidenlere katılmaya çağrılır. Hali hazırda trende olan veya kısmen trende olanlara da kalmalarının en iyi hareket olduğu fikri verilmiş olur.

21. Direkt emir: Bu teknik karar verme sürecini basitleştirmeyi amaçlar. Propagandacı resimler ve kelimeler kullanarak dinleyicilere tam olarak ne yapmaları gerektiğini söyler. Diğer olası seçenekleri ortadan kaldırır. Emri vermek için otorite figürleri kullanılabilir. Amerikan propagandasında Sam amcanın "seni istiyorum" resmi bu tekniğe örnektir.

22. Parıltılı genellemeler: Parıltılı genellemeler bilgi veya akıl yürütme gerektirmeden kabul edilmesini sağlamak için yüksek değer taşıyan olgular ve inançlarla alakalandırılmış, yoğun, duygusal olarak çekici sözlerdir. Yurt sevgisi, memleket; barış, özgürlük, onur, v.s. gibi duygulara alakalandırılır. Sözler muğlak ve herkes için başka bir manaya gelebilecek olsa da anlamları hep olumludur: "Propagandacının olguları ve programları her zaman iyidir, tercih edilir, erdemlidir."

23. Rasyonalizasyon: Bireyler veya gruplar tartışılır davranış veya inançları bazı genellemelerle akılcı yapmaya çalışabilirler. Muğlak ve hoş sözler genellikle böyle hareket ve inançları haklı göstermek için kullanılır.

24. Kasıtlı muğlaklık: Genellemeler kasıtlı olarak muğlaktır ki, hedef kitle kendi yorumlarını katabilsin. Amaç kitleyi gerçekliğini analiz etmeden veya uygulanabilirliğini veya mantıklılığını incelemeden bazı belirsiz sözlerle harekete geçirmektir.

25. Nedeni aşırı basitleştirmek: Karmaşık sosyal, politik, ekonomik veya askerî sorunlara popüler genellemelerle cevap vermek. Neden sonuç ilişkisi oluşturmak.

26. Sokaktaki adam: Sokaktaki adam yaklaşımı propagandacının görüşünün sokaktaki adamın sağ duyusu tarafından da desteklendiğini göstermektir. Hedef kitlenin güvenini kazanmak için gayri resmi bir havada ve tarzda sunulur. Propagandacılar sokak dili ve davranışı kullanarak kendi görüşlerinin ortalama bir kişinin de görüşü olduğu izlenimi verir.

27. Tanıklık: Tanıklıklar alakalı veya alakasız alıntılardır. Özellikle bir kişiyi, politikayı, hareketi veya programı desteklemek veya yermek için söylenmiş sözlerden yapılan alıntılardır. Alıntı yapılan kişinin (uzman, halk tarafından saygı duyulan bir kişi v.b.) şöhreti sömürülür. Tanıklık saygı duyulan bir kişinin propaganda mesajına resmi desteğini içerir. Bu hedef kitlenin kendini bu saygı duyulan kişi ile özdeşleştirmesi ve onun fikirlerini kabullenmesi amacıyla yapılır.

28. Damgalama: Bu teknik propagandanın hedefini nefret edilen veya istenmeyen bir şeyle damgalayarak onun hakkında bir önyargı oluşmasını sağlamayı içerir. Bu adam vatan hainidir! gibi. Günah keçisi: Suçu aslında suçlu olmayan bir kişiye veya gruba atmak. Böylece gerçekten suçlu olanlar korunur veya sorunun çözümüne harcanacak çabalardan dikkat başka yere çekilir.

29. Erdem sözleri: Bunlar bir kişi veya konuya başlandığı zaman hedef kitlede olumlu bir imaj sağlayacak sözlerdir. Barış, mutluluk, güvenlik, akıllı liderlik, özgürlük v.b. Sloganlar: Slogan kısa, çarpıcı bir söz veya cümledir. Damgalama içerebilir. Slogan haline getirilmiş fikirler ikna edicidirler. Açın önünü, Türkiye geliyor.

30. Propagandada Araçlar 1- Gazete: Gazetelerin en önemli özelliğin kalıcı olmalarıdır. 2- Afişler: Afişler mesajı resimlerle sunduğu için okur yazar olmayanlar dahil olmak üzere çok geniş bir kitleye hitap eder.

31. 3- Radyo: Yaygın bir Kitle iletişim aracı olarak radyo,20.yy’da okuma yazma bilmeyen,az eğitim görmüş kişilerin de yararlanabileceği yeni bir araç olarak kitlelere süratle ve yaygın olarak ulaşma özelliğine sahiptir. Özellikle 2. dünya savaşının bir numaralı propaganda aracıdır. Hitler döneminde, her eve bir radyo alıcısı yerleştirebilmek ve radyo dinleyicisinin sayısını arttırmak için Avrupa’daki en ucuz radyo alıcısı üretilerek piyasaya sürülmüş ve radyo alıcısının alınması için hükümet halka yoğun bir para yardımı yapmıştır

32. 4- Televizyon: Televizyon hazırlanan mesajların hedef kitleye iletilmesinde kullanılan en önemli kitle iletişim aracı haline gelmiştir. Özellikle televizyonun bazı olayları anında görüntüleyerek iletmesi bu önemini oldukça arttırmıştır. Televizyon sorunlar ve bunların nedenlerinden çok seyirciyi etkileyecek “gösteriler” üzerine yoğunlaşmaktadır. Hatta gerçek olayları bile bir gösteri şeklinde yansıtmaktadır. Amaç ilgiyi toplamaktır.

33. 5- Sinema: Görsel iletinin gerçeklik etkisi sinemayı daha çekici kılmıştır. Film genellikle duygu ve bilinçaltına seslenmek suretiyle etkisini gösterir. Böylece kişilerin tutumlarını, kanılarını etkilemekle yetinmeyip değerlerin kökleşmesine de yardım eder.

34. Sovyetler ilk olarak sinemayı bir propaganda silahı olarak 1920lerde kullanmaya başlıyor. Sovyet hükümeti ilk sinema okulunu kuruyor. 1930larda da Almanya kullanmaya başlıyor. Zaten sinema ve propaganda birleşiminin ilk örnekleri Sovyet Rusya ve Nazi Almanyasın’da görülüyor. Sinema ve propagandanın kesişiminde ise günümüzde en çabuk akla gelebilecek örnek Hollywood sinemasıdır. Amerikan yaşam tarzını benimsetme ve potansiyel ya da mevcut, tehlike arz eden ülkeler hakkında tüm dünyada olumsuz yargılar üretme konusunda büyük başarı sağlamışlardır.

35. Propaganda Tarihinden Örnekler Çin’de PropagandaÇin’de propagandanın en büyük örneği Mao’nun feodal ve kapital sisteme karşı yürüttüğü ve halkı birliğe çağırdığı propaganda sürecidir. Mao Çin’de 1962 yılında, yeniden oluşmakta olan feodal ve kapital sisteme karşı köylü halkı örgütlemek için Sosyalist Eğitim Hareketi’ni yönetmeye başladı. 1950’lerde zaten propaganda posterlerinde boy gösteren Mao, bu dönemde grafik ve edebi sanatları kullanarak propaganda yapmıştır. Mao, orduyu cesaretlendirme ve halkın gözünde kendi gücünü sürdürüp kuvvetlendirme amaçlı propaganda posterleri kullanmıştır.

36. Almanya’da PropagandaNazi Propaganda çalışmaları, en önemli ve en çok ses getiren propaganda çabalarından biridir. Almanya savaştan çıkmış ve çok zayıf düşmüştü. Hitler iktidara geçmek için hem sosyalist hem de milliyetçi kesimin desteğini kazanmak amacıyla propagandayı kullandı. Alman ırkının üstün ırk olduğunu ve bu yüzden de dünyayı yönetmesi gerektiğini halka anlattı ve bunun için de savaştan çıkmış halkın öfkesini kullandı. Hitler’in Propaganda faaliyetlerini Joseph Göbbels yönetiyordu ve yaptığı propaganda çalışmaları sayesinde Almanya’yı savaşa sokmayı başardı. Hitler, hem sinema hem de grafik yöntemlerini yoğun olarak kullanmıştır. Özellikle kullandıkları amblem ve şahin figürü Nazi propagandasının önemli unsurlarıdır.

37. Sovyet PropagandasıÖzellikle soğuk savaş döneminde Stalin, Amerika’ya karşı sinema, radyo, televizyon ve grafik alanlarda önemli propaganda faaliyetleri yürütmüştür. Stalin, propaganda afişlerinde, diğer devletlerin başkanlarıyla el sıkışırken resmedilmiş ancak resimlerde hep diğer devlet başkanlarından çok daha uzun ve iri resmedilmiştir.

38. Amerikan PropagandasıAmerika, Birinci Dünya Savaşı sırasında, propagandayı ilk kez bilimsel bir şekilde tanımlamış olan Walter Lippman ve Edward Bernays’ı, İngiltere’nin yanında savaşa girme konusunda halkın fikrini etkilemesi için görevlendirmiştir. Amerikanın bilinen önemli propaganda çabaları, Almanlara, Japonlara ve Sovyetler birliğine karşıdır. Radyoyu kullanarak Amerika ve Avrupa’ya gri propaganda yayınları yapmıştır.Halkın savaş bonosu satın almasını amaçlayan, ispiyonculuğu kınayan ve orduya katılım sağlamayı amaçlayan posterleri ünlüdür. En önemli ve en ünlü propaganda posteri de Sam Amca’nın “I Want You” posteridir. Direk çağırma stiline de en önemli örneklerden biridir.