WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA

1. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA Opracował: Andrzej Mielczarek

2. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • ,,Nie można starości ani śmierci uniknąć. Podobnie jak jesień może być najlepszą i najpiękniejszą porą roku, tak i starość może być najlepszym i najpiękniejszym okresem życia, a to, co się w ciągu życia przeżyło, daje poczucie rzetelnego dzieła. Bywają jednak jesienie słotne i bezowocne I starość też jałowa, bolesna a nawet tragiczne”. • Aleksander Kępiński

3. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Starość i starzenie się – to pojęcia, które nie zostały jednoznacznie zdefiniowane. • STAROŚĆ = faza życiowa, etap w życiu człowieka o charakterze statycznym. • STARZENIE SIĘ = proces fizjologiczny, podlegający rozwojowi, zjawisko dynamiczne.Starość jest nieunikniona; starzejemy się wszyscy, jednak przebiega ona w różny sposób i ma różne oblicza. Starość nie jest z chorobą ale etapem rozwoju osobniczego, następującym po okresie dojrzałości. • Wiąże się z postępującą niewydolnością organizmu ludzkiego i towarzyszą jej często choroby oraz niepełnosprawność.

4. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Prognozy ludności • Świat na początku XXI wieku gwałtownie się starzeje; to skutek spadku przyrostu naturalnego oraz zwiększeniem przeciętnej długości życia. W połowie XX wieku średnia długość życia wynosiła 44 lata, natomiast w połowie XXI stulecia osiągnie 77 lat. W 2000 roku na świecie żyło 600 milionów ludzi powyżej 60. roku życia, a w 2050 roku liczba ta wzrośnie do 2 miliardów. • W najbliższych 20 latach, co piąty Polak będzie miał nie mniej niż 60 lat. Wraz ze wzrostem liczby osób starszych, rosnąć będzie liczba osób chorych, niepełnosprawnych i potrzebujących pomocy. Opieka nad człowiekiem starym i chorym, potrzebującym pomocy jest prawem każdego człowieka i jednocześnie obowiązkiem społeczeństwa.

5. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Starzenie się społeczeństwa wywołuje problemy organizacyjne, wzrost kosztów dla państwa. Coraz więcej ludzi w podeszłym wieku wymaga specjalistycznej, długoletniej pomocy i pielęgnacji, rehabilitacji, aktywizacji i wsparcia duchowego. Zwiększa się ryzyko wystąpienia wielu przewlekłych chorób fizycznych i psychicznych, maleją możliwości samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie ludzi coraz starszych i wymusza potrzebę opieki nad osobami starszymi, rozwój systemu ochrony zdrowia i pomocy społecznej.

6. SKUTKI STARZENIA SIĘ SPOŁECZEŃSTW • Systematycznemu wzrostowi liczby osób starszych towarzyszy zmniejszanie się w tej grupie udziału jednostek aktywnych zawodowo. Większa liczba emerytów i rencistów to większe nakłady na świadczenia emerytalno-rentowe. W efekcie, system ubezpieczeń społecznych jest zagrożony, ponieważ generuje wyższe koszty pracy i większe bezrobocie.Obecnie w Polsce na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 18 osób w wieku poprodukcyjnym, w 2030 roku będzie ich dwa razy więcej. W Unii Europejskiej jest podobnie. Aby nie nadwyrężać systemu ubezpieczeń społecznych oraz dbać o rozwój gospodarczy, np. poprzez wprowadzenie rozwiązań prawnych, zachęcających pracodawców i pracobiorców do wydłużenia okresu aktywności zawodowej osób powyżej 50 roku życia.

7. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Dane demograficzne dotyczące starzenia się społeczeństwa są przerażające i powinny być brane pod uwagę przy kształtowaniu właściwej polityki społecznej. • Zawiera ona planowe i celowe działania w zakresie realizacji potrzeb ludzi starych: warunków materialnych, ochrony zdrowia, kultury, pomocy niepełnosprawnym, pracy socjalnej, warunków mieszkaniowych, pomocy instytucjonalnej.

