Grecka filozofia przyrody Prezentacja wykonana w ramach realizacji samokształcenia

1. Grecka filozofia przyrodyPrezentacja wykonana w ramach realizacji samokształcenia

2. Historia W VI w p.n.e. – powstaje głównie filozofia przyrody, podstawowym pytaniem jest „skąd pochodzi świat?”, rzadko zdarzają się zagadnienia związane z człowiekiem. Filozofia ta rozwijała się głównie na terenie wysp jońskich oraz na Sycylii (filozofia bardziej mitologiczna).

3. GŁÓWNE ZAGADNIENIA I POJĘCIA Pośród rozmaitych problemów tej epoki na pierwszy plan wysunięta została kwestia tzw. arche czyli pierwszej zasady wszystkich rzeczy, będącej zarazem ich źródłem i tworzywem. Arche rozumiano jako:a. początekb. pierwsza przyczynac. racjad. zasadae. władza

4. C. D. Filozofowie przyrody formułowali swoje poglądy na temat podstawowych składników materii, czasu, przestrzeni, dynamiki ruchu i wszechświata jako całości na podstawie bezpośredniego doświadczenia zmysłowego, opierając się zwykle na pewnych założeniach metafizycznych. Cel filozofii przyrody - refleksja nad filozoficznymi założeniami nauk przyrodniczych, analiza pojęć, twierdzeń, metod badawczych, sposobów dochodzenia do twierdzeń, sposobów ich uzasadniania, weryfikowania.

5. Grupy filozoficzne w pierwszych okresach greckiej filozofii przyrody 1. Tales z Miletu 2. Heraklit 3. Eleaci 4. Pitagorejczycy 5. Atomiści 6. Epikur

6. Tales z Miletu (625- 545 p.n.e.) • historycznie pierwszy mędrzec grecki, któremu przyznaje się miano filozofa • matematyk, astronom, polityk • woda jako archre • argumentacja – woda niezbędna do życia, woda przybiera różne stany skupienia; wszelki pokarm jest wilgotny, wszystko jest wilgotne, wiec wzięło się z wody i do wody wraca • Tales zmierzył piramidy, jako pierwszy przepowiedział zaćmienie Słońca

7. ANAKSYMANDER (610-545 p.n.e.) • uczeń Talesa z Miletu • świat wyłania się z bezkresu (apeiron) • początkiem i pierwszą przyczyną istniejących rzeczy jest „bezkresne i nieokreślone” pierwotne tworzywo z którego powstały przeciwstawne formy materii • pierwotnie materia nie miała granic i przeciwieństw, dzięki procesowi „łamania symetrii” powstał świat

8. ANAKSYMENES (?-525 p.n.e.) • uczeń Anaksymandra • zafascynowany Talesem • próbuje pogodzić poglądy Talesa oraz Anaksymandra na temat rozwoju świata • powietrze jako arche, gdyż jest ono bezkresne (Anaksymander) i niezbędne (Tales)

9. HERAKLIT Z EFEZU (ok. 540-480 p.n.e) • jeden z najwybitniejszych przedstawicieli filozofii presokratejskiej • arche utożsamione zostało z ogniem i logosem (rozumem) • wariabilizm (zmienność wszelkich rzeczy) nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki, ponieważ świat ciągle ulega przemianom a rządzić nim musi rozum • panta rhei - wszystko płynie

10. C.D. • relatywizm (względność) • świat materialny składa się z przeciwnych stanów i tendencji, które są przez ukrytą harmonię utrzymywane w jedności: To, co przeciwstawne dąży do jedności, z tego, co różne powstaje najpiękniejsza harmonia

11. PARMENIDES Z ELEI (ok. 540-470 p.n.e.) • najważniejszy przedstawiciel eleatów • pierwszy zajął się teorią bytu, a byt definiuje jako kulę (idealny kształt), ponieważ nie ma ona ani początku ani końca • głosił: „należy mówić i myśleć, że tylko byt istnieje. To bowiem, co jest, istnieje, a to, co nie jest, nie istnieje.” • istnieją 3 drogi życia: prawdy, mniemania oraz fałszu. Drogi fałszu powinniśmy się wystrzegać

12. ELEACI O PRÓŻNI Nic nie jest próżne. Próżnia jest nicością, a to, co jest nicością, nie istnieje.

13. PARADOKSY ZENONA Z ELEI • wygłosił 4 paradoksy dotyczące ruchu: Achilles i żółw, Strzała, Dychotomia, Stadion • Achilles i żółw: jeśli żółw wyprzedza trochę Achillesa, to w czasie wyścigu Achilles nigdy go nie dogoni, gdyż musi przebiec najpierw połowę odległości, która go dzieli od żółwia, a przedtem połowę tej połowy • strzała: strzała w ruchu tak naprawdę nie jest w ruchu bo suma bezruchu (poszczególnych pozycji ruchu strzały) nie może się równać ruchowi

14. C.D. Paradoks przeciwko wielości: wszystko, co istnieje, ma jakąś wielkość. Jeżeli byt jest nieskończenie podzielny, to składa się z nieskończonej ilości części. Jeżeli części te nie mają wielkości, to również całość, złożona z części nieposiadających wielkości, musiałaby nie mieć wielkości.

