970 likes | 1.31k Views
RZEŹBA PRZEGLĄD PROBLEMATYKI. autor: Katarzyna Jarkiewicz. SPIS TREŚCI. podział i funkcje techniki rzeźbiarskie wizerunki prehistoryczne
E N D
RZEŹBAPRZEGLĄD PROBLEMATYKI autor: Katarzyna Jarkiewicz
SPIS TREŚCI • podział i funkcje • techniki rzeźbiarskie • wizerunki prehistoryczne • czołowi rzeźbiarze: Fidiasz, Myron, Poliklet, Praksyteles, Lizyp, Lorenzeo Ghiberti, Michał Anioł, Donatello, Benvenuto Cellini, Giambologna, Giovanni Lorenzo Bernini, Antonio Canova, Bertel Thorvaldsen, Jean Baptiste Carpeaux, Auguste Rodin, Aristide Maillol, Umberto Boccioni, Constantin Brancusi, Henry Moore, Aleksander Calder
SPIS TREŚCI • polscy rzeźbiarze: Wit Stwosz, Jan Michałowicz z Urzędowa, Jakub Tatarkiewicz, Cyprian Godebski, Teodor Rygier, Konstanty laszczka, Xawery dunikowski, Katarzyna Kobro Władysław Hasior, Kazimierz Gustaw Zemła, Alina Szapocznikow, Jerzy Bereś, Magdalena Abakanowicz, Bronisław Chromy, Katarzyna Kozyra
PODZIAŁ I FUNKCJE Rzeźba to trójwymiarowy przedmiot bez ograniczeń wielkości, wykonany w dowolnej technice, będący wynikiem działalności artystycznej. Rzeźby powstają na dwa zasadnicze sposoby: albo materiał wyjściowy podlega ujmowaniu, albo dodawaniu - W pierwszym wypadku jest to wybieranie materiału (rzeźba w drewnie, kamieniu, kości, itp.), w drugim - dokładanie, np. metodą lepienia, spawania, itd.; Modelowanie (w glinie, wosku, plastelinie, modelinie) pozwala na obie metody: odejmowania i dodawania materii.
PODZIAŁ I FUNKCJE Rzeźby można zasadniczo podzielić na: wolnostojące oraz płaskorzeźby - reliefy: płaskie, wklęsłe, wypukłe, wklęsłowypukłe. Kryterium "mimetyczne" dzieli je z kolei na: przedstawiające (antropomorficzne- pełnofigurowe, popiersia (biusty), głowy; zoomorficzne- zwierzęta rzeczywiste oraz zwierzęta fantastyczne; floralne), abstrakcyjne oraz instalacje.
PODZIAŁ I FUNKCJE Ze względu na funkcję można wyodrębnić m.in. następujące grupy: • rzeźby dekoracyjne (np. biust Marszałka na biurku dziadka), • rzeźby architektoniczne (np. płaskorzeźba na tympanonie budynku), • rzeźby kultowe (np. posąg Chrystusa lub Atena Partenos Fidiasza), • rzeźby memoratywne, w tym pomnikowe (np. Zygmunt III Waza na kolumnie) i nagrobne.
TECHNIKI RZEŹBIARSKIE Rzeźby kamienne powstają najczęściej z marmuru lub piaskowca, rzadziej z granitu i innych rodzajów kamienia. Rzeźby w kamieniu ze względu na stosunkowo długi proces obróbki i koszt materiału poprzedzane są wykonaniem modelu gipsowego, tzw. gipsu, niekiedy na podstawie modelu glinianego. rzeźby w drewnie powstają w wyniku sukcesywnego wybierania materiału, głównie pochodzącego z drzewa liściastego (w Polsce z lipy) ze względu na większą trwałość i twardość (dąb, jesion, orzech, kasztanowiec).
TECHNIKI RZEŹBIARSKIE Gatunki te ze względu na swoją cenę zazwyczaj wykorzystywane są do tworzenia rzeźb przeznaczonych do ekspozycji pod zadaszeniem; rzeźby plenerowe, o znacznych gabarytach najczęściej wykonywane są z topoli; do drzew liściastych, z których raczej nie wykonuje się rzeźb należą: grusza oraz akacja. Drzewa iglaste poza nielicznymi przypadkami nie są wykorzystywane do tworzenia rzeźb, ze względu na łykowatość, dużą żywiczność oraz tendencję do rozwarstwiania się materiału pod wpływem uderzeń dłuta.
TECHNIKI RZEŹBIARSKIE W wyniku zastąpienia modelu wykonanego w dowolnym materiale przez jego replikę z brązu powstają rzeźby na tzw. wosk tracony. Model wykonuje się przeważnie z gliny; jest on pokrywany formą zwaną negatywem z gipsu; gdy negatyw gipsowy zastygnie, a gips stanie się twardy, rozbiera się tą strukturę w celu wyjęcia z wnętrza modelu glinianego; w powstałą formę negatywową z gipsu wlewa się płynny wosk, który dokładnie odwzorowuje kształt negatywu.
TECHNIKI RZEŹBIARSKIE Po wyschnięciu i ostudzeniu wyjmuje się teraz już woskowy model z formy. Następnie model woskowy z doczepionym woskowym systemem wlewowym jest obudowywany (zalewany) kolejną "formą", tym razem ze specjalnej masy formierskiej najczęściej jest to forma szamotowa(mieszanina gipsu, szamotu i wody); jej zadaniem jest wytrzymanie wysokich temperatur płynnego metalu.
TECHNIKI RZEŹBIARSKIE Podczas procesu wypalania formy szamotowej, czyli tej do której bezpośrednio będzie wlany płynny metal, wosk zostaje wytopiony lub ulega wyparowaniu (zależy to od rodzaju zastosowanego pieca) poprzez wysoką temperaturę. W powstałe miejsce, przestrzeń, zostaje wlany płynny metal: aluminium, mosiądz, brąz, złoto, srebro.’ po wystygnięciu forma jest tłuczona i rzeźba jest wyciągana i poddawana procesowi obróbki wykańczającej. Jeśli jest to duża rzeźba zazwyczaj odlewa się ją w wielu elementach, które potem się łączy w całość za pomocą spawania.
TECHNIKI RZEŹBIARSKIE Abakany magdaleny Abakanowicz powstały w wyniku utwardzenia dzianiny pokrytej żywicą syntetyczną . Współcześni rzeźbiarze wykonują swoje prace łącząc różne materiały, np. Drewno z metalem, Szkło z tkaniną, itp.
WIZERUNKI PREHISTORYCZNE • figurki przedstawiające kobiety, charakteryzujące się szerokimi biodrami, dużymi piersiami i dłoniami, będące elementem kultu płodności, np. Wenus z Willendorfu. • kamienne posągi (moai) na wyspie wielkanocnej, będące wizerunkami bogów lub przodków.
WENUS Z WILLENDORFUhttp://en.wikipedia.org/wiki/Image:VenusWillendorf.jpg
MOAI Z WYSPY WIELKANOCNEJhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:AhuAkivi.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Fidiasz,autor monumentalnych rzeźb („Zeus Olimpijski”, „Atena Partenon”), potrafił posługiwać się różnymi technikami; jego dzieła są statyczne, pełne majestatu, cechuje je znakomite wyczucie proporcji i mistrzostwo wykonania.
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Myron z Eleuterai (twórca rzeźby "Dyskobol", grupy "Atena i Marsjasz") uważany za jednego z prekursorów realizmu w sztuce greckiej; w jego dziełach jest widoczna znakomita znajomość anatomii; rzeźbiarz, przełamując statyczność archaicznych posągów, podkreślał muskulaturę ciała właściwą dla uchwyconego ruchu, zachowywał proporcje.
ZEUS OLIMPIJSKIFIDIASZhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Posag_zeusa.jpg
DYSKOBOLMYRONhttp://fr.wikipedia.org/wiki/Image:Discobole.jpgDYSKOBOLMYRONhttp://fr.wikipedia.org/wiki/Image:Discobole.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Poliklet z Argosto twórca posągów atletów z brązu, opracował matematycznie kanon ciała ludzkiego, jego rzeźby ukazują postacie w pozycji tzw. kontrapostu - cechuje je oparcie ciężaru ciała na jednej, wysuniętej do przodu nodze, noga druga, wsparta na palcach, pozostaje nieobciążona; podobnie ręce – przy obciążeniu nogi prawej, obciążona jest lewa ręka, a prawa opuszczona swobodnie; linia kręgosłupa tworzy lekko skrzywioną esowatą linię.
DORYFOROSPOLIKLEThttp://en.wikipedia.org/wiki/Image:Doryphoros.jpgDORYFOROSPOLIKLEThttp://en.wikipedia.org/wiki/Image:Doryphoros.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Praksyteles - jego rzeźby to wizerunki "pięknych bogów”, młodychosób o trochę sennym, zamyślonym spojrzeniu; stosowane przez niego proporcje wysmuklały sylwetkę; uczłowieczonym wizerunkom nie była obca zabawa, zmęczenie, codzienne czynności (np. "Afrodyta Knidyjska" ukazana została w chwili poprzedzającej kąpiel lub wychodzenie z niej - rzeźba ta była pierwszym w sztuce greckiej aktem bogini, dlatego po jej wykonaniu artysta został oskarżony o świętokradztwo).