8. WARUNKI POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Współczesne społeczeństwo dąży do zapewnienia osobom starszym możliwie wysokiej jakości życia, m. in. poprzez identyfikację ich potrzeb (i ich realizację) oraz umożliwienie udziału w życiu społeczności lokalnej. Centralne pytanie w polityce społecznej: co zrobić dla ludzi starych, aby zapewnić im optymalną jakość życia?Odpowiedź na to pytanie da edukacja (wychowanie) ku starości.

9. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Współczesnym propagatorem edukacji do starości w Polsce był Aleksander Kamiński. Podkreślał że w każdej fazie życia można być użytecznym i aktywnym poprzez twórcze traktowanie młodości i dorosłości. Twierdził też, że sposób, w jaki ludzie starsi traktowani są przez otoczenie, zależy od nich samych, od ich wyglądu, zachowania. Jego hasło: dodajmy życia do lat, a nie lat do życia!

10. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Przygotowanie się do starości stanowi nowe wyzwanie dla społeczeństw. Zasadnicze znaczenie w procesie edukacji do dobrego i świadomego przeżywania starości ma motywowanie ludzi do aktywności zarówno fizycznej, jak i intelektualnej.

11. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Cel edukacji ku starości to ochrona zdrowia seniora i zapobieganie przedwczesnej, patologicznej starości, niepełnosprawności i uzależnienia od pomocy drugich osób. Może ona zapewnić osobom starszym możliwość samodzielnego funkcjonowania i pozostawania w środowisku i utrzymywanie zdrowia.

12. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Podstawowe zadania edukacji ku starości: • - rozwijanie umiejętności planowania własnego życia tak, by starość była dla jednostki stanem naturalnym i emocjonalnie akceptowanym; • - odejście od stereotypowego spojrzenia na ostatni okres w życiu człowieka. Chodzi o to, ażeby starość mimo specyficznych cech była odbierana jako naturalny okres rozwojowy człowieka, tak, jak wcześniejsze przedziały wiekowe; • - kształtowanie pozytywnego nastawienia do własnej przeszłości, teraźniejszości, jak i przyszłości, co wiąże się z odwagą dokonania zmian we własnym życiu.

14. Wychowanie ku starości (wychowanie osób w podeszłym wieku) obejmuje: • Prawidłową adaptację do starości; • Analizę ostatniej fazy życia ludzkiego; • Diagnozę sytuacji życiowej ludzi starych; • Określenie głównych czynników warunkujących proces starzenia się; • Określenie czynników wpływających na przedłużenie życia – profilaktyka starości; • Aktywność w wieku poprodukcyjnym.

15. EFEKTY WYCHOWANIA KU STAROŚCIPraca z człowiekiem w każdym wieku;Wyposażenie w umiejętności wychowawczego oddziaływania na reprezentantów wszystkichpokoleń;Przeciwdziałanie i zapobieganie patologii życia społecznego ludzi starszych;Określenie i zrozumienie warunków sprzyjających wydłużaniu się życia ludzkiego (pogodnej i godnej starości).

16. Treści wychowania ku starości:Analiza starości jako faza życia;Osobowość ludzi starych;Sytuacja materialna i społeczna;Potrzeby i ich zaspokajanie;Czynniki wywołujące starzenie się;Pomoc ludziom starym;Stosunki z otoczeniem, rodziną, społeczeństwem;Pełnione funkcje przez seniorów.

17. Wychowanie ku starości to także:- Profilaktyka patologizacji życia ludzi w podeszłym wieku; - Poradnictwo geragogiczne i socjalizacja ludzi starych;- Terapia i rehabilitacja ludzi starszych;- Przygotowania do cierpienia i śmierci;-Realizacja potrzeb seniorów, a są one bardzo różne.

18. Wychowanie ku starości: reasumpcja:- przyczynianie się do dłuższego zachowania zdrowia; -zwracanie uwagi na czynniki środowisko-społeczne ludzi starych;- zwracanie uwagi na Izolację społeczną i psychiczną seniorów;- właściwe nastawienie do ludzi starych i starości; - zwracanie uwagi na pogarszanie się ich sytuacji materialnej;- zwracanie uwagi na gwałtowną zmianą warunków środowiskowych; - aktywność ludzi starych, turystyka, sport, rekreacja i wypoczynek.

