مهندس خديجه محصلي شهريور 1390

1. وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکیمعاونت سلامتمركز سلامت محيط و كاردبيرخانه ستاد کشوری کنترل دخانياتبرنامه كنترل دخانياتونقش كاركنان بهداشتي در كنترل دخانيات مهندس خديجه محصلي شهريور 1390

3. وضعيت موجود در جهان • درحال حاضر 1/30 ميليارد نفر از جمعيت جهان سيگاري هستند. • 84 % ‌از افراد سيگاري دركشورهاي درحال توسعه زندگي مي‌كنند. • دركشورهاي در حال توسعه حدوداً سالانه 3/4 درصد افزايش مصرف ديده مي‌شود.

4. وضعيت موجود در ايران طبق بررسي انجام شده در سال 1386 : • 3 درصد دانش آموزان 15-13 سال سيگار مي كشند ( 5/1 درصد پسران و 0/9 درصد دختران) • 26/1درصددانش آموزان15-13سال سايرمواددخاني(عمدتاقليان)مصرف مي كنند.(31/9 درصد پسران ،19/5 درصد دختران) • 9/7 درصد دانش آموزان 15 – 13 سال غير سيگاری ها مستعد سيگاري شدن طي يكســـال آينده مي باشند. در مقايسه دو طرح سال 1382 و 1386: • درصد افراد سيگاري از 2 درصد به 3 افزايش يافته است • درصد مصرف كنندگان ساير مواد دخاني عمدتاً قليان از 12/1 درصد به 26/1 افزايش يافته است. • درصد غير سيگاري هاي مستعد به سيگار ي شدن طي يكسال آينده از 12/6 به 9/7 كاهش يافته است.

5. طبق بررسي انجام شده در سال 1386 : • 12/27 درصد جمعيت 64- 15 سال مصرف كننده مواد دخاني هستند.(23/2 درصد مردان و1/08درصد زنان ) • 11/39 درصد جمعيت 64- 15 سال مصرف كننده مواد دخاني بصورت روزانه هستند(21/7 درصد مردان و 0/9 درصد زنان) • ميانگين تعداد نخ سيگار مصرفي روزانه افراد سيگاري 11/66 مي باشد • ( 12/3 نخ در مردان و 11نخ در زنان) طبق بررسي انجام شده در سال 1386 : • 12/27 درصد جمعيت 64- 15 سال مصرف كننده مواد دخاني هستند.(23/2 درصد مردان و1/08درصد زنان ) • 11/39 درصد جمعيت 64- 15 سال مصرف كننده مواد دخاني بصورت روزانه هستند(21/7 درصد مردان و 0/9 درصد زنان) • ميانگين تعداد نخ سيگار مصرفي روزانه افراد سيگاري 11/66 مي باشد • ( 12/3 نخ در مردان و 11نخ در زنان)

6. پيامدهاي بهداشتيناشي از استعمال دخانيات • مصرف دخانيات يكي از مهمترين عوامل تهديدكننده سلامتي و شايع ترين عامل قابل پيشگيري مرگ و مير در جهان است . • بيش از 4000 ماده شيميايي در دود سيگار شناسايي شده است . بسياري از آنها سمي و بعضي راديواكتيو هستند. بيش از 40 نوع از آنها بويژه قطران سرطانزا هستند. علت توليد مواد شيميايي متفاوت و بسيار زياد سيگار وابسته به درجه حرارت بسيار بالاي آن ميباشد (تا 900 درجه سانتي گراد) كه اين حرارت بالا در انتهاي روشن سيگار فرد سيگاري توليد ميشود.

7. پيامدهاي بهداشتيناشي از استعمال دخانيات • استعمال دخانيات سبب ايجاد 14 بيماري كشنده از قبيل بيماريهاي قلبي و عروقي، سرطانهاي ريه، ناي، مري، معده ، مثانه و همچنين انسداد مزمن ريوي و .... مي گردد. • 90 درصد سرطانهاي ريه، 40 درصد ساير سرطانها؛ 50 درصد بيماريهاي قلبي و 75 درصد بيماريهاي مزمن ريوي در سيگاريها بروز مي نمايد. • 30درصد مرگهاي ناشي از سرطان در سيگاريها ومصرف كنندگان ساير مواد دخاني رخ مي دهد.

8. پيامدهاي بهداشتيناشي از استعمال دخانيات • در كشورهاي كم درآمد و متوسط اكثرا در اوايل دهه 20 عمر خود مصرف دخانيات را آغاز ميكنند. • بيش از 40% نوجوانان 13 تا 15 ساله در معرض استنشاق دود تحميلي حاصل از مصرف دخانيات توسط والدين قرار دارند. • ساليانه 700 ميليون كودك در جهان در معرض دود تحميلي سيگار والدينشان قرار ميگيرند. • كودكان والدين سيگاري معادل 8 نخ سيگار در سال دود دريافت مينمايند.

