TIBBİ UYGULAMA HATALARI VE SORUMLULUK

1. TIBBİ UYGULAMA HATALARI VE SORUMLULUK Av. O. Meriç Eyüboğlu İstanbul Tabip Odası Hukuk Danışmanı 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

2. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

3. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

4. HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

5. KUSURLU davranış ve olası yaptırımlar • Ceza davası • Hukuk davası • İdari soruşturma • Meslek örgütünce yapılan disiplin işlemleri • İlgili idarece yapılan disiplin işlemleri 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

6. Ceza Hapis cezası Para cezası Meslek uygulamasının engellenmesi Tazminat Maddi tazminat Manevi Tazminat • Disiplin • Uyarma cezası • Para cezası • Meslekten geçici men cezası • Oda bölgesinde çalışmaktan sürekli men cezası 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

7. Hukuki Sorumluluk • Kusurlu davranış • Zarar • Nedensellik bağı • Kusur • Hafif kusur • İspat yükü 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

8. HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ • İşlemleri yapmaya yetkili olmak, • Hastanın aydınlatılmış onamını almak, • Mesleğin gereklerine uygun davranmak 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

9. Bilgilendirme – Sorumluluk(Aydınlatılmış onam) …davalı tarafından davacının bu konuda bilgilendirildiğine ve gerekli önlemlerin alındığına ilişkin davalı doktorun mücerret beyanı dışında dosyada herhangi bir belge yoktur. Ayrıca, tedavi öncesi mide şikayeti olan davacının bu konuda uyarılmasına ve soru sorulmasına rağmen, kendi sağlığını riske atacak şekilde bu durumu bildirmeyerek ve ısrarla bu ilacı 9 gün kullanarak mide kanaması geçirmesine sebebiyet vermesi de hayatın olağan akışına uygun düşmemektedir. YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E. 2006/10057 K. 2006/13842 T. 19.10.2006 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

10. Sorumluluğun kapsamı Doktor, hastasının zarar görmemesi için, mesleki tüm şartları yerine getirmek, hastanın durumunu tıbbi açıdan zamanında ve gecikmeksizin saptayıp, somut durumun gerektirdiği önlemleri eksiksiz biçimde almak, uygun tedaviyi de yine gecikmeden belirleyip uygulamak zorundadır. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

11. Sorumluluğun kapsamı Asgari düzeyde dahi olsa, bir tereddüt doğuran durumlarda, bu tereddüdünü ortadan kaldıracak araştırmalaryapmak ve bu arada da, koruyucu tedbirlerialmakla yükümlüdür. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

12. Sorumluluğun unsurları • sonucun elde edilmemesinden sorumlu değildir, • sonuca ulaşmak için gösterdiği çabanın, yaptığı işlemlerin, eylemlerin ve davranışların özenli olmayışından doğan zararlardan dolayı en hafif kusurundan bilesorumludur. YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E.2004/12088 K. 2005/1728 T. 7.2.2005 YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E.2005/11159 K.2005/17474 T.28.11.2005 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

13. Komplikasyondan sorumluluk Doktor tıbbi açıdan önlemleri eksiksiz biçimde ve gecikmeden belirleyip uygulamalıdır. Tıbbın gerçek ve kurallarına uygun davranılmakla birlikte sonucu değişmemiş ise doktor sorumlu tutulamaz. YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E.2005/11159 K.2005/17474 T.28.11.2005 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

14. Hekiminin davranışının haksız sayılması için; • Davranışın hukuka aykırı olması (kusur) • Bir zararın doğması, • Zarar ile fiil arasında nedensellik bağının olması gerekir. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

15. Hukuki uyuşmazlıklarda olanla-olması gereken arasındaki farkı kim belirler? 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

16. Adli tıp, • Yüksek Sağlık Şurası, • Tıp Fakülteleri, • Kamu Hastaneleri, • Odalar, • Bireysel olarak tabipler 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

17. Değerlendirme akla uygun olmalıdır Doktorun davranışlarında kusur kendisinden beklenilen gerekli özeni ( dikkat ve ihtimam ) ve sadakat borcunu eksik veya hiç yerine getirmemesi durumunda ortaya çıkar. Kusurun saptanmasında objektif ölçü esas alınır. Davalı operatör doktorun, davacının vücudunda ameliyat esnasında 2 metre uzunluğunda gazlı bezi unutması, bizatihi sorumlu olmasını gerektirir ağır bir ihmaldir. Esasen tıp dalında unutma hoş görülmesi, müsamaha ile karşılanması mümkün olmayan kusurlu davranıştır. Sırf bu niteliği itibarıyla, olayın bir uzman önünde incelettirilmesine de ihtiyaç yoktur. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