19. DETERMINANTY JAKOŚCI ZYCIA SENIORÓW • Starzenie zależy od sposobu i warunków życia. • Na długość życia istotny wpływ ma dobra jakość życia czyli samopoczucie psychiczne i fizyczne, byt materialny, warunki pracy i rekreacji,  możliwości rozwoju osobistego, jakość stosunków z najbliższym otoczeniem, podmiotowe traktowanie, możliwość realizacji dążeń i pragnień.

20. DETERMINANTY JAKOŚCI ZYCIA SENIORÓW • Jakość życia, często utożsamiana z satysfakcją, szczęściem, spełnianiem się. Jest też rozumiana jako ogół cech i właściwości środowiska, które decydują o możliwości zaspokojenia potrzeb oraz funkcjonowania w aspekcie czterech poziomów aktywności: fizycznym, materialnym, społecznym i emocjonalno-intelektualnym. • Problem jakości życia ludzi starszych obejmuje zagadnienia społeczne, medyczne, ekonomiczne, prawne oraz polityczne, wynikające z kondycji egzystencjalnej seniorów i związane z praktykami organizacji opieki nad ludźmi starszymi.

21. DETERMINANTY JAKOŚCI ZYCIA SENIORÓW • Dążeniem seniorów jest zaspokajanie potrzeb fizjologicznych, poczucia bezpieczeństwa i bycia u siebie, autonomii i kontroli otoczenia oraz poczucia przynależności. Ponadto godnego traktowania, respektu, indywidualności, tożsamości, akceptacji, dysponowania kompetencjami, bycia kreatywnym i odczuwania przyjemności. Pragną przynależeć do wspólnoty, mieć kontakty socjalne, życzą sobie stymulacji intelektualnej, mieć możliwość bycia aktywnym, ale i celowej bierności. To wszystko daje im satysfakcję życiową i wpływa pozytywnie na jakość życia.

22. DOBRA JAKOŚĆ ŻYCIA SENIORÓW • Myślą przewodnią ,,filozofia życia” ludzi starszych jest bycie aktywnym społecznie, zawodowo, zainteresowanie życiem, pomimo zmian biologicznych i procesu starzenia. • Na jakość życia seniora największy wpływ ma dobry stan zdrowia. Warunkuje on przystosowanie do życia w okresie starości, aktywność, bystrość umysłu. Zdrowy człowiek jest szczery w stosunkach z ludźmi, odprężony i zadowolony z biegu swego życia.

23. DOBRA JAKOŚĆ ZYCIA SENIORA • Do poprawy jakości życia przyczynia się całe duchowe bogactwo miłości dwojga ludzi, miłości wieku sędziwego, dojrzałej, która sprzyja zdrowiu psychicznemu, kontaktom z innymi ludźmi, zachowaniu zdrowia i pogody ducha. Miłość opóźnia proces starzenia się, ułatwia pokonywanie kryzysów. Nie zawsze jest ona zrozumiała dla innych – młodych ludzi - którzy często chcą widzieć w seniorach osoby aseksualne.

24. DOBRA JAKOŚĆ ŻYCIA SENIORA • O jakości i długości życia seniora decyduje też właściwe ukształtowanie jego przestrzeni życiowej zewnętrznej i wewnętrznej. Człowiek organizując najbliższą sobie przestrzeń nie tylko oddziałuje na nią w sensie fizycznym, ale poprzez jej ukształtowanie wyraża swoją osobowość, wpływa na zachowanie się innych osób.

25. WARUNKI POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Współczesne społeczeństwo dąży do zapewnienia osobom starszym możliwie wysokiej jakości życia, m. in. poprzez identyfikację ich potrzeb (i ich realizację) oraz umożliwienie udziału w życiu społeczności lokalnej. Centralne pytanie w polityce społecznej: co zrobić dla ludzi starych, aby zapewnić im optymalną jakość życia?Odpowiedź na to pytanie da edukacja (wychowanie) ku starości.

