Projektna radionica 23.01.2014, Janošhalma

1. LOLAMAR-2013 Ka lokalno baziranim politikama tržišta rada u prekograničnim ruralnim oblastima Priručnik Projektna radionica 23.01.2014, Janošhalma

2. POGLAVLJA PRIRUČNIKA • OSVRT NA ISTRAŽIVAČKO PODRUČJE PROJEKTA LOLAMAR, • OSNOVNI NALAZI ANKETE, • PRIMERI DOBRE PRAKSE, • ZAKLJUČCI/PREPORUKE ZA DONOSIOCE ODLUKA.

3. PODRUČJE POSMATRANJA • Područje u Srbiji obuhvata Zapadnobački okrug i četiri opštine − Sombor, Kula, Apatin i Odžaci(veličina teritorije 2.488 km2).

4. DEMOGRAFIJA • Stanovništvoposmatranihopština u Zapadnobačkog okruga, odpopisastanovništva u 2002. godinikada je brojalo 214.000, pa do 2011. godine, opalo je na 188.087 ljudi, štoprikazujesmanjenjeza25.913 lica (12,0%). • Stanovništvo Zapadnobačkog okruga: • Sombor 85.905 stanovnika (45,7%), • Kula 43.101 stanovnik (22,9%), • Odžaci 30.154 stanovnika (16,0%), • Apatin 28.929 stanovnika (15,4%). • U proseku26,3%populacijeZapadnobačkogokrugaima 60 godinaiviše. • Prosečna starost stanovništva u AP Vojvodini iznosi 41,8 godina, dok je na nivou Zapadnobačkog okruga prosečna starost stanovništva viša i iznosi 43,3 godine. • Očekivano trajanje života (vеrоvаtnа stаrоst kојu ćе dоživеti živоrоđеnо dеtе rоđеnо u periodu 2010-2012) na nivou Zapadnobačkogokrugaza muškarce iznosi 70,4, a za žene 76,6.

5. PRIVREDA • U Zapadnobačkom okrugu je u 2011. godini bilo 1.713 preduzeća (1.466 mikro, 188 malih, 48 srednjih i 11 velikih), što projektovano na 1.000 stanovnika iznosi 9,1 preduzeća. • Na nivou Zapadnobačkog okruga je u 2011. godini zabeleženo 5.367 preduzetnika (8,8% od nivoa AP Vojvodine). • Ukupan promet koji sektor MSPP ostvaruje na nivou Zapadnobačkog okruga u 2011. godini iznosi 104.323 miliona RSD (7,3% prometa ostvarenog na nivou AP Vojvodine). • Ukupna BDV koju ostvaruje MSPP sektor Zapadnobačkog okruga u 2011. godini iznosi 18.567 miliona RSD (7,9% BDV-a AP Vojvodine). • SDI po glavi stanovnika u periodu 2001-2013. godine iznosi 4.576 EUR (na nivou AP Vojvodine 3.593 EUR.

6. NEAKTIVNOST • Na nivou AP Vojvodine, 59,3% stanovništva je ekonomski neaktivno, dok je na nivou Zapadnobačkog okruga ekonomski neaktivno 61,3% stanovništva (115.217). • U strukturi neaktivnih lica dominiraju penzioneri (41,5%), pri čemu je visok udeo i dece mlađe od 15 godina (21,6%). • Ekonomski neaktivna licananivouZapadnobačkogokruga, 2011. godine Izvor: Republički zavod za statistiku, Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011

7. NEZAPOSLENOST • Brojnezaposlenihlicananivou AP Vojvodine u septembru 2013. godineiznosi 198.658. Na nivouZapadnobačkogokrugaiznosi 21.785, odnosnočini11,0%ukupnogbrojanezaposlenihlicaPokrajine. • Nezaposlena licananivoulokalnihsamoupravaZapadnobačkogokruga, septembar 2013. godine Izvor: Nacionalna služba za zapošljavanje, Stanje u septembru 2013. godine

8. NEZAPOSLENOST • Starosna struktura nezaposlenih lica pokazuje da najveći broj nezaposlenih lica pripada starosnom dobu 25-29 godina starosti (13,3%) i starosnom dobu 45-49 godina starosti (13,1%). • Starosna struktura nezaposlenih lica Zapadnobačkog okruga, septembar 2013. 21,8% Izvor: Nacionalna služba za zapošljavanje, Stanje u septembru 2013. godine

9. NEZAPOSLENOST • NajvećibrojnezaposlenihlicaZapadnobačkogokrugapripadakategorijidugoročnonezaposlenihlica, s timšto je 19,2% ukupnogbrojnezaposlenihlicanezaposlenoodjedne do dvegodine, dok je 13,5% nezaposlenood tri do pet godina. • Nezaposlenost na nivou Zapadnobačkog okruga prema trajanju, septembar 2013. 62,7% Izvor: Nacionalna služba za zapošljavanje, Stanje u septembru 2013. godine