18. Çünkü; bir operatörün ameliyat sırasında mesleki değil, meslek dışı dikkatinin bile böyle bir olaya asla meydan vermemesi asıldır. Bu açık duruma rağmen, Yüksek Sağlık Şurası’nın olayın en normal dikkat ve özen zorunluluğunu bir yana iterek gazlı bezin ameliyat sahasında unutulmasının nadir de olsa mümkün olaylardan kabul etmesi yetersiz olup, ayrıca sorunun niteliğini kavramaktan da uzaktır. YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E. 1982/7237 K. 1983/1783 T.14.3.1983 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

19. KUSUR • Özen eksikliği, bilgisizlik, deneyimsizlik • Yönetsel • Teknolojik • Diğer personel • Sistem • … 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

20. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

21. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

22. Çözüm önerileri (!!!) • Zorunlu sigorta, • İsteğe bağlı sigorta, • Zararın kamu kaynağından giderilmesiyle zarara sebep olan kusuru odaklanılması önerisi, 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

23. Zorunlu/ihtiyari sigorta • Risk/teminat/prim • Risk arttıkça prim artacaktır • Teminat kapsamı arttıkça prim artacaktır • Riskli girişimlerden kaçınanların primi de daha az olacaktır! • Kimileri de taşıdıkları yüksek risk sebebiyle sigortalanmayacaktır… 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

24. İDARENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

25. 1982 Anayasası İdarenin hukuki sorumluluğunun temel dayanağı • Anayasanın başlangıç hükümleri, • Hukuk devleti ilkesi, • Sosyal devlete ilişkin düzenlemeler ve buna doğrudan yer veren 125. maddedir. “idare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür” 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

26. MADDE 129 Görev ve Sorumlulukları, Disiplin Kovuşturulmasında Güvence Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler Memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez. (Uyarma ve kınama cezalarıyla ilgili olanlar hariç, disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz.) (Değişik 3. fıkra: 5982 - 7.5.2010 / m.13) Disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz Silahlı Kuvvetler mensupları ile hâkimler ve savcılar hakkındaki hükümler saklıdır. Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir. Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovuşturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dışında, kanunun gösterdiği idarî merciin iznine bağlıdır. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

27. KUSUR • HİZMET KUSURU Bu kusurunun temelini, devlet/idare adına işlem tesis eden kişi veya kişilerin kusuru oluşturuyor. Ancak kişisel kusur değil, kamu hizmetlerini yerine getirmek zorunda olan idarenin kuruluş, işleyiş ve etkinliklerinde görülen eksiklik, hata, aksaklık, düzensizlik, başıboşluk ve bozukluklardan kaynaklanan kusur söz konusu. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

28. HİZMET KUSURU “hizmet kusurundan dolayı sorumluluk, idarenin sorumluluğunun doğrudan doğruya ve asli nedenini oluşturur. İdare personeli aracılığı ile ve görev kusurları yüzünden dolaylı şekilde değil, kendi idari kusuru nedeniyle asaleten sorumludur”. “İdare örgüt ve faaliyetleri, ta baştan iyi düşünüp, planlamadığı, teşkil ve tanzim etmediği veya gereği gibi ya da hiç yürütmediği için objektif olarak, yani belirli standart ve ölçülere göre yanlı, eksik, yetersiz ve kötü sayıldığından kusurlu görülür.” 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

29. YARGI KARARLARI • Gözetim ve denetim eksiklikleri • Bayındırlık hizmetlerinde görülen bakım eksiklikleri • Dikkatsizlik, yeteneksizlik, savsama, hata yapılması, özen göstermeme, geciktirme, hareketsiz kalma, gerçeği yansıtmayan bilgilendirme hallerinde Hizmet kusuru vardır. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

30. YARGI;HİZMET KUSURUNU SINIFLANDIRMIŞTIR. • Hizmetin hiç işlememesi • Geç işlemesi • Gerektiği gibi işlememesi/ kötü işlemesi 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

31. Hizmetin kötü işlemesi Hizmetin gereği gibi yapılmamış olmasından kaynaklanır. Açıkça yetkili kılındığı bir kamu hizmetinin beklenen özen, dikkat ve kalitede yapılmaması hizmetin kötü işlemesini ifade eder. • Tedavi için gerekli ilaç, teçhizat, cihaz veya yeterli sayıda personelin bulundurulmaması • Ameliyat sonrası bakım sürecini yürütecek sayıda sağlık personelinin olmaması • İlgili mevzuata göre yerden yüksekliği 6 mt olması gereken elektrik tellerinin, 4 m yükseklikten geçirilmesi 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