26. SPOŁECZNE UZASADNIENIE DLA ZWIĘKSZENIA AKTYWNOŚCI OSÓB STARSZYCH • Wychowanie ku starości to profilaktyka starości, troska o zdrowie, właściwe odżywianie, przestrzeganie zasad higieny oraz aktywny tryb życia pokolenia III wieku. Aktywność opóźnienia starzenie się organizmu, zapobiega chorobom, zmniejszając koszty opieki zdrowotnej i społecznej.Aktywny styl życia pomaga starszym osobom utrzymać własną autonomię aktywnie uczestniczyć w społeczeństwie.Aktywność pozwala seniorowi lepiej wykorzystywać posiadany potencjał biologiczny (genetyczny), wyznaczający długość i jakość życia.

27. SPOŁECZNE UZASADNIENIE DLA ZWIĘKSZENIA AKTYWNOŚCI OSÓB STARSZYCH • Konieczna jest promocja pozytywnego i aktywnego obrazu osób starszych. Społeczeństwo, które sprzyja aktywnemu stylowi życia osób starszych może lepiej czerpać korzyści z bogactwa doświadczeń i wiedzy posiadanej przez starszych członków społeczeństwa.

28. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Aktywność = „zdolność do działania, do podejmowania inicjatywy; czynny udział w czymś, to warunek pomyślnego rozwoju człowieka jego funkcjonowania w świecie. To zespół działań mających na celu włączenie człowieka do udziału w różnych dziedzinach życia”, sposób porozumiewania się z innymi ludźmi, otaczającym światem. • Aktywizacja polega na „motywowaniu człowieka do działań, wyzwalaniu i modyfikowaniu w nim aktywności, stanowiącej naturalną potrzebę człowieka”.

29. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Aktywność należy do podstawowych potrzeb człowieka, warunek prawidłowego rozwoju, umożliwiający prowadzenie twórczego i harmonijnego trybu życia, podstawa leczenia wielu chorób, czynnik opóźniający procesy starzenia. Stwierdzono, że brak aktywności i kontaktów społecznych, rodzi poczucie braku przydatności i prowadzą do izolacji, pustki społecznej i osamotnienia jednostki.

30. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Celem aktywności jest rozbudzenie w ludziach chęci poprawy w jakiejkolwiek sferze ich życia, bądź chęci do poznawania, uczenia się czegoś nowego, uwrażliwienia na potrzeby i ograniczenia innych, pobudzanie motywacji do współpracy oraz powstrzymywanie przed zbytnim rozmyślaniem nad samym sobą.

31. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Aktywność seniora jest jednym z czynników o podstawowym znaczeniu dla udanej, zdrowej i szczęśliwej starości. • Naukowcy zalecają ruch fizyczny jako czynnik podtrzymujący zdrowie fizyczne i psychiczne. Ruch jest eliksirem życia i młodości, co potwierdza i praktyka, i teoria. Spacery, turystyka piesza i rowerowa, praca ogrodzie, gimnastyka, regularne uprawianie sportu na świeżym powietrzu mają w życiu seniorów priorytetowe znaczenie. • Na choroby wieku podeszłego nakładają się liczne skutki wieloletniego zaniedbywania aktywności życiowej.

32. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Aktywność pełni wielorakie funkcje: • Adaptacyjną, która pomaga w lepszym przystosowaniu się osób starszych do życia w nowej sytuacji społecznej i rodzinnej; • Integracyjną, prowadzącą do integracji w grupie, do której należą ludzie starsi i uzupełniania wielorakich braków; • Kształcącą, która pomaga rozwijać i doskonalić cechy oraz predyspozy­cje osobowościowe; • Rekreacyjno-rozrywkową, likwidującą stres, przywracającą chęć do życia, wypełniającą wolny czas; • Psychospołeczną, prowadzącą do poprawy jakości życia i umożliwiającą odczuwanie satysfakcji życiowej oraz podnoszącą autorytet jednostki.

33. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Poprzez aktywizację dąży się do zapewnienia osobom poczucie godziwego życia i użyteczności, bezpieczeństwa. Aktywizacja pozytywnie wpływa na psychikę człowieka, przywraca mu zdolność nawiązywania kontaktów i umiejętności współżycia z innymi ludźmi, ułatwia dostosowanie się do środowiska i wpływa na zmianę stylu życia człowieka.

34. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Aktywność zwiększa szansę długiego i aktywnego życia, poprawia stan zdrowia fizycznego i psychicznego jednostki, wyzwala wydolność tlenową organizmu, wzmacnia siły mięśni i ich gibkość, przywraca organizmowi równowagę i koordynację ruchów. Pozwala opanować określone stany i choroby, zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre choroby: chorobę wieńcową, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, osteoporozę, minimalizuje skutki pewnych niesprawności i pomaga w leczeniu stanów bólowych. Jej formy muszą być jednak uzależnione od stanu zdrowia jednostki oraz od jej stopnia sprawności fizycznej. • Aktywność nie tylko „dodaje lat do życia”, lecz również życia do lat”.

35. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Aktywizacja wyzwala pozytywne postrzeganie starości. • Osoby aktywne są bardziej spokojne i mniej wymagające, lepiej odpoczywają, odzyskują wiarę w siebie i poczucie własnej wartości, szybciej wchodzą w interakcję z otoczeniem. • Brak aktywności może powodować utratę akceptacji ze strony otoczenia, w konsekwencji samotność.Bezruch wpływa na otyłość organizmu, osłabia mięśnie, wpływa niekorzystnie na krążenie krwi, osłabia kondycję ruchową, wywołuje osteoporozę.

36. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Jedną z jej form jest aktywność kulturalno-oświatowa. To działalność amatorska i hobbystyczna, realizowana indywidualnie lub zespołowo w lokalnych ośrodkach kultury. To także odbiór treści kultury masowej i czytelnictwo.Na szczególną uwagę zasługują funkcjonujące prawie w każdym mieścieUniwersytety Trzeciego Wieku, które przezywają prawdziwy renesans. Ponadto Kluby seniora i wiele innych organizacji o charakterze masowym, stanowiące pozarządowy sektor. I wiele innych organizacji. • Poprzez aktywizację mniej jest kłopotów z osobami tzw. „trudnymi”; wzrasta w nich zainteresowanie życiem oraz otoczeniem. • Aktywność seniorów jest ona uzależniona od wieku, choroby, stanu zdrowia, nawyków kulturowych i środowiskowych, wykształcenia i pochodzenia, zainteresowań i ujawnionych potrzeb oraz warunków bytowych.

37. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Inne formy aktywności seniorów to: gimnastyka, sport, zajęcia plastyczne (malowanie, rzeźba, ceramika), przygotowywanie posiłków na uroczystości, dekoracja wnętrz. • Krawiectwo, hafciarstwo, szydełkowanie, tkactwo, wikliniarstwo, pielęgnowanie kwiatków, muzykoterapia, śpiewanie piosenek, granie na instrumentach, to jeszcze inne formy aktywizacji seniorów. Także zabawy taneczne, wieczorki, pisanie wierszy, pamiętników, organizowanie spektakli teatralnych, spotkań z pisarzami i poetami, zbieranie monet czy staroci. • Należy tu dodać jeszcze organizowanie pogadanek, szkoleń o bardzo różnej tematyce, wizyty w klubach seniora itp., pielęgnowanie zieleni w domu i poza domem, pomoc przy pracach polowych, kontakty ze środowiskiem i udział w uroczystościach religijnych.

38. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Specyficzną forma aktywizacji seniorów jest terapia zajęciowa. Jej celem jest ogólne usprawnianie, rozwijanie umiejętności w wykonywaniu czynności życia codziennego, zaradności osobistej, przygotowanie do życia w środowisku społecznym, m.in. poprzez rozwój umiejętności planowania i komunikowania się, dokonywania wyborów, decydowania o swoich sprawach oraz zdobywanie innych umiejętności, niezbędnych w niezależnym życiu i poprawę kondycji psychicznej.

39. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Podstawową formą aktywizacji jest muzykowanie i taniec. Słuchanie muzyki może odnosić wymierne korzyści terapeutyczne w przypadku aktywnego muzykowania. Muzyka zaczyna gościć w szpitalach na salach chorych i salach operacyjnych, w gabinetach dentystycznych. Potrafi ona pobudzać i uspokajać, co uzależnione jest od rodzaju muzyki i indywidualnych odczuć, które są ściