Andrzej Harlecki Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

1. Andrzej Harlecki  Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej Wydział Budowy Maszyn i Informatyki  „KOMERCJALIZACJA NAUKI – CENTRATRANSFERU TECHNOLOGII” ---------------------------------------------------------------------- Seminarium Informacyjne Akademii Przedsiębiorczości Klastra NT Hills Bielsko-Biała, 26 czerwca 2009

2. 1. KOMERCJALIZACJA WIEDZY W dawnych czasach uczelnie zajmowały się tylko edukacją. Kształcenie dla elit i dysputy akademickie były kwintesencją akademickiej działalności. Tylko nieliczni uczeni prowadzili badania. Badania na uczelniach stały się normą dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Uczelnie wówczas już nie tylko dawały dostęp do wiedzy, ale same tę wiedzę na masową skalę zaczęły kreować. Twierdzi się, że była to pierwsza rewolucja akademicka.

3. Druga rewolucja akademicka dokonuje się na naszych oczach. Pod koniec XX wieku uczelnie zaczęły w coraz większym stopniu oddziaływać na gospodarkę – i to już nie tylko poprzez „dostarczanie” dla niej wykształconej kadry oraz generowanie (kreowanie) wiedzy. Uczelnie zaczęły na tej wiedzy zarabiać. Z biernego stały się aktywnym uczestnikiem rynku, równorzędnym partnerem przedsiębiorstw, szczególnie tych, które stać nafinansowanie badań lub zakup licencji.

4. Uczelnie zaczęły zarabiać na komercjalizacji nauki (wiedzy). W końcu niektórzy z uczonych „wzięli sprawy w swoje ręce” i sami zostali przedsiębiorcami. Skutkiem tej drugiej rewolucji akademickiej jest między innymi boom na Centra Transferu Technologii (CTT), będące ogniwem pośrednim między uczelniami a gospodarką (przemysłem), a także boom na przedsiębiorstwa „odpryskowe” typu „spin-off” czy też przedsiębiorstwa typu „spin-out”.

5. Przedsiębiorstwo typu „spin-off” Jest to nowe przedsiębiorstwo, które zostało założone przez co najmniej jednego pracownika naukowego uczelni bądź instytutu badawczego (osobę ze stopniem naukowym co najmniej doktora) albo studenta bądź absolwenta uczelni – w celu komercjalizacji wiedzy (innowacyjnych pomysłów). Przedsiębiorstwo typu „spin-off” wykorzystuje intelektualne zasoby przedsiębiorstwa macierzystego. Przedsiębiorstwa typu „spin-off”, w przeciwieństwie do przedsiębiorstw typu „spin-out”, jest niezależne od przedsiębiorstwa macierzystego. Powstanie przedsiębiorstw typu „spin-off” związane było często z dokonaniem przełomowego odkrycia, np. w dziedzinie technologii tranzystorów czy w związku z konstrukcją twardych dysków.

6. Przedsiębiorstwo typu „spin-out” (ang. internal start-up) Przedsiębiorstwa typu „spin-out”, w przeciwieństwie do przedsiębiorstw typu „spin-off”, są kapitałowo lub operacyjnie powiązane z przedsiębiorstwem macierzystym. Powiązania operacyjne mogą obejmować m.in. obsługę prawną, w zakresie rachunkowości, jak również w zakresie marketingu i korzystania z kanałów dystrybucji instytucji macierzystej. W tym przypadku przedsiębiorstwo macierzyste zachowuje dość daleko idącą kontrolę nad nowym przedsiębiorstwem, wykorzystując jednocześnie twórczą samodzielność jego pracowników.

7. Ważne wydarzenie Centrum Transferu Technologii, powołane kilka miesięcy temu, przy AkademiiTechniczno-Humanistycznej, ma ambicję stać się ogniwem pośredniczącym pomiędzy uczelnią a gospodarką (przemysłem) zgrupowanym w regionie bielskim.

8. 2. CENTRA TRANSFERU TECHNOLOGII Motto W celu zwiększenia efektywności wykorzystania badań naukowych w przemyśle, a tym samym poprawy  jego innowacyjności, konieczne jest opracowanie systemu z ogniwami pośredniczącymi pomiędzy uczelniami a przemysłem. (prof. Władysław Włosiński) Przez innowacyjność rozumie się wdrożenie szeroko pojętych nowości do praktyki gospodarczej.

