Teatr w starożytnej Grecji

1. Teatr w starożytnej Grecji

2. Narodziny teatru Za kolebkę teatru europejskiego uważa się starożytną Grecję, w której ukształtowały się podstawowe gatunki dramatyczne: tragedia i komedia, przejęte również przez starożytny Rzym. Po upadku państw starożytnych elementy widowisk teatralnych przeszły głównie do uroczystości dworskich oraz zachowały się w tradycji ludowej sztuki widowiskowej. Dionizos (Bakchos, Bachus), mit. gr. bóg sił witalnych natury, ekstazy rel. i wina, związany również z życiem pozagrobowym; syn Zeusa i Semele; najważniejsze święta ku czci D. to ateńskie Dionizje i rzym. bachanalie. Dionizje, w staroż. Atenach święta ku czci Dionizosa; Dionizje Wielkie, wprowadzone przez Pizystrata, obchodzono przy końcu marca, Dionizje Małe — w grudniu; z Dionizjami wiążą się narodziny gr. tragedii i komedii. Teatr w Epidauros (II / III p.n.e.)

3. Budowa teatru greckiego

4. Strój aktora teatru antycznego Aktorzy występowali w długich, powłóczystych szatach. Buty na wysokich koturnach sprawiały, iż postaci były lepiej widoczne. Maski wyrażały uczucia i wzmacniały głos.

5. Wyznaczniki tragedii antycznej • FUNKCJA TRAGEDII - wywołanie u widza wstrząsu uczuciowego, czyli katharsis, spowodowanego przez uczucia litości, trwogi, które mają towarzyszyć widzowi w czasie obcowania ze sztuką • CECHY TRAGEDII ANTYCZNEJ • zasada trzech jedności (czasu, miejsca, akcji) • zasada decorum • zasada niezmienności charakterów • zasada nieprzedstawiania krwawych wydarzeń na scenie • - istnienie chóru • - bohaterowie to wybitne jednostki • - tytuł od imienia głównego bohatera • ROLA CHÓRU • - dopowiadanie zdarzeń preakcji • - tworzenie nastroju lirycznego • - wspomaganie tworzenia napięcia emocjonalnego - uprzedzanie faktów

6. Trzej wielcy tragicy greccy Ajschylos Sofokles Eurypides

7. Ajschylos • żył w latach 525-456 p.n.e. • wywodził się z zamożnej rodziny; pierwszą swoją sztukę napisał, gdy miał 25 lat, ale prawdziwy sukces odniósł już jako człowiek dojrzały • jego najsłynniejsze tragedie to: Persowie, Prometeuszskowany, Agamemnon, Ofiarnice • w swoich utworach mocno podkreślał wartości moralne uznawane przez polis: sprawiedliwość, umiar, roztropność, odwagę, respektowanie umów

8. Sofokles • żył w latach 496 – 406 p. n. e. • wedle tradycji miał napisać 123 sztuki, choć do naszych czasów zachowało się 7, najsłynniejsze to: Antygona, Król Edyp, Elektra • wg Arystotelesa to on wprowadził na scenę trzeciego aktora, powiększył chór z 12 do 15 osób i jako pierwszy posługiwał się malowanymi dekoracjami; o bohaterach swoich tragedii miał się wyrazić: „Ja przedstawiam ludzi takimi, jakimi być powinni, Eurypides zaś, jakimi są.”

9. Eurypides • żył w latach 485 - 406 p. n. e. • w swoich utworach wiele uwagi poświęcał psychologicznemu portretowi bohatera, szczególne mistrzostwo wykazywał w charakteryzowaniu postaci kobiecych. Właśnie najlepszym dramatem Eurypidesa jest Medea, tragedia kobiecej zazdrości, silniejszej niż wszystkie uczucia, nawet niż miłość do dzieci. We wszystkich zdarzeniach starał się widzieć człowieka i pobudki, jakie kierowały jego czynami. • Eurypides przełamał stosowane dotąd formy stylistyczne - język jest prostszy, codzienny, bliższy słuchaczom. Dalsze wzmocnienie partii solowej przyniosło rozbudowanie dialogów i ograniczenie roli chóru.

10. Słowniczek terminów • TRAGEDIA – gatunek dramatyczny wykształcony w antyku; utwór przeznaczony na scenę, który przedstawia nieprzezwyciężony konflikt między dążeniami wybitnej jednostki a siłami wyższymi (bogami, losem, prawem), prowadzący do nieuchronnej klęski bohatera, czyli katastrofy. • HAMARTIA – wina ciążąca na bohaterze tragedii, który błędnie oceniając sytuację, sam ściąga na siebie klęskę. • CHÓR – zbiorowy komentator wydarzeń w tragedii greckiej; tworzyło go na ogół od kilku do kilkunastu mężczyzn. • PROLOG – scena wstępna określająca temat utworu. • PARODOS – pieśń chóru wchodzącego na scenę. • EKSODOS - pieśń chóru schodzącego ze sceny. • EPEISODION – w dzisiejszej terminologii akt lub scena. • STASIMON – pieśń chóru rozdzielająca epeisodia.

11. Opracowanie Podkarpackie Towarzystwo Edukacji Alternatywnej „Wszechnica” w Krośnie Teatr w starożytnej Grecji Kurs M3 – Nowy Targ – 2005 r. mgr Małgorzata Włodarczyk Zespół Szkół Ekonomicznych w Nowym Targu Bibliografia 1. M. Boniowska (red): Foliogramy dla szkoły, Wydawnictwo Szkolne PWN, W-wa 2002 r. 2. K. Mrowcewicz: Przeszłość to dziś, Wydawnictwo STENTOR, W-wa 2002 r.