310 likes | 616 Views
Fibromyalgie: van ongeloof en scepsis tot definitie en differentieel diagnose. Prof. Piet Geusens , MD, PhD Biomedisch Onderzoekscentrum, Reumatologie, UHasselt & Interne Ziekten/Reumatologie, Maastricht UMC. Maastricht UMC & UHasselt. Aantal publicaties PubMed 15 05 2012.
E N D
Fibromyalgie:van ongeloof en scepsis tot definitie en differentieel diagnose Prof. Piet Geusens, MD, PhD Biomedisch Onderzoekscentrum, Reumatologie, UHasselt & Interne Ziekten/Reumatologie, Maastricht UMC Maastricht UMC & UHasselt
Aantal publicatiesPubMed 15 05 2012 totaal • “Widespread pain” 3568 • “Fibromyalgia” 6825 Engelstalig: • 20 jaar vóór criteria 361 • 20 jaar na criteria 3844 Maastricht UMC & UHasselt
Van ongeloof en scepsis …. Maastricht UMC & UHasselt
… via statements en vragen … Brodie (1783-1862) Maastricht UMC & UHasselt
… via websites, twitters en blogs … Tijd om afscheid te nemen... Dit blog bestaat ondertussen 5 jaar... Vijf jaar heb ik getracht iedereen die te maken krijgt met fibromyalgie en aanverwante zoveel mogelijk informatie aan te reiken. Vijf jaar heeft dit – zeker rekening gehouden met mijn ziekte – nogal wat inspanningen gekost.Inspanningen die ik met veel plezier heb volgehouden, maar aan alles is een begin en een eind... ook aan dit blog... Ik dank iedereen- meer dan 2.600.000 bezoekers -enwens jullie allemaal het allerbeste ! Maastricht UMC & UHasselt http://blogs.seniorennet.be/jules/
… naar een definitie en differentieel diagnose • European League AgainstRheumatism (EULAR) & American College of Rheumatology (ACR) • Onderliggende ziektes Maastricht UMC & UHasselt
Wat Is het probleem?epidemiologie Maastricht UMC & UHasselt
Geschatte prevalentie in populatiestudies • Chronische veralgemeende pijn (CWP) 7-11 (18)% • Fibromyalgie 1-5 (11)% • Cave: verschillende leeftijden, criteria, selectiebias • Polymyalgia reumatica (>50 jaar) 0.6% Maastricht UMC & UHasselt
Prevalentie van chronische gegeneraliseerde pijn (CWP) volgens leeftijd en geslacht Maastricht UMC & UHasselt Wolfe et al. Arthritis Rheum. 38, 19–28 (1995)
Prevalentie van CWP en fibromyalgie volgens leeftijd en geslacht Maastricht UMC & UHasselt Wolfe et al. Arthritis Rheum. 38, 19–28 (1995)
Limburgse bevolking Leeftijd (jaren) > Aantal inwoners 20-60 jaar: n=600.000 Chronische veralgemeende pijn: n=42-66.000 Fibromyalgie: n=6-30.000 Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie in de reumapraktijk Maastricht UMC & UHasselt Vanhoof, Geusens, Ann Rheum Dis, 2002, 453
Wat is de impact? Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie: effect op levenskwaliteit Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie en werkonbekwaamheid Maastricht UMC & UHasselt
controversen Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie: controversen • Een specifieke aandoening/ziekte (EULAR, ACR) → uitleg, medicatie, oefentherapie • Psychosomatiek → psychotherapie • Non-disease → empirische symptomatische therapie, doctorshopping Maastricht UMC & UHasselt
Definitie(s) Maastricht UMC & UHasselt
Definitie van fibromyalgie (continue schaal)ACR 2010 • Veralgemeende pijn, constant sinds >3 maanden • geen andere ziekte die de pijn kan verklaren • Vaststellingen: • Aantal pijnplaatsen (aangegeven door patiënt) tijdens laatste week: xx/19 • Score: • vermoeidheid 0-1-2-3 • niet uitgeslapen opstaan 0-1-2-3 • cognitieve symptomen 0-1-2-3 • hoofdpijn 0-1 • abdominale pijn 0-1 • depressie 0-1 • Totale score: 0-31 McBeth, Nat. Rev. Rheumatol. 8, 108–116 (2012); Maastricht UMC & UHasselt