9. Aby poprawić innowacyjność polskiego przemysłu, konieczny jest transfer technologii. Przez transfer technologii rozumie się proces przystosowywania wyników badań naukowych (w tym także patentów) do ich praktycznego zastosowania w przemyśle. Aby ten transfer mógł być skutecznie zrealizowany, musi istnieć sprzyjający system przepływu wyników badań naukowych z uczelni do przemysłu. Jak się wydaje, ciągle jeszcze jest to „słabe ogniwo” polskiej gospodarki. Niska efektywność wykorzystania badań naukowych wynika przede wszystkim z faktu, że w proponowanej formie nie mogą być one wdrożone do praktyki – ponieważ najczęściej są one po prostu zbytogólne.

10. Generalnie, sytuacja w polskim przemyśle jest następująca: - duże przedsiębiorstwa z dominującym kapitałem zagranicznym mają na ogół własne centra badawcze - duże przedsiębiorstwa państwowe są na ogół w złej kondycji finansowej, a przez to nie mogą (nie są skłonne) inwestować w nowe technologie - małe i średnie przedsiębiorstwa (MiŚP) nie mają własnych laboratoriów badawczych, w których mogłyby przygotowywać projekty uczelni (propozycje odnośnie nowych technologii) do praktycznych zastosowań.

11. WNIOSEK Stan ten wymaga szybkiego uruchomienia ogniw pośredniczących, które dostosowywałyby (ulepszałyby) wyniki badań prowadzonych w uczelniach (mające często zbyt ogólny charakter) do praktycznych zastosowań. Ogniwami tymi mogłyby być Centra Transferu Technologii. (Śląskie Centrum Zaawansowanych Technologii przy Politechnice Śląskiej) Przykładowo w Niemczech rolę Centrów Transferu Technologii spełniają częściowo Instytuty Fraunhofera.

12. Cechy Centrum Transferu Technologii - generalnie, nie jest to jednostka nastawiona na zysk (działalność CTT ma być finansowana z jego przychodów)  - jest to jednostka pomostowa (działa na styku nauki i biznesu) - do głównych zadań CTT należy informowanie o prowadzonych na uczelni pracach badawczych oraz poszukiwanie możliwości sprzedaży wyników, jak również poszukiwanie partnerów lub zleceniodawców na kolejne przedsięwzięcia

13. - w zależności od potrzeb CTT organizuje zespoły badawcze w celu realizacji konkretnych tematów badawczych  - CTT starają się pozyskać dodatkowe fundusze dla uczelni, umożliwiające częściowe uniezależnienie się od środków publicznych  - CTT najczęściej ulokowane są w pionie Rektora lub Kanclerza; pracami CTT kieruje Dyrektor; organem doradczym Dyrektora jest Rada Naukowa; księgowość jest prowadzona przez Pełnomocnika Kwestora

14. - w Ustawie „Prawo o szkolnictwie wyższym z 2005 roku” zapisano, że CTT tworzy się w celu sprzedaży lub nieodpłatnego przekazywania wyników badań i prac rozwojowych dla gospodarki

15. Polska specyfika CTT Specyfiką polskiej gospodarki jest istnienie dużej liczby MiŚP. W 2006 roku ich liczbę szacowano na 2.5 miliona, przy czym tylko 2.5 % z nich to przedsiębiorstwa „high-tech”. Przedsiębiorstwa te, które – jak już stwierdzono – generalnie nie mają własnych laboratoriów, powinny mieć dostęp do nowych technologii jako źródła postępu. Dostęp ten zapewnić mogą właśnie Centra Transferu Technologii.

16. Ważną rolę do spełnienia mają tu Izby Przemysłowo-Handlowe, które powinny prowadzić aktywną politykę promocyjno-doradczą w regionie, dysponować informacjami na temat stanu technologii i poziomu produkcji w MiŚP w regionie, a także przekazywać uczelniom informacje o potrzebach nowych rozwiązań technicznych. (możlowość współpracy Bielskiej Izby Przemysłowo-Handlowej, Klastra Informatycznego „NT Hills” czy też indywidualnych przedsiębiorców z CTT przy ATH)

17. Korzyści dla przedsiębiorców współpracujących z CTT 1) doradztwo odnośnie nowych technologii i patentów (dostęp do baz danych, a w szczególności – bazy ofert i zapytań technologicznych oraz możliwość zamieszczania własnych ofert i zapytań technologicznych) 2) pośrednictwo w kontaktach z naukowcami (oferentami technologii)  3) pozyskiwanie funduszy grantowych na rozwój przedsięwzięć innowacyjnych (np. w zakresie Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013)  4) poszukiwanie partnerów i pośrednictwo kooperacyjne  5) promocja firm i rozwijanych projektów 6) pomoc w zakresie certyfikacji i ochrony prawnej

18. (Korzyści dla Klastra Informatycznego „NT Hills” wynikające z faktu istnienia CTT przy ATH oraz ŚCZT)