32. Danıştay 10 Dairesi kararları • ...Tıp Fakültesinde yapılan ameliyat sırasında oksijen yerine karbondioksit gazı verilmesi sonucu meydana gelen ölüm olayında, idarenin ağır hizmet kusuru bulunmaktadır. • …tarihinde davacının çocuğunun sol el 4. parmağındaki siğilin tedavisi için..Devlet Hastanesine müracaatı üzerine, siğilin çıkarılması amacıyla enjekte edilmesi gereken ve doktor tarafından reçeteye yazılan mercaine isimli ilaç yerine, İL 33ismli ilacın görevli hemşire tarafından enjekte edilmesi sonucu kangren olan sol el 4. parmağın kesilmesi olayında idarenin hizmet kusuru açıktır. • Enjeksiyona bağlı gelişebilecek şoka karşı etkili önlemlerin alınmaması sonucu meydana gelen ölüm olayında davalı idarenin ağır hizmet kusuru ve tazmin sorumluluğu bulunmaktadır. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

33. 08.09.2009 tarihli sel felaketi Prof. Dr. Necmi Ayanoğlu Silivri Devlet Hastanesi, Selimpaşa Acil Yardım ve Travmatoloji Hastanesi, Şerife Baldöktü Sağlık Ocağı, Çatalca ilçesinde ise İlyas Çokay Devlet Hastanesi hasar görmüş, sağlık hizmeti verilemez hale gelmiş, hastalar ve kamu sağlık çalışanları ciddi mağduriyet yaşamıştı. Nedeninin; kamu sağlık kurum ve kuruluşlarının dere yataklarına ve/veya kenarına kurulması, dere yataklarının yanlış şekilde kapatılması ve imar planlarının mevzuata ve bilimsel gereklere aykırı yapılması olduğunu belgelerle tespit ettik. Yeni hastane binası, Bolluca deresi yatağının kenarında inşa ettirilmiş; yapım öncesinde DSİ’nin görüşüne başvurulmadığı gibi, yapımı sırasında da taşkın ve sellere ilişkin hiçbir etüt ve analiz yapılmamış, dere yatağı ıslah edilmemişti. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

34. Hizmetin hiç işlememesi • İdarenin yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmet için hiçbirşey yapmaması, hareketsiz kalması halleri • Özellikle kolluk hizmetlerinin ifası, karayolu, belediye ve sağlık hizmetleri alanlarında karşımıza çıkıyor. • Demiryolları ile karayolunun birleştiği yerlerde güvenli geçiş için gereken önlemlerin alınmaması, yaya geçitleri (özellikle alt ve üst geçit) eksiklikleri, gerekli uyarı levhalarının konulmadığı çukurlar…. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

35. Danıştay 8. Dairesi Davacı daha önce eczanesi önündeki yol tamiratı nedeniyle meydana gelen beton ve taş parçalarının temizlenmesini belediyeden istemiş, ancak belediyece gerekli işler yapılmamıştır. Bu durumda yoldan geçen aracın sıçrattığı taşla davacı vitrininin kırılması sonucu oluşan zararın hizmet kusuru ilkesine göre tanzimi gerekir. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

36. Hizmetin geç veya yavaş işlemesi • Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde olağan sayılamayacak nitelikte bir gecikme söz konusudur. • Emekliye sevk işleminin 12 ayda sonuçlandırılmaması, TUS’u kazandığı halde 16 boyunca atamasının yapılmaması,af kanunundan yararlanan bir hükümlünün tahliyesinin 8 ay geciktirilmesi, devletin kendi memuruna yıllarca tebligat yap-a-maması, bitmeyen davalar 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

37. Danıştay 10 Dairesi kararları Kalp krizi geçiren hastaya doktor…un zamanında müdahale etmemesi nedeniyle oluşan ölüm olayında, hizmetin geç işlemesi söz konusudur. Polis memuru olan davacılar murisinin saat 8.15 sularında acil servise getirildiği, görevli doktorlarca EKG grafisine ve klinik bulgulara göre Lateral Enfaktüs tanısı konularak o günün icapçı dahiliye uzmanının çağrıldığı, anılan doktorun gelmediği, hastanın ağırlaşması üzerine başka bir dahiliye uzmanının müdahale ettiği, ancak hastanın 09.00 sularında öldüğünün anlaşıldığı…bilirkişi heyetince verilen kararda “sonuç ölümlü olsun olmasın, eğer bir uzman hekim mevcutsa, uzman hekimin ulaşabildiği en erken zamanda hastaya müdahale etmesi gerektiği, zira zamanında yapılan müdahale ile hayat kurtarılabileceğinin” belirtildiği, bu durumda idarenin hizmet kusurunun bulunduğu anlaşıldığı… 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

38. KUSURSUZ SORUMLULUK • Kusur sorumluluğuna oranla ikincil derecede sorumluluk türü. • Sorumlulukta asıl olan zararın sebebi kusurlu davranışsa, bu davranışın sonucu oluşan zararın ortadan kaldırılmasıdır. Bunun mümkün olmadığı ve ortaya çıkan zarara mağdurun katlanmasının hakkaniyet ve adalet duygularını rencide etmesi durumunda kusursuz sorumluluğa başvurulur. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

39. KUSURSUZ SORUMLULUK • Bu sorumluluk hali ve demokratik rejimin, sosyal devletin, insan haklarının ve bireyin korunması anlayışının gelişmesine koşut gelişmiş • Kararlar OHAL döneminin kararları. • Geçici köy korucusu olan davacının girdiği çatışmada yaralanarak sakat kalması • Davacının çocuğunun evinin yakınında bulunan ve menşei bilinmeyen el bombasına taşla vurmasından doğan zarar • Çıkan silahlı çatışmada davacıya ait evin yanması 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

40. İdarenin Sorumluluğun Şartları • Fiil (idarenin işlem veya eylemi) • Kusur • Zarar • Nedensellik bağı 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

41. İdarenin Sorumluluğun Şartları • Zarar Doğmuş/aktüel, gerçek, kesin bir zararın varlığı gereklidir. Zarar maddi ve manevi olabilir. • Hatalı bir ameliyat nedeniyle uzuv kaybı yaşayan bir çocuğun, bu nedenle uğradığı zarar 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

42. İdarenin Sorumluluğun Şartları • İlliyet/nedensellik bağı Ortaya çıkan zarar ile idare arasında bir bağ olması. • mücbir sebepler • zarar uğrayan kişinin kusuru • üçüncü kişinin davranışı durumun niteliğine göre idarenin sorumluluğu tamamen veya kısmen kalkabilir. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

43. 1982 Anayasası madde 129 Görev Ve Sorumlulukları, Disiplin Kovuşturulmasında Güvence MADDE 129 - Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir. Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovuşturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dışında, kanunun gösterdiği idarî merciin iznine bağlıdır. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

44. KANUN NO: 4483 MEMURLAR VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİNİN YARGILANMASI HAKKINDA KANUN Kabul Tarihi: 2 Aralık 1999 Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 4 Aralık 1999 - Sayı: 23896 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

45. 4483 sayılı MEMURLAR VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİNİN YARGILANMASI HAKKINDA KANUN Madde 1 - Bu Kanunun amacı, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı yargılanabilmeleri için izin vermeye yetkili mercileri belirtmek ve izlenecek usulü düzenlemektir. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

46. Doktor, hatasından kaynaklanan tazminatı ödeyecek: Doktorlar defansa çekiliyor 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

47. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

48. Memurların ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken verdikleri zararlar nedeniyle açılacak davaların idare aleyhine açılması gerekir. Ancak idare aleyhine dava açılabilmesi eylemin hizmet kusurundan kaynaklanması şartına bağlıdır. Somut olayda ise, kişisel kusurlara dayanılmıştır. Bu durumda mahkemece, idarenin hizmet kusuru dışında, davalı gerçek kişilerin hizmetten ayrılabilen kişisel kusurları olup olmadığı araştırılarak sonuca göre karar verilmelidir. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2006/4-86 K. 2006/111 T. 29.3.2006 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

49. Karşı oy Dairemiz çoğunluğunun; bütün kamu görevlilerinin hizmetten ayrılabilir bir kişisel kusuru olabileceği ve bütün davalarda davacı tarafça davalının kişisel kusuruna dayanıldığı, şeklindeki kabulü sonucu Anayasanın 129/5 maddesi ve bunun uygulama yasası olan 657 sayılı Yasanın 13. maddesinin tamamen uygulama dışı bırakıldığı görülmektedir. 19 Mart 2011-Tıp Hukuku

50. Karşı oy Yasalar iptal edilmedikçe veya değiştirilmedikçe yürürlükte olduklarına göre mevcut hükümleri ile uygulanmaları gerekir. Uygulamama gerekçesi olarak kanun koyucunun bu Anayasa ve yasa hükümlerini hasbelkader vaaz ettiğini söyleyebilir miyiz? Veyahut da; doktorların veya genel olarak kamu görevlilerinin adli yargıda yargılanmalarının daha teminatlı veya idari yargıda yargılanmalarının sakıncalı olacağını ileri sürebilir miyiz? O halde, Anayasanın 129/5 maddesi ne zaman, hangi hallerde uygulanacaktır? 19 Mart 2011-Tıp Hukuku