Engelli grencilerin y ksek gretimden Beklentileri Bildirisi Mart 2011

1. Engelli �grencilerin y�ksek �gretimden Beklentileri Bildirisi Mart 2011 Engeli �grenci Platformu

2. Biz Kimiz T�rkiye�nin 4 bir yaninda egitimlerini s�rd�ren �niversite �grencileri ve �grenci adaylariyiz Bu bildiri Engelli �grenci platformu ve G�rme Engelli �grenciler Platformu tarafindan hazirlanmistir. www.engelliogrenciplatformu.com www.gormeengelliogrenciler.com

3. Hazirlik s�reci 18 Aralik 2010�da Bilkent �niversitesinde yapilan Engelli �grenci �alistayi Subat ayinda yapilan online internet toplantilari TIU ve G�rme engeli �grenci e-posta gruplarinda yapilan tartisma ve �neriler

4. 5 Temel Ilke Karar Mekanizmalarina dahil edilme Ayrimcilikla m�cadele ve esitlik Izolasyonla m�cadele ve entegrasyon Erisilebilirlik/ulasilabilirlik ve engelsiz �niversite Bireysel farkliliklara saygi

5. Karar Mekanizmalarina Dahil Edilme Nothing About Us, Without Us �BIZ OLMADAN BIZIM I�IN ASLA� �z�rl� �grenci komisyonunda bir �grenci temsilcisinin se�ilmesi �nemli bir adim. Ancak se�im kriterleri belirsiz. Temsilci �grenciler tarafindan se�ilmeli. �SYM�nin sinavlarla ilgili son girisimi, bu ilkeye vurulan b�y�k bir darbe.

6. �neriler Her �niversiteden Y�K�e bildirilecek resmi bir engelli �grenci temsilcisi Engelli birimlerinde alaninda uzman ve �alisma deneyimi olan akademisyenler, ve engelli kisiler Engelli birimlerinin �alismalarina ek olarak �grenciler tarafindan hazirlanacak ve Y�k�e g�nderilecek g�lge rapor

7. Ayrimcilikla M�cadele Ve Esitlik Birlesmis Milletler Engelli Haklari S�zlesmesine g�re, Engellige dayali ayrimcilik� siyasi, ekonomik, sosyal, k�lt�rel, medeni veya baska herhangi bir alandaki t�m insan hak ve temel �zg�rl�klerinin digerleri ile esit bir sekilde kullanilmasi veya bunlardan yararlanilmasi imk�nini ortadan kaldiran veya bunu engelleyen her t�rl� ayrimin, dislamanin veya kisitlamanin engelliye dayali olarak yapilmasidir. TCK 122. maddeye g�re de ayrimcilik su�tur.

8. Y�ksek �gretimde Ayrimcilik Vakalari Halen bir�ok �niversitede engelli �grenciyi bazi b�l�mlere almama egilimi mevcuttur. Uygulanan bu bezdirici politikalar �grencilerin b�l�m degistirmek istemesine neden olmustur. Engelli bir �grencinin engelinden dolayi hi�bir programda egitim g�rmesi hi�bir bi�imde engellenemez.

9. �neriler B�l�m Erisilebilirlik Envanteri: Hangi b�l�m nasil erisilebilir yapilabilir kilavuz �alismasi. Ek B�t�e: altyapi d�zenlemeleri i�in �niversitelere daha kolay kullanabilecekleri ek b�t�e. B�l�mlerde erisilebilirlik uzmanlari B�l�m degisiminde esitlik. Engelinden dolayi b�l�m degistirme istegi oldugunda �niversitelere resmi sorusturma

10. Izolasyonla M�cadele ve Entegrasyon Yapilan �alismalarda kisileri sosyal ve egitsel yasamdan ayirici degil birlestirici uygulamalara gidilmelidir. Salt belirli noktalarin engelsiz hale getirilmesi, engellilerle ilgili �alismalar yapildigi ilizyonunu yaratmaktadir. Asil olan t�m hizmetlerin ve alt yapinin engellilerin de erisimine uygun hale getirilmesidir.

11. �neriler Engelsiz Laboratuvarlar: ayri bilgisayar laboratuvarlari degil, her labda bir ya da iki destek teknolojili bilgisayar Erisilebilir malzemeler: Fiziki, Kimya ve benzeri derslerdeki t�m malzemeler erisilebilir yapilabilir: http://ilab.psu.edu/ Fizik Kimya ve benzeri dersler i�in not tutucu ve ekstra asistanlar Entegre ve Esit akademik Sartlar: Herkese yazili sinav verilen bir yerde engelli �grenciye s�zl� sinav verilmesi kabul edilemez Herkes i�in erisilebilir, entegre ve erisilebilir yurtlar

12. Bireysel Farkliliklara Saygi Bireyleri etiketlemekten ka�inarak ihtiyaca y�nelik �alismalarin yapilmasi �nemlidir. Genel ihtiya�lar kadar, bireysel farkliliklar ve ihtiya�lari da g�z �n�nde bulundurulmalidir.

