Tıp Mesleğinde Toplumsal Cinsiyet İklimi

1. Tıp Mesleğinde Toplumsal Cinsiyet İklimi Dr. Didem Gediz Gelegen

2. Toplumsal Cinsiyet Biyolojik Cinsiyet

3. Güçlü Maceracı Agresif Özgüvenli Kaba Bağımsız Hırslı Aktif Dominant Yaratıcı ERKEK

4. KADIN • Şefkatli • Duygusal • Nazik • Bağımlı • Zayıf • Anlayışlı • Kararsız • Duyarlı • Dırdırcı • Düşünceli

5. Toplumların kadınlar ve erkekler için farklı rolleri, sorumlulukları ve aktiviteleri uygun görmesi Cinsiyetler arasında karşılıklı bağımlılıkve işbirliğiningöstergesi Toplumsal Cinsiyete Dayalı İşbölümü

6. tam zamanlı, sosyal güvenceli, toplumsal olarak daha prestijli, daha fazla gelir getiren Erkek işleri

7. ev-emeğine dayanan, mevsimlik, yarı-zamanlı, zaman-yoğun, Ücretsiz/düşük ücretli Kadın işleri

8. Kadınlar dünyadaki… • toplam işlerin 2/3’ünü yapıyorlar • toplam gelirin 1/10’unu kazanıyorlar • okur yazar olmayan toplam nüfusun 2/3’ünü oluşturuyorlar • toplam özel mülkiyetin 1/100 üne sahipler. BM Verileri

9. Aranızdan bazıları uçmak ister mi? Bu fikir sizi her şeyden çok mu çekiyor? O halde arzunuza birkaç bin yıl sıkı sıkı tutunun, göreceksiniz kanatlarınız çıkacak. Blixen, 1924

10. Tıpta toplumsal cinsiyete dayalı işbölümü var mı?

11. Kadın hekimler • birinci basamak hizmetler, • dermatoloji, • fizik tedavi, • pediatri, • temel tıp bilimleri.

12. Tıpta toplumsal cinsiyet sözlüğü her uzmanlık dalının bir anlamı var

13. Uzmanlık dalının… • Çalışma koşulları • Kazanç düzeyi • Hasta kitlesinin özellikleri

14. Belli mesleklerde kadınların ya da erkeklerin daha yoğun olarak bulunması Kültürel bir olgu olmasına karşın doğal bir durum ve biyolojik bir gerçek gibi kabul edilir. Mesleki ayrışma

15. Yatay ayrışma:kadınların belli sektörlerde (tekstil, gıda, eğitim, sağlık) yoğunlaşması Dikey ayrışma:aynı iş alanında erkeklerin kadınlardan daha üst pozisyonlarda çalışması

16. “Yaklaşık yirmi yıldır tıp okullarına öğrenci alımlarında cinsiyet dengesi sağlanmış olmasına rağmen kadın cerrah oranlarının tekli rakamlarda kalması bir utançtır. Royal College of Surgeons bu konuda bir şeyler yapılması için planlarını geçen hafta açıklamıştır.” Douglas 1998

17. Neden cerrahi kadınlar için tercih önceliği taşımıyor? • Neden kadınları pediatri ve jinekoloji kliniklerinde görmeye alışkınız? • Neden dermatolojinin kadınlara her açıdan uygun olduğu düşünülüyor? • Bu durum tıp içindeki basit bir işbölümü olarak tanımlanabilir mi?

18. Kadınların doğal özellikleri olduğu varsayılan kişiler arası ilişkiler kurma, duyarlılık ve sabır gibi niteliklere değer verilen alanlarda daha fazla kabul görmeleri; Ailevi görevlerle iş sorumlulukları arasındaki çatışmanın en aza indirgenebildiği alanların çekiciliği; Daha düşük gelirli ve prestijli alanlara giriş için daha az rekabet olması ve dolayısıyla girişin daha kolay olduğunun düşünülmesi. Kadınların uzmanlık alanı seçimlerinde üç faktör:

19. Pediatri: Dahili ama girişimsel bir alan Gece nöbetleri Yüksek prestijli Yüksek gelirli toplumsal cinsiyet rolleri açısından kadınların çocuklarla daha yakın olduğu varsayımı Jinekoloji: Cerrahi alan Gece nöbetleri Yüksek prestijli Yüksek gelirli Mahrem alan Kadın hekim tercihi Pediatri & Jinekoloji

20. Tıp mesleğinde dikey ayrışma Erkek hekimlerde korku mesleğin belli alanlarında kadın sayısı artarsa prestij, gelir ve otorite kaybına uğrayacakları korkusu “Salieri fenomeni”

21. Sovyetler Birliği (1982) • kadın hekim oranı %70’lerde • meslek düşük gelirli ve düşük prestijli • birinci basamak hizmetlerde yoğunlaşma • cerrahi dallarda azınlıkta

22. “Tıp -en azından Batılı, beyaz önlüklü şekliyle- her zaman bir erkek alanı olmuştur. Büyük oranda hala da öyle. Fakat geçtiğimiz otuz yılda tıbbi işgücünün kompozisyonunda, belki hiçbir akademik meslekte olmadığı kadar, radikal bir değişiklik var. Dünyanın bir çok ülkesinde kadın doktor sayısı hiç olmadığı kadar artıyor, ve onlar tıbbi pratikleri yeniden şekillendiriyorlar.” Dr. Gro Brundtland DSÖ Başkanı

23. Histoloji Dermatoloji Farmakoloji Fizik tedavi ve rehabilitasyon Pediatri Mikrobiyoloji 73.7 72.8 66.7 62.8 61.4 60.0 *Ankara Tabip Odası 2002 Kadın hekimler uzmanlık alanları (%)*

24. Kadın hekimler %26.5 Erkek hekimler %73.5 * Ankara Tabip Odası (2002) Muayenehane sahibi olmak*

25. Yönetici kadrolarda kadın hekim oranları • AÜTF %39.3 • HÜTF %26.8 • Numune Hastanesi %34.7 • Ankara Hastanesi %32.1 • SSK Dışkapı Hastanesi %8.3

26. TUS’un kadın hekimlerin uzmanlık alanı dağılımına etkisi* 1986 2002 (%) KBB 0 6.6 Ortopedi 0 7.6 Genel cerrahi 4 9.8 Üroloji 5.5 10 Radyoloji 19.5 41.1 *Ankara Numune Hastanesi

27. kasıtlı ya da kasıtsız olarak yok sayma, aşağılama ya da sömürü hiçbir akademik gelecek vadetmeyen pozisyonlara atanma cerrahi gibi bazı dallar için açıkça cesaretlerinin kırılması tıp mesleği için açıkça fiziksel dayanıklılıklarının, güçlerinin, istekliliklerinin ve uygunluklarının sorgulanması Kadın hekimlerin fikirlerine önem verilmemesi veya önerilerinin gözardı edilmesi mikro-eşitsizlikler*

28. mesleki fırsatlardan kasıtsız olarak eleme resmi olmayan iş arkadaşlığı ağlarının dışında bırakma Vizitlerde veya vaka tartışmalarında yok sayma *Amerikan Tabipler Birliği Etik Bürosu

29. Tıpta toplumsal cinsiyet ilişkilerini değiştirebilecek faktörler • Kadın hekim sayısının artışı • Kadın hekimlerin tüm uzmanlık dallarına dağılmaya başlaması • Hasta haklarının önem kazanması • Tedavi kadar “bakım” kavramının da önem kazanması

30. Daha fazla insan-merkezli Daha çok iletişime dayalı Daha çok bakıma dayalı Hiyerarşik olmayan Demokratik Tıpta yeni bir soluk

31. “Tıp bilimin uygulandığı bir alandır. Anahtar kelime şefkattir. Cerrah hızlı karar vermeli, otoriter olmalıdır ama canlı dokuya saygıdan yoksun olmamalıdır...Hekim kimliğini oluşturan şey şefkat ve canlı dokuya saygıdır.”

32. İLETİŞİM 505-637 59 95 dgediz@yahoo.com