9. پيامدهاي بهداشتيناشي از استعمال دخانيات • استعمال دخانيات سبب اعتياد به نيكوتين مي شود. • استعمال دخانيات علت بيماريهاي مرگبار و ناتوان كننده است و در مقايسه با ديگر عادات خطرناك ، خطر مرگ زود هنگام آن بسيار بالاست. • نيمي از استعمال كنندگان دراز مدت نهايتا به دليل مصرف دخانيات مي ميرند و از ميان اينها نيمي در طي سالهاي مولد و ثمر بخش مياني عمر خواهند مرد و 20 تا 25 سال از عمر خويش را از دست خواهند داد. • سالانه بيش از 5 ميليون نفر در جهان در اثر بيماريهاي ناشي از مصرف دخانيات جان خود را از دست مي دهند.

10. پيامدهاي بهداشتيناشي از استعمال دخانيا تدر ايران مواجه با دود سیگار،قلیان ومواد دخاني اطرافیان باعث ایجاد و تشدید بیماریهای تنفسی،آسم وعفونت گوش میانی میشود • نوزادانيكه بوسيله مادران سيگاري به دنيا مي آيند از وزن لحظه تولد كمتري برخوردار بوده و با خطرات بزرگتري از جانب بيماريهاي دستگاه تنفسي روبرو هستند و در مقايسه با نوزادان مادران غير سيگاري احتمال بيشتري مي رود كه از سندرم مرگ ناگهاني نوزادان تلف شوند.

11. پيامدهاي بهداشتيناشي از استعمال دخانيات • سالانه 60 هزار نفر در اثر استعمال دخانيات مي ميرند . • سالانه 1740 ميليارد تومان در اثر استعمال دخانيات دود مي شود . • سالانه 3480 تا 5220 ميليارد تومان صرف درمان بيماريهاي ناشي از مصرف دخانيات مي شود.

12. مضرات مصرف قليان • بر خلاف بسیاری از عقاید وباورهای سنتی دود منتشره از قلیان حاوی مقادیر بی شماری مواد سمی است.نیکوتین حاصل از دود قلیان همانند سایر مواد دخانی اعتیاد آور است. • مصرف کنندگان قلیان در هر وعده مصرف 50 تا 200 پک میزنند كه هر پک حاوی 0/15 تا یک لیتر دود می باشد.به عبارت دیگر هر فرد مصرف کننده قلیان در هر وعده معادل 100 نخ یابیشتر سیگارمصرف می کند. • منواکسید موجوددر دود قلیان در مقایسه با سیگار به مراتب بیشترواثرات آن نیز چه برای مصرف کننده وچه برای افراد درمعرض دودتحمیلی فراتر میباشد. • خطر انتقال بیماریهای عفونی بدلیل استفاده مشارکتی افرادازقلیان وجود دارد. • توتون وتنباکوی استفاده شده در قلیان از نازلترین انواع توتون وتنباکوهای موجود است که در واقع خطرناکترین آن میباشد . • چاقي شكمي يكي از عوارض شايع مصرف قليان است كه عامل و تشديد كننده بسياري از بيماري ها همچون ديابت، فشار خون بالا و ... مي باشد.

13. هزينه هاي مالي واجتماعي مصرف دخانيات هزینه های تحمیلی بر فرد سیگاری و اعضای خانواده • پول از دست رفته برای خرید مواد دخانی که میتوانست صرف خرید غذا، لباس، مسکن و سایر نیازهای پایه شود • درآمد از دست رفته به علت ابتلا به بیماریها و مرگ زودرس • هزینه ابتلا به بیماریها و مرگ زودرس • هزینه زمان از دست رفته اقوام برای مراقبت از سیگاری بیمار شده • هزینه مرگها و بیماریها در اطرافیان یگاریها که در تماس با دود سیگار آنها هستند • پرداختهای بالاتر برای خرید بیمه درمان • سایر هزینه ها شامل آتش سوزی

14. هزينه هاي مالي واجتماعي مصرف دخانيات هزینه ها ی برجامعه • از دست رفتن درآمد ارزی کشور برای واردات سیگار • از دست رفتن زمینهای قابل کشت برای مواد مغذی برای کشت توتون • هزینه تحمیلی به کارفرمایان به علت غیبت کارگران سیگاری از محل کار، کاهش بهره وری آنان، افزایش میزان حوادث در سیگاریها، • آتش سوزیها در محل کار • قطع هکتارها درخت برای تهیه کاغذ سیگار، • آتش سوزیها در محل کار،تخمین زده میشود در سال 2000، 10% مرگهای ناشی از آتش سوزی به علت سیگار بوده است، و هزینه ای معادل 27 میلیارد دلار آمریکا

15. قوانين موجود و تعهدات ملي وبين المللي • آيين نامه اجرايي قانون اصلاح ماده 13 موادخوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي مصوبه آذرماه 1379 مجلس شوراي اسلامي درخصوص ممنوعيت عرضه و استعمال مواددخاني در اماكن مشمول اين قانون • کنوانسيون جهانی کنترل دخانيات مصوب آبان ماه1384مجلس محترم شورای اسلامی • قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات مصوب مهر ماه 1385 مجلس محترم شوراي اسلامي • آيين نامه اجرايي قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات مصوب مهر ماه 1386 دولت

16. قانون جامع کنترل ومبارزه ملی با دخانيات مصوب مهرماه1385مجلس محترم شورای اسلامی اهم مفاد قانون جامع کنترل دخانيات(تعهدات ملي): • ممنوعيت هر نوع تبليغ، حمايت، تشويق مستقيم و غيرمستقيم و يا تحريك افراد به استعمال دخانيات • ايجاد زمينه هاي گسترش مراكز دولتي و غيردولتي ترك دخانيات • ادغام برنامه كنترل دخانيات در نظام بهداشتي كشور • افزايش قيمت سيگار و مواد دخاني • ممنوعيت فروش به زير 18 سال و توسط آنها • ممنوعيت عرضه و استعمال مواددخاني در اماكن عمومي • مبارزه با تجارت غيرقانوني محصولات دخاني

17. آئين نامه اجرايي قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات مصوب مهر ماه 1386 هيأت محترم دولت الزامات مطرح شده در آيين نامه اجرايي قانون : • تعريف ويژگيهاي تبليغات و اماكن عمومي • تعيين ضوابط پروانه فروش مواد دخاني • شرح وظايف سازمانها • نحوه برخورد با متخلفين • برنامه ريزي مناسب جهت كاهش و جايگزيني تدريجي زراعت توتون و تنباكو • شرايط برخورد با كالاهاي دخاني • تشكيل دبيرخانه ستاد و شرح وظايف دبيرخانه مي باشد

19. جايگاه برنامه در كشور در حال حاضر مطابق ماده 1 قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات ستاد كشوري كنترل دخانيات در وزارت بهداشت با تركيب زير تشكيل شد: • وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بعنوان رئيس ستاد • وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي • وزير آموزش و پرورش • وزير بازرگاني • فرمانده نيروي انتظامي • دو نفر از كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي به عنوان ناظر • رئيس سازمان صدا و سيما بعنوان ناظر • نماينده يكي از سازمان غيردولتي مرتبط با دخانيات به انتخاب وزارت بهداشت دبير ستاد معاون سلامت و دبيرخانه ستاد در مركز سلامت محيط و كار مستقر مي باشد.

20. اقدامات ملی در راستاي اجراي قوانين • افزایش قیمت محصولات دخانی تولید داخل به میزان 10 درصدقیمت هر نخ سیگار و 20 درصد سیگار وارداتی از سال 1385 • تدوین لایحه الزام الصاق برچسب ها با شماره سریال ویژه شرکت دخانیات ایران در بسته بندیهای محصولات دخانی و درج عبارت ”مخصوص فروش در ایران“ بر روی کلیه بسته بندیهای فراورده های دخانی وارداتی به منظور پیشگیری وکنترل تجارت غیر قانونی محصولات دخانی

21. اقدامات ملی در راستاي اجراي قوانين • ممنوعیت جامع تبلیغ محصولات دخانی در صدا وسیما،روزنامه ها ،مجلات و سایر رسانه ها • جلوگیری از خصوصی سازی صنعت دخانیات به منظور پیشگیری از افزایش تولید • اجرای برنامه های آموزشی و اطلاع رسانی در خصوص مضرات استعمال دخانیات و استنشاق تحمیلی دود مواد دخانی از طریق صدا وسیما وسایر رسانه های ملی ومحلی • ایجاد نظام مراقبت و پایش استعمال دخانیات و نظارت وارزشیابی فعالیت دانشگاههای سراسر کشور در زمینه کنترل دخانیات

23. اقدامات ملی در راستاي اجراي قوانين • تدوین وتصويب دستور العمل تعیین ظوابط پروانه فروش محصولات دخانی • تدوین وتصويب دستورالعمل اجرایی الصاق هشدارهای بهداشتی بر روی بسته های سیگار وسایر مواد دخانی (توتون وتنباکو) تولید داخل ،وارداتی وتصاویر مربوطه