15. PITAGORAS Z SAMOS (ok.570-497 p.n.e.) • stworzył związek pitagorejski w Krotonie • jego szkoła ma charakter naukowo-religijny, która koncentruje się na przybliżeniu człowieka do boga • Pitagorejczycy dostrzegali w nauce (gł. matematyce i filozofii) drogę prowadzącą do zbawienia pojmowanego w duchu religii orfickiej, a więc wyzwolenia z cyklu reinkarnacyjnego, zaś za zasadę wszechrzeczy uważali liczbę i relacje matematyczne

16. Atomizm arytmetyczny • świat wg pitagorejczyków pochodzi z liczby jako byt realny • liczba jest tu pewnego rodzaju symbolem: 1. punkt, 2. linia, 3. figura geometryczna, 4. bryła, 5. własności ciał, 6. życie, 7. duch, 8. miłość, 9. roztropność, sprawiedliwość, 10. doskonałość wszechświata • konstruowane w ten sposób obiekty mają charakter dyskretny, a poszczególne punkty oddzielone są od siebie próżnią, utożsamianą zwykle przez pitagorejczyków z „nieskończonym powietrzem”.

17. EWOLUCJA KONCEPCJI PITAGOREJCZYKÓW Pitagorejczycy uważali monadę za zasadę i początek ( arché) - wszystkiego. Punkt bowiem uważali za początek linii, tę zaś za początek powierzchni, a tę za początek bryły, to jest ciała; zaś jeszcze przed punktem rozpatrywali monadę. Dlatego początkiem i zasadą ciał jest monada. Dlatego wszystkie ciała powstają z monady.

18. Atomiści: DEMOKRYT Z ABDERY (ok. 460-360 p.n.e.) • uczeń Leucypa • autor dzieł z zakresu medycyny, fizyki, matematyki, architektury • „Początkiem wszechrzeczy są atomy i próżnia. Wszystko inne jest tylko mniemaniem” • posłużył się pojęciem atomu dla opisania najmniejszych, niepodzielnych cząstek rzeczywistości przyrodniczej

19. Atomiści: LEUKIPPOS (V e. p.n.e) • Cel dociekań Leukipposa – sformułowanie teorii przyrody zgodnej z tezą Parmenidesa o niezmienności bytu i zachowanie zjawisk • Leukippos wpadł na pomysł atomistycznej budowy materii, obserwując w silnym świetle słonecznym poruszające się cząstki kurzu • Leukippos: jeżeli jest podział, wielość i ruch, to jest próżnia; jest podział, wielość i ruch, więc jest próżnia • atomy są bardzo małe i „dzięki ich maleńkim objętością są niewidoczne „

20. Epikur ( ok. 341 p.n.e) • Epikur utrzymuje, że jest samoukiem, który nie miał innych nauczycieli prócz natury i osobistego doświadczenia • głosił, że nasz świat jest tylko jednym z nieskończonej liczby światów, stanowiąc cząstkę nieskończonego Wszechświata znajdującego się w nieskończonej pustce • całość Wszechświata nie zwiększa się i nie zmniejsza, nic w niej nowego nie zachodzi, a wszystko jest wynikiem wewnętrznej przemiany

21. C.D. • jedynym źródłem i kryterium poznania jest wrażenie • istnieć to doznawać istnienia • sprowadza całą rzeczywistość do kombinacji atomów, teoria ta ma nam dostarczyć argumentów pozwalających znaleźć spokój w życiu

22. Filozofowie greccy V w. p.n.e. • Empedokles z Akragas: lekarz i polityk, za podstawowe zasady wszechrzeczy uznawał cztery żywioły, których zmieszaniem kierowały dwie siły: Miłość i Nienawiść • Anaksagoras z Kladzomen: matematyk i astronom, za siłę kierującą podstawowymi zarodkami przyrody uznał Boski Umysł. Wszystkie rzeczy w przyrodzie składają się z jakościowo zróżnicowanych cząstek, które nazywał nasionami .

23. Wiek V p. n. e. W wieku V p.n.e. zaszła w filozofii istotna przemiana związana z pojawieniem się w greckich miastach wędrownych nauczycieli zwanych sofistami. Dzięki ich działalności zainteresowanie filozofów przyrodą ustąpiło miejsca refleksji nad człowiekiem, jego postępowaniem, cnotą i szczęściem. Spośród sofistów najsłynniejszą postacią był Protagoras z Abdery.