FIDKAR Małopolski – dokonania, trudności, perspektywy

1. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Wojciech Kowalewski Małopolska Biblioteka Cyfrowa Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie FIDKAR Małopolski – dokonania, trudności, perspektywy IX Ogólnopolska Konferencja "Automatyzacja bibliotek publicznych” Warszawa, 25-26 listopada 2010 r. Małopolska Biblioteka Cyfrowa

2. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Nasze doświadczenia... PER ASPERA AD ASTRA • 2000: projekt wdrożenia zintegrowanego systemu komputerowego dla bibliotek publicznych w Małopolsce. Założenia perspektywiczne projektu prowokują bibliotekarzy małych i średnich bibliotek publicznych do rozpoczęcia procesów komputeryzacji • 2001-2003: wzrost zapotrzebowania na systemy do obsługi bibliotek publicznych; wzmożone instalacje programu MAK oraz cykle szkoleń podnoszą świadomość i inicjują powstawanie katalogów Małopolska Biblioteka Cyfrowa

3. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Nasze doświadczenia... PER ASPERA AD ASTRA • 2004: większość dużych i średnich bibliotek publicznych w Małopolsce posiada bazy katalogowe, które można udostępnić w Internecie • 2005-2006: pomysł stworzenia katalogu rozproszonego FIDKAR Małopolski • podłączenie pierwszych baz katalogowych w wyszukiwarce FIDKAR • kampania na rzecz tworzenia baz regionalnych w WBP (instalacje BibReg, szkolenia MARC21) • przystąpienie bibliotek naukowych Krakowa do projektu • podział portalu FIDKAR Małopolski na serwisy: Małopolska Biblioteka Cyfrowa

4. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Nasze doświadczenia... PER ASPERA AD ASTRA • 2006: pierwsze lokalne inicjatywy integrujące zasoby bibliotek publicznych • EBiPO i FIDKAR Oświęcimski (multiwyszukiwarka bibliotek publicznych i szkolnych) http://www.mbp.oswiecim.pl/ • Porozumienie Bibliotek Tarnowskich (FIDKAR Tarnowski; MAK) http://www.biblioteka.tarman.pl/fidkar/ Małopolska Biblioteka Cyfrowa

5. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Nasze doświadczenia... PER ASPERA AD ASTRA • 2007: powstanie Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej • pierwsze próby integracji opisów bibliograficznych z obiektami cyfrowymi • 2008: czynna współpraca niektórych bibliotek publicznych • z MBC (Chrzanów, Olkusz, Tarnów, Zakopane, …) Małopolska Biblioteka Cyfrowa

6. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie 2005-2008: wnioski PER ASPERA AD ASTRA • znaczący przyrost katalogów i baz bibliograficznych MAK • bazy przesyłane on-line, udostępniane z serwera WBP • - model pośredni • wszystkie bazy udostępnione również przez MAKwww • trudności organizacyjne: • brak katalogów centralnych - niektóre biblioteki udostępniają nawet kilkanaście baz (filie) • konieczność dokonywania cyklicznej aktualizacji baz i opisów do baz • część baz wymaga różnych operacji informatycznych, tj. import, definiowanie indeksów i in. Małopolska Biblioteka Cyfrowa

7. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie 2005-2008: wnioski PER ASPERA AD ASTRA • sprawozdawczość: statystyka odwiedzin podawana wyłącznie dla FIDKARa • skomplikowane operacje informatyczne dla bibliotek, które nie wykupiły serwera z39.50 (Libra) lub go nie posiadają (DOS) • eksport danych (txt), zmiana separatorów pól, import do MAKa, definiowanie indeksów i in. • problemy techniczne z uzyskaniem aktualizacji katalogów • wymagana znajomość struktury baz danych • z uwagi na objętość baz (do 100 MB) konieczne było stworzenie zdalnego dostępu dla bibliotekarzy z terenu (np. FTP) Małopolska Biblioteka Cyfrowa

8. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie 2005-2008: wnioski PER ASPERA AD ASTRA • RK@M: w „krytycznym” momencie - ok. 150 katalogów • ok. 100 baz MAK (80% MARC21, 15% MARCBN, 5% inne) • pozostałe bazy (SOWA, Libra, Prolib oraz CDS/ISIS) • BR@Ma: bazy bibliograficzne - ok. 40 baz • KR@K: ok. 15 katalogów bibliotek naukowych • głównie model bezpośredni • systemy: Virtua, TINLIB, Prolib, MAK, … Małopolska Biblioteka Cyfrowa

9. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie FIDKAR: 2008 PER ASPERA AD ASTRA • inf. o wstrzymaniu prac nad rozwojem systemu MAK • trudności w implementacjach opartych na trybie wielodostępu (środowisko sieciowe, katalogi centralne) • słabe efekty z39.50 (klient, serwer) • zanikająca kompatybilność z nowymi OS (np. MS Vista, 7, …) • liczne ograniczenia programowe i sprzętowe • duża redundancja baz danych; brak relacyjności: • brak możliwości wiązania opisu bibliograficznego z hasłem formalnym i przedmiotowym • brak współpracy w zakresie pobierania haseł wzorcowych z KHW (np. CKHW, KHW BN, słowników systemowych) • brak możliwości tworzenia rekordów haseł niekontrolowanych kartotekami wzorcowymi (osoba, instytucja, impreza, tytuł i in.) na potrzeby LKHW Małopolska Biblioteka Cyfrowa

10. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie FIDKAR: 2008 PER ASPERA AD ASTRA • inf. o wstrzymaniu prac – cd. • brak planów rozwojowych… • porażka v. 5.0 i gasnący entuzjazm użytkowników MAKa • mało przyjazny, nie intuicyjny • … • dynamiczny rozwój rynku usług outsourcingowych • niskie koszty zakupu systemu w usłudze hostingu • nowe zadania dla bibliotek (np. digitalizacja) • wymagania współczesnego użytkownika Małopolska Biblioteka Cyfrowa

11. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie FIDKAR: 2008 PER ASPERA AD ASTRA • wzrost zapotrzebowania na zintegrowane systemy biblioteczne, powody: • niewystarczająca (nierozwojowa) funkcja aplikacji FIDKAR • trudności administracji w rozbudowanych instalacjach • brak obsługi rekordów KHW • brak możliwości dokonywania operacji przez czytelnika (rezerwacja, prolongata zbiorów) • błędy programowe (poprawianie kodu) • brak możliwości prezentacji okładek książek itp. Małopolska Biblioteka Cyfrowa

12. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie zadania PER ASPERA AD ASTRA • konieczność zautomatyzowania procesów związanych z aktualizacją baz – model bezpośredni (serwer z39.50) • definitywna migracja do formatu MARC21 • rezygnacja z MAKwww • (problemy w definiowaniu pól zasobu) • model pośredni wyłącznie dla bibliografii „zamkniętych” (BR@Ma) Małopolska Biblioteka Cyfrowa

13. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie FIDKAR: 2008-2010 PER ASPERA AD ASTRA • exodus z MAKa • duże biblioteki (miejskie, powiatowe) wybierają systemy do kompleksowego zarządzania zbiorami bibliotecznymi • zauważalne tendencje do ujednolicania systemów w skali miast i powiatu • następuje rozwój lokalnych katalogów rozproszonych, np. Tatrzański katalog rozproszony, Katalog rozproszony powiatu miechowskiego, … • biblioteki nie rezygnują z udost. danych przez serwisy z39.50 Małopolska Biblioteka Cyfrowa

14. Fidkar: 2008-2010 • Exodus z MAKa • duże biblioteki (miejskie, powiatowe) wybierają systemy do kompleksowego zarządzania zbiorami bibliotecznymi (w 2006 miejskie biblioteki w Krakowie zakupiły system SOWA2) • zauważalne tendencje do ujednolicania systemów w skali powiatu • postępuje dalszy rozwój lokalnych katalogów rozproszonych, np. Tatrzański katalog rozproszony, Katalog rozproszony powiatu miechowskiego, … • rozwój systemów w usłudze hostingu