24. اقدامات ملی در راستاي اجراي قوانين ممنوعيت استعمال دخانيات در سازمانها و نهادهاي موضوع ماده 18 قانون رسيدگي به تخلفات اداري : • ابلاغ اجراي ممنوعيت استعمال دخانيات به كليه نهادهاي موضوع ماده 18 قانون رسيدگي به تخلفات اداري • ابلاغ قانون به كليه دانشگاههاي علوم پزشكي سراسر كشور و معاونتهاي تابعه اين وزارت و سایر دستگاهها • انجام برنامه هاي اطلاع رساني در خصوص اجرای قانون • پيگيري و نظارت در خصوص عدم استعمال دخانيات درواحدهاي تابعه اين وزارت و سایر وزارتخانه ها از طریق مسئولین مربوطه

25. اقدامات ملی در راستاي اجراي قوانين • اعمال ممنوعيت عرضه و استعمال مواد دخاني در اماكن عمومي و مراكز تهيه و توزيع مواد غذايي • مطابق ماده 11 قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات و ماده 7و 8 آئين نامه اجرايي آن و همچنين مطابق آئين نامه اجرايي قانون اصلاح ماده 13 مواد خوردني ، آشاميدين ، آرايشي و بهداشتي و پيگيري اجراي مطلوب مفاد قانوني مذكور با همكاري نيروي انتظامي و مراجع قضائي ، اقدام به ممنوعيت عرضه واستعمال مواد دخاني بويژه قليان در اماكن و مراكز تهيه و توزيع مواد غذايي گرديد.

26. Article 8: Protection from Exposure to tobacco Smoke

27. اقدامات ملی در راستاي اجراي قوانين راه اندازي مراكز مشاوره پيشگيري و ترك دخانيات مطابق ماده 9 قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات و با هدف ادغام برنامه كنترل دخانيات در نظام بهداشتي كشور به منظور ارائه خدمات مشاوره اي پيشگيري از استعمال دخانيات در بين گروههاي هدف نوجوان و جوان و كليه افراد تحت پوشش و ارائه خدمات ترك به افراد سيگاري علاقه مند بر ترك اين مراكز در دانشگاههاي سراسر كشور راه اندازي شد. در حال حاضر در هر دانشگاه حداقل يك مركز مشاوره ودرمجموع140مرکزمشاوره درسراسر کشور راه اندازي شده است.

29. در نتايج حاصل از مراكز مشاوره ايجاد شده ميزان موفقيت دوره هاي ترك پس از پايان دوره آموزشي يكماهه تا ميزان 60 درصد و در پايان پيگيري يكساله تا ميزان 20 درصد بوده است كه در مقايسه با كشورهاي موفق(12 درصد)از ميزان بالايي برخوردار هستند.

30. نقش كاركنان بهداشتي در كنترل دخانيات • ارايه الگوي مناسب وغير سيگاري با رفتارهاي اجتماعي سالم • ايجاد محيط كاري (مركز بهداشتي و درماني)عاري از دخانيات با همكاري سايرين • جلب همكاري كليه كاركنان مركزدرجهت كمك به برنامه كنترل دخانيات و انجام اقدامات پيشگيرانه • آگاه سازي افراد جامعه درخصوص مضرات استعمال دخانيات • آگاه سازي مصرف كنندگان مواد دخاني در مورد مضرات استعمال دخانيات وفوايد ترك آن • كمك به افراد سيگاري علاقه مند به ترك دخانيات و فراهم كردن دسترسي مناسب به راهبردهاي ترك • تهيه الگوهايي از كسانيكه موفق به ترك دخانيات شده اند با جلب حمايت عمومي براي ترك

31. نقش كاركنان بهداشتي در كنترل دخانيات • تهيه الگوهايي از كسانيكه موفق به ترك دخانيات شده اند با جلب حمايت عمومي براي ترك • ارتقاء آگاهي جامعه در خصوص ترفندهاي تبليغاتي صنايع دخاني جهت فروش محصولاتشان • رساندن پيام هاي بهداشتي كنترل دخانيات توسط معلمين ،مديران وساير كاركنان مدارس،دانشكدهها،بيمارستانها، كارخانجات، رهبران محلي و... به گروههاي هدف سيگاري وغير سيگاري • رساندن پيام هاي بهداشتي كنترل دخانيات توسط معلمين ،مديران وساير كاركنان مدارس،دانشكدهها،بيمارستانها، كارخانجات، رهبران محلي و... به گروههاي هدف سيگاري وغير سيگاري

32. نقش كاركنان بهداشتي در كنترل دخانيات • اعمال ممنوعيت استعمال دخانيات در اماكن عمومي باهمكاري واحدهاي مرتبط • كمك به اجراي مفاد قانون جامع كنترل ومبارزه با دخانيات وآيين نامه ودستورالعمل هاي مربوطه • در گير كردن ساير ارگانها در كنترل دخانيات از راه تماسهاي رسمي وجلسات وآموزشهاي سازمان يافته • تلاش در جهت افزايش دانش وتوانمندي درخصوص جديد ترين مطالعات وروشهاي كنترل دخانيات

34. سلامت باشید