AFRODYTA Z KNIDOSPRAKSYTELEShttp://de.wikipedia.org/wiki/Bild:Knidische.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Lizypbył nadwornym portrecistą Aleksandra Wielkiego; mistrz techniki brązownictwa, twórca nowego kanonu ciała ludzkiego o proporcjach smuklejszych niż kanon Polikleta, autor posągów atletów (np. "Apoksyomenosa"), herosów, bogów i ludzi. wprowadził wieloplanową kompozycję w rzeźbie - twarze rzeźbionych postaci ukazują ich stany psychiczne i fizyczne („Portret młodego Aleksandra”, „Pomnik poległych dowódców” (25 żołnierzy, którzy zginęli w bitwie pod Granikiem), „Scena polowania na lwa”).
ODPOCZYWAJĄCY HERMES LIZYPhttp://it.wikipedia.org/wiki/Immagine:Hermes_in_riposo.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Lorenzo Ghibertiw 1402 roku we Florencji wygrał konkurs na projekt i wykonanie brązowych drzwi (północnych) do baptysterium przy kościele Santa Maria del Fiore - nowością było to, że budował swoje płaskorzeźby na możliwie ściśle stosowanych prawach wykreślnej perspektywy, jest również twórcą drzwi wschodnich baptysterium florenckiego, tzw. Porta del Paradisco („Drzwi Raju”).
Drzwi RajuLorenzo Ghibertihttp://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Drzwi_Raju_Lorenzo_Ghiberti_Florencja.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Michał Anioł – najwybitniejszy rzeźbiarz renesansu; głównym tematem jego dzieł była postać ludzka, w której artysta upatrywał głęboki sens; pracował wyłącznie w marmurze, bez pomocy uczniów; zafascynowany kontrastem powierzchni surowej i wygładzonej dłutem, pozostawiał szereg prac niedokończonych . Główne dzieła to: „Pietà watykańska”, „Dawid”, „Mojżesz”, „Jeńcy”, „nagrobki Giuliana i Lorenza Medyceuszów” w kościele S. Lorenzo we Florencji, „Pieta Florencka”, „Pietà Rondanini”.
PietaMichał Aniołhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Michelangelo%27s_Pieta_5450_cropncleaned.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Donatellodziałał we Florencji, Padwie i Sienie, uwolnił rzeźbę renesansową od wpływów gotyckich, dla katedry florenckiej wykonał posągi Dawida i św. Jana Ewangelisty, figury na fasadę kościoła Orsanmichele ze słynnym „św. Jerzym”, w Padwie stworzył pomnik kondotiera weneckiego, Erasmo da Narni, zw. „Gattamelata”.
GattamelataDonatellohttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Gattamelata.jpgGattamelataDonatellohttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Gattamelata.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Benvenuto Cellinito manierystyczny rzeźbiarz, tworzył we Włoszech i we Francji na dworze króla Franciszka I (wykonał dla niego arcydzieło sztuki jubilerskiej - złotą solniczkę oraz płaskorzeźbę do zamku w Fontainebleau, tzw. „Nimfę z Fontainebleau”). Jego inne wybitne dzieło „Perseusz z głową Meduzy”, będące majstersztykiem sztuki odlewniczej, zostało ustawione w Loggi dei Lanzi we Florencji.
Złota solniczkaBenvenuto Cellinihttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Cellini02.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Giambologna to rzeźbiarz manierysta florencki, pochodzenia francuskiego, wywarł ogromny wpływ na rozwój rzeźby barokowej, kształtował swoje dzieła korzystając ze schematu „figura serpentinata”, przez co sprawiają wrażenie nie podlegających prawu ciążenia - jego posąg „Merkury” z brązu przedstawia boga unoszącego się wyłącznie tchnieniem wiatru innym znanym dziełem Giambologny jest „Porwanie Sabinek”.
Porwanie SabinekGiambolognahttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Firenze.Loggia.Sabine01.JPG
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Giovanni Lorenzo bernini to najwybitniejszy włoski rzeźbiarz barokowy, działał w Rzymie, twórca portretów rzeźbiarskich (portrety kardynała Scipione Borghese, Constancy Bonarelli, króla francuskiego Ludwika XIV), kompozycji mitologicznych („Przemiana Dafne”), religijnych („Ekstaza św. Teresy”, „Dawid”), rzymskich fontann (Fontanna Czterech Rzek na Piazza Navona). cechuje go dążenie do okazałości, dynamizmu i ekspresji, znakomite wyczucie formy, proporcji i perspektywy.
UPROWADZENIE PROZERPINYGiovanni Berninihttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Ratto_di_proserpina.PNG
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Antonio Canova to jeden z czołowych przedstawicieli klasycyzmu w rzeźbie, działał głównie w Rzymie, jest autorem grobowców papieży: Klemensa XIII i Klemensa XIV oraz licznych popiersi portretowych. Na zamówienie Napoleona I wykonał posągi: „Apollo” - wzorowany na samym Napoleonie oraz „Wenus Borghese”, z uwagi na to, że do tego posągu pozowała Paulina Bonaparte - Borghese, młodsza siostra Napoleona.Canova wykonał wiele prac inspirowanych mitologią, m.in. „Trzy Gracje”, „Kupidyn i Psyche”, „Wenus i Adonis”, „Dedal i Ikar”, „Perseusz z głową Meduzy”.
Trzy GracjeAntonio Canovahttp://en.wikipedia.org/wiki/Image:Canova-Three_Graces_0_degree_view.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Bertel Thorvaldsen to rzeźbiarz duński, reprezentant klasycyzmu. Tworzył dzieła o tematyce mitologicznej, historycznej, religijnej, popiersia portretowe, medaliony, starając się przenieść wartości estetyczne sztuki antyku; zwolennik sztuki greckiej, kierował się miękkim stylem Praksytelesa („Adonis”, „Triumfujący Amor”, „Siedzący pastuszek”).
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Stworzył fryz dla pałacu Kwirynalskiego w Rzymie przedstawiający wjazd Aleksandra Wielkiego do Babilonu, posągi Chrystusa i apostołów dla kościoła NMP w Kopenhadze, grobowiec papieża Piusa VII w Bazylice św. Piotra w Rzymie. Na wzór antycznego pomnika Marka Aureliusza w Rzymie wykonał w Warszawie pomnik księcia Józefa Poniatowskiego i Mikołaja Kopernika (o kompozycji wzorowanej na antycznej figurze Uranii).
WENUSBertel Thorvaldsenhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Venus_apple_Thorvaldsen_RF_3334.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Jean Baptiste Carpeaux to jeden z najbardziej wziętych rzeźbiarzy epoki II Cesarstwa we Francji, stworzył styl określany jako neobarok. Tworzył posągi i grupy rzeźbiarskie pełne dynamizmu, cechujące się swobodnym światłocieniowym modelunkiem („Triumf Flory”, „Taniec”, „Trzy Gracje”) oraz liczne popiersia portretowe (cesarzowej Eugenii, Charlesa Gounoda).
TaniecJean Carpeauxhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Danse_Carpeaux.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Auguste Rodin to francuski rzeźbiarz tworzący w duchu impresjonizmu i symbolizmu; źródłem inspiracji była dla niego sztuka Michała Anioła i rzeźba gotycka; mistrzowska technika rzeźbiarska, różnicowanie faktury, odpowiedni światłocieniowy modelunek, zacieranie ostrości konturów i inne osiągnięcia warsztatowe sprawiają, że jego postacie wydają się być w ruchu.
CZOŁOWI RZEŹBIARZE do jego głównych dzieł zaliczamy: „Kroczący”, „Nagi Jan Chrzciciel Nauczający”, „Adam i Ewa”, „Pocałunek”, „Myśliciel”, „Amor i Psyche”, „Dłonie Boga”, „Mieszczanie z Calais”.
MyślicielAuguste Rodinhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Rodin_TheThinker.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Aristide Maillol to francuski rzeźbiarz, związany z nabistami; tworzył w drewnie i kamieniu kobiece akty („Klęcząca dziewczynka”, „Noc”, „Wenus”) przypominające swą statyczną formą rzeźby antyczne; ponadto autor pomników Cézanne'a i Debussy'ego.
FloraAristide Maillolhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Maillol_Aritide_the_mountain.jpg
CZOŁOWI RZEŹBIARZE Umberto Boccioni – włoski rzeźbiarz związany z futuryzmem, jego sztukę charakteryzuje dynamizm i skupienie na technologii, w twórczości wykorzystywał również kubistyczną zasadę rozbicia formy; wyrazem głoszonych przez niego idei było stosowanie różnych materiałów, efektów świetlnych („Wypukła i wklęsła abstrakcja głowy”, inaczej „Jedyna forma ciągłości w przestrzeni”).