15. statystyka odwiedzin (2007-2010) • model bezpośredni (z39.50): 28 – SOWA2; 1 – PROLIB; 1 – PATRON3 • (gł. katalogi centralne bibliotek powiatowych i miejskich, instalacje powiatowe) • model pośredni (serwer WBP): 69 baz (52 – MAK; 16 – LIBRA) Małopolska Biblioteka Cyfrowa

16. statystyka odwiedzin (2007-2010) • 28 baz zamkniętych (SOWA2, MAK) - Kraków i Małopolska • 12 baz otwartych (w tym: Bibliografia Małopolski) Małopolska Biblioteka Cyfrowa

17. statystyka odwiedzin (2007-2010) • 8 katalogów bibliotek naukowych Krakowa (Virtua, Tinlib, Prolib, MAK) • 7 katalogów (zbiory specjalne): Biblioteka XX Czartoryskich, … (MAK)

18. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie wnioski FIDKAR Małopolski spełnił funkcję, ponieważ : • od roku 2005 nastąpił wzrost świadomości bibliotekarzy na procesy związane z komputeryzacją bibliotek i małych placówek filialnych (17. powiatów zakupiło lub wymieniło oprogramowanie biblioteczne) • nastąpiła zdecydowana poprawa jakości opracowanych zbiorów (formalne, rzeczowe, KHW, …) • wśród niektórych bibliotek gminnych (Podhale, Orawa) zaistniała koniecznośćtworzenia bibliografii lub tematycznych zestawień bibliograficznych dotyczących regionu Małopolska Biblioteka Cyfrowa

19. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie wnioski FIDKAR Małopolski: • przygotował do przyszłego korzystania z PROFESJONALNEGO OPROGRAMOWANIA bibliotecznego, umożliwiającego współpracę z protokołem z39.50 i szanującego standardy biblioteczne (MARC21, ISO 2709) • wywarł wpływ na decyzje dot. ujednolicania systemów bibliotecznych w skali miast i powiatów i powstanie regionalnych serwisów z39.50 (Multi-OPAC) Małopolska Biblioteka Cyfrowa

20. FIDKAR Małopolski: spełnił funkcję propedeutyczną: integracja systemów oraz baz zawierających różne typy dokumentów (katalogi, bibliografie regionalne, …) ujednolicenie formatów baz danych (MARC, nie-MARC) przełamanie barier stosowanej metodyki kontroli spójności danych i języka informacyjno-wyszukiwawczego strony kodowej, organizacji danych, platformy systemowej… Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie wnioski Małopolska Biblioteka Cyfrowa

21. FIDKAR Małopolski: stanowił alternatywę dla katalogów centralnych (problem spójności); przy braku realnej współpracy z NUKAT (współkatalogowanie, wsp. bierna) 3. miejskie biblioteki Krakowa (Krowoderska, Podgórska, Śródmiejska) pracujące w systemie SOWA2/MARC21 wykorzystują CKHW (tzw. model „schowkowy” lub „klikany”) do tworzenia haseł autorytatywnych Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie wnioski

22. FIDKAR Małopolski: w okresie użytkowania MAKa w większości bibliotek stanowił jedyne źródło udost. katalogów i baz bibliograficznych on-line miał zasadniczy i decydujący wpływna rozwój małych i średnich bibliotek publicznych oraz integrację środowiska bibliotekarzy i czytelników Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie wnioski Małopolska Biblioteka Cyfrowa

23. statystyka odwiedzin (2007-2010)

24. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie http://www.rajska.info • Rozproszony Katalog Małopolski (RK@M) - http://rkam.rajska.info/- Bibliografia Regionalna Małopolski (BR@Ma) - http://fidkar.rajska.info/- Katalog Rozproszony Krakowa (KR@K) - http://krak.rajska.info/ Małopolska Biblioteka Cyfrowa

25. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Dostęp do e-publikacji w MBC Bibliografia Małopolski (SOWA2) - http://bibliografia.rajska.info/ Małopolska Biblioteka Cyfrowa

26. mgr Wojciech Kowalewski Szef Zespołu ds. Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej Instruktor ds. komputeryzacji bibliotek Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ tel. (12) 37-52-233, (12) 37-52-277 Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Dziękuję za uwagę... wkowalewski@wbp.krakow.pl Małopolska Biblioteka Cyfrowa