10. FORMALNA ZAPOSLENOST • Formalna zaposlenost na nivou AP Vojvodine iznosi 442.395 lica, a na nivou Zapadnobačkog okruga 36.250 lica (8,2%). • U generisanju formalno zaposlenih na nivou okruga u najvišem procentu učestvuje Sombor (53,6%). Kula učestvuje sa 18,0%, Apatin sa 14,3%, dok je najniže učešće zabeleženo u Odžacima, sa 14,1%. Izvor: Republički zavod za statistiku, Istraživanje RAD, mart 2013. godine

11. OSNOVNI NALAZI ANKETE– ZAPADNOBAČKI OKRUG Upitnik je poslatna 40 adresa, pričemu je do završetkarokaprikupljeno17 odgovora (42,5%) kojipripadajurazličitiminstitucijamalokalneadministracijenanivouZapadnobačkogokruga. • Neaktivnalica, odnosnodruštvenegrupekojesuisključenesatržištarada u najvišemprocentučine: • Licastarijaodpedesetgodina, • Licakojasudugoročnonezaposlena, • Mladipočetnicii • Nekvalifikovanaradnasnaga. 21,8% 62,7% 31,6% • Najveći problem lokalne zajednice u kontekstu zapošljavanja predstavlja nedostatak radnih mesta. • Na nepovoljnu situaciju u zapošljavanju najviše utiče to što u naselju nematržišnih ulaganja u otvaranje novih radnih mesta (veće firme, multinacionalne kompanije). • Kao najčešći razlog problema nezaposlenosti navodi se starost nezaposlenih lica prijavljenih za određeno radno mesto.

12. OSNOVNI NALAZI ANKETE– ZAPADNOBAČKI OKRUG • Lokalne inicijative koje se odvijaju s ciljem zapošljavanja društvenih grupa koje su isključene sa tržišta rada ogledaju se u: • Sprovođenju projekata, • Javnim radovima(namenski raspisani za potencijalno ugrožene kategorije kao sto su Romi, žene, mladi ili osobe sa invaliditetom), • Različitim vrstama obuka, • Stručne prakse i programa za pripravnike, • Programa za gerontodomaćice i • Ogranizovanju sajmova za zapošljavanje. Kao primer dobre prakse navodi se opština Apatin koja preko Centra za socijalni rad od 2009. godine realizuje program Pomoć u kući koji se finansira iz budžeta opštine. Preko tog programa zapošljava se veliki broj žena koje predstavljaju teže zapošljivu kategoriju.

13. OSNOVNI NALAZI ANKETE– ZAPADNOBAČKI OKRUG • Lokalniedukativniprogramikoji bi bilikorisninalokalnomnivou: • Obukezapisanjeprojekata, projektnimenadžmentikomunikacijusadonatorima; • Upoznavanjesakalendaromkonkursapojedinihministarstavailisekretarijata (npr. ministarstvailisekretarijatazapoljoprivredu); • Konkretneobukezaradnanekimmašinamakoje se nalaze u proizvodnimpogonima, obukezazanate; • Program zarazvojusluga u sektoruseoskogturizma; • Program obukaitreningazaorganizovanobavljenjestarimzanatimaikreativnomindustrijom; • Program obukaizoblastiuzgoja, preradeiprodukcijebiološkiispravnehrane; • Razvijanjepreduzetničkogduhakodmladih i biznisinkubatorzamladepreduzetnike; • Informisanje o zakonskimobavezamakojevaže u preduzetništvu; • Radnaračunaru; • Učenjestranihjezika; • Edukacijanezaposlenihlica u oblastipreduzetništva, kaoiedukacijavećregistrovanihpreduzetnika u ciljuefikasnijegposlovanja.

14. OSNOVNI NALAZI ANKETE– ZAPADNOBAČKI OKRUG Primeri da oni koji su isključeni sa tržišta rada obavljaju izrazito korisnu delatnost: • Projekti koje sprovode nevladine organizacije i udruženja građana; • Volonterizam u oblasti sporta, kulture i rad u nekoliko seoskih nevladinih organizacija; • Odazivanje na akcije uređenja groblja, parkova, seoskih centara, pošumljavanje itd. koje su organizovane od strane mesne zajednice i Ekološkog pokreta MZ Bački Brestovac; • Rad domaćica, održavanje okućnica i obrada zemlje – rad na sopstvenom gazdinstvu. • Razvoj srpsko-mađarskih privrednih veza je od visoke važnosti za poboljšanje lokalnog zapošljavanja, ali ih trenutno ne karakteriše zapošljavanje srpskih državljana (i obrnuto). • Kao jedna od karakteristika srpsko-mađarske privredne povezanosti navodi se rad u sivoj ekonomiji. Potencijal za zapošljavanje počiva u poljoprivredi, zatim u preradi hrane, lakojindustriji i ekonomskim uslugama, a značajnu ulogu u zapošljavanju trebalo da ima sektor malih i srednjih preduzeća.

15. Stana Pajković i-mejl: s.pajkovic@vojvodina-rra.rs