Casus 1 Huisarts Pijn Lage rugpijn, discopathie L4-L5, Ischialgie L4-L5 dermatoom , 04/08: whiplash tgv auto ongeluk(je), Lang aanslepende post-traumatische hoofdpijnklachten ± 6maand, Na val 12/08 weer pijn over de hele rug, 11/10 veralgemeende pijnen musculoskeletaal (waar pezen aan bot aanhechten) , Een gevoel van gekneusdheid, gewrichten lijken te klein, Spierpijn na relatief kleine inspanningen, Naar de avond toe steeds meer pijnen, Toename bij hogere mentale work-load en emotionele stress Vaststellingen Drukpijnlijk MCP gewrichten, Multipele tender points (trapezius, epicondyli, lage rug,…) Score Moeheid, doorslaapstoornissen (3AM), Spanningshoofdpijn, Irritable bowel syndrome , Vlug in tranen, emotioneel erg labiel Nervositas , Menopause gerelateerde klachten: warmte opwellingen, male pattern alopecia, Stijve vingers en polsen, moet steeds strekken, Stramme, gezwollen vingers s’morgens , Warmte lijkt te helpen, Geen voosheid , noch paresthesieën KO Geen synovitis noch deformaties, ROM normaal tot licht beperkt (vingers, schouders, lage rug), Peesreflexen normaal en kracht matig afgenomen Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie syndroom (FMS)Expert opinie EULAR • FMS begrijpen veronderstelt een evaluatie van pijn, functie en psychosociale context • FMS zou moeten erkend worden als een complexe en heterogeneaandoening met abnormale pijnverwerking en andere secundaire factoren • Therapie moet met al deze factoren rekening houden Carville, Ann Rheum Dis 2008;67:536 Maastricht UMC & UHasselt
Differentieel diagnose Maastricht UMC & UHasselt
FMS: geassocieerde klachten Maastricht UMC & UHasselt Goldengerg, The American Journal of Medicine (2009) 122, S14
Pijn en/of sensorische amplificatie Maastricht UMC & UHasselt
Maastricht UMC & UHasselt Goldengerg, The American Journal of Medicine (2009) 122, S14
Laboratorium onderzoek • ESR, CRP • Perifeer bloedbeeld • Nier- en leverfunctie testen • TSH • Op indicatie volgens context: • RF, ACCP, ANF, ENA, Lyme, HIV, andere, … • Ferritine, vitamine B12, 25(OH)vitamine D3, • foliumzuur in RBC • CPK • Serum calcium, ionogram, … Arnold, Mayo Clin Proc. 2011;86(5):457 Yunus, Rheum Dis Clin North Am. 2002;28(2):201 Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie syndroom (FMS):een 6-stappenplan 1. Case finding 2. Evaluatie ernst 3. Differentieel diagnose 4. Therapie 5. Follow up FMS uitleg medicatie Veralgemeende pijn >3 maanden Medische geschiedenis Klinisch onderzoek Laboratorium onderzoek Andere FMS ►kinesist (3 jaar) evt. revalidatie Ψ en/of CVS ►Liaison psychiatrie Patiënt: aantal pijnpunten xx/19 Anamnese xx/12 FMS score: xx/31 Andere klachten/ziektes Multidisciplinair Pijncentrum 6. Bij falen
Fibromyalgie syndroom (FMS):een 6-stappenplan 1. Case finding 2. Evaluatie ernst 3. Differentieel diagnose 4. Therapie 5. Follow up FMS uitleg medicatie Veralgemeende pijn >3 maanden Medische geschiedenis Klinisch onderzoek Laboratorium onderzoek Andere FMS ►kinesist (3 jaar) evt. revalidatie Ψ en/of CVS ►Liaison psychiatrie Patiënt: aantal pijnpunten xx/19 Anamnese xx/12 FMS score: xx/31 Andere klachten/ziektes Multidisciplinair Pijncentrum 6. Bij falen
Conclusies • Het fibromyalgie syndroom (FMS) • frequent • een complexe en heterogene aandoening • met weerslag op individu en gemeenschap • Er zijn nog vele controversen omtrent definitie en diagnose • Internationaal aanvaarde criteria dragen bij tot een betere definitie, diagnose, therapie en wetenschappelijk onderzoek • Differentieel diagnose is een essentiële stap naar een juiste diagnose en geïndividualiseerde therapie Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie syndroom (FMS):een 6-stappenplan 1. Case finding 2. Evaluatie ernst 3. Differentieel diagnose 4. Therapie 5. Follow up FMS uitleg medicatie Veralgemeende pijn >3 maanden Medische geschiedenis Klinisch onderzoek Laboratorium onderzoek Andere FMS ►kinesist (3 jaar) evt. revalidatie Ψ en/of CVS ►Liaison psychiatrie Patiënt: aantal pijnpunten xx/19 Anamnese xx/12 FMS score: xx/31 Andere klachten/ziektes Multidisciplinair Pijncentrum 6. Bij falen