13. Bireysel B�t�e Y�ksek �gretime giren ve engelligini belgeleyen her �grenciye yillik bir b�t�e saglanmalidir. Not tutucu, ek asistan ve ara� gere� ihtiyaci buradan karsilanabilir.

14. Bireysel Uyarlama Mektubu Her ders i�in �gretim �yesine �grencinin dersin islenisi sinavlar veya ihtiya�� duyacagi diger konularla ilgili bireysel uyarlama mektubu yazilmalidir. Bu mektup gizli tutulmalidir

15. Bireysel Ara� Gereksinimleri Bilgisayar ve ekran okuyucu Isteyenler i�in, Braille tablet, Braille kalem veya Braille daktilo Braille ekran Az g�renler i�in, b�y�te�, masa lambasi Isitme engelliler i�in, isitme cihazlari, ses y�kselticiler ve FM sistemleri Yine isitme ve g�rme engelliler ile ellerini kullanamayan engelliler i�in sesi yaziya �eviren programlar Fiziksel engelliler ve diger engellilerin beyan edebilecegi egitim i�in gerekli diger ara�lar

16. Kurumsal Ara� Gereksinimleri Braille yazici veya yazicilar, k�t�phanelerde tarama yapabilecek fotokopi makinesi, g�rme engelliler i�in sekil ve grafikleri kabartabilen donanimlar, m�zik b�l�mleri ve konservatuvarlar i�in notalari Braille alfabesine d�n�st�ren yazilimlar, amfilerde mikrofon, FM sistemleri ve ses y�kselticiler, fiziksel engelliler i�in ulasimlarini saglayacak engelli erisimine uygun lift benzeri ara� ve donanimlar, ve bina i�inde kullanilabilecek ara�lar

17. Bireysel Not Tutucu �zellikle isitme engellilerin ve bazi derslerde g�rme engellilerin dersi daha kolay takip edebilmeleri i�in bir not tutucunun bulunmasi gerekebilir. Yurt disinda basariyla uygulanan bu sistemin �lkemizde de hayata ge�irilmesi i�in �alismalar yapilmalidir. Not tutucular o dersi alan �grenciler arasindan se�ilmeli ve kendisine bu �alismasi karsiliginda bir �cret �denmelidir. Not tutuculuk sisteminin de gizli tutulmasi, sadece not tutan kisi ve engelli kisinin durumu bilmesi �nemlidir.

18. Bireysel Asistanlar Engellilerin ders disinda, �esitli ders materyallerinin okunmasi, notlarin takibi gibi sebeplerle bireysel asistanlara ihtiyaci olabilmektedir.

19. Erisilebilirlik/Ulasilabilirlik ve Engelsiz �niversite

20. Erisilebilirlik Nedir erisilebilirlik ve ulasilabilirlik engellilik halinin en aza indirgenmesi ya da tamamen yok edilmesi i�in ge�erli olan iki temel ve genis kapsamli kavramlardir. Kisiyi engelli yapan fakt�r erisilebilir olmayan sosyal ve fiziksel sartlardir.

21. �niversiteye Giris Tercih d�neminde dogru bilgilendirme �niversiteyi kazananlara g�nderilecek erisilebilir ve bilgilendirici bros�r Oryantasyon �alismalari �niversiteyi yeni kazananlarla diger aktivist engelliler ve uzmanlarin katilacagi bir kamp

22. Akademik Erisilebilirlik Akademik personel bireysel uyarlama mektubuyla bilgilendirilmeli ve y�nlendirilmelidir. Derste kayit cihazi kullanma gibi konular akademisyen insafina birakilmamalidir. Uygun sartlari g�stermekte diren� g�sterenlere yaptirim, saglayanlara tesvik edici �d�ller getirilmelidir.

23. Dersin Islenisi Dersin islenisiyle ilgili dikkat edilmesi gereken noktalara �rnek vermek gerekirse; g�rme engelli bir �grencinin bulundugu sinifta g�rselleri betimleme, �surada� �burada� gibi zamirler kullanmadan dogrudan anlatma, tahtaya yazilanlari sesli tekrar etme gibi sayilabilir. �gretim g�revlisi engelli �grenciye, �grencinin nasil daha iyi dersi takip edebilecegi konusunda danisabilir.

24. Not tutucu Isitme engelliler ve dersi takipte ihtiya� duyabilecek diger �grenciler i�in kullanilmalidir.

25. Sinavlar Esit degerlendirme. Ne pozitif, ne negatif ayrim. Ek s�re, farkli formatlarda sinavlar, isitme engelliler i�in isaret dili terc�mani gibi uyarlamalar Sinav okuyucularinin egitimi, Sinav mekanlarinin erisilebilirligi, M�mk�nse birlikte sinav

26. Muafiyet Muafiyet kabul edilemez. Ama�: akranlarla denk donanimda ve yeterlilikte mezuniyet. Esit �grenme deneyiminin m�mk�n olmadigi durumlar i�in (Konusma g��l�g� olan birine telaffuz dersi vermek( alternatif formatlar �grenme g��l�g� s�regen hastalik gibi nedenlerle d�nem i�inde normalden daha az ders almasi gereken �grencilere mezuniyet ve har�larda kolaylik.

27. Kaynaklarin Erisilebilirligi T�m ders kitaplari ve kaynaklar yayin evinden erisilebilir formatlarda da �ikmalidir. Kaynaklar i�in alternatif formatlar ve b�t�e Akademik kaynaklar i�in �cretsiz tarama hizmeti Grafik ve sekillerin kabartilabilecegi farkli ��z�mler

28. Akademik Erisilebilirlik Komisyonu Her fak�lteden bir engelli birimi temsilcisinin se�ilmesi ve olusan bu komisyonun her yari yilda en az 2 defa toplanarak genel politikalari belirlemesi

29. K�t�phanelerde Erisilebilirlik Engelsizlerin erisebildigi t�m kitaplara engellilerde erisebilmelidir. K�t�phanelerde en �ok karsilasilan sorunlar arasinda, k�t�phane kataloglarinin g�rme engellilerin kullandigi ekran okuyucu programlarla uyumlu halde olmamasi, alinmak istenen kitabi bulmakta yasanan sikintilar, fiziksel erisilebilirlik eksiklikleri nedeniyle, k�t�phane i�inde dolasim sikintilari, bir�ok �niversite k�t�phanesinde kitaplarin elektronik formatlarda edinilememesi ve tarayici imk�nlarinin sunulmamis olmasi vb. noktalar g�ze �arpmaktadir

30. ��z�m �nerileri Kitaplari �cretsiz tarama hizmeti Bir k�t�phane g�revlisinin gerektiginde engelli �grencinin kitap alimi ve bulmasina yardim etmesi Fiziksel erisim sorunlarinin asilmasi Hi�bir hak okuma hakkinin �n�nde degildir

31. Erisilebilir Laboratuvarlar Laboratuvarlardaki ulasim, masa d�zenlemeleri ,asans�r, rampa gibi fiziki sorunlarin ��z�m� Laboratuvar malzemelerinin erisilebilir hale getirilmesi Ayri degil herkesle ayni mekanlari paylasan laboratuvarlar G�rme engellilere bilgisayar okur yazarlik egitimi verilmesi ve bilgisayarlari ve bilgisayar laboratuvarlarini etkili bi�imde kullanmalarinin saglanmasi

32. Fiziksel Erisilebilirlik Kamp�s i�in ve bina i�i dolasimda fiziksel engelliler i�in temel sorunlarin asilanmasi. Erisilebilir asans�r ve rampalar. Kabartma kamp�s haritalari, kabartma zeminler, braille levha ve oda numaralari Erisilebilir olmayan bir derslikte fiziksel engelli biri varsa, dersin erisilebilir bir derslige alinmasi

33. Sosyal Hayat erisilebilirligi �zellikle �niversiteyi yeni kazanan ve k���k sehirlerden gelmis �grencilerce ciddi sorun. Dogru oryantasyon �alismalari. Ama� kendine yetebilen ve okula uyum saglayabilen bir �grenci profili yaratmak. Yurt yemekhane ve diger personele engellilere davranis egitimi. Engelsiz sosyal ve spor alanlari Duyurulardan dogru zamanda erisilebilir bi�imde haberdar olmak

34. Son S�z Engelli haklari temelde bir insan hakki meselesidir Egitim hakki insan haklarinin temellerinden birini olusturmaktadir. Bu baglamda engelli �grencilere uygun egitim ortaminin saglanmamasi bir insan haklari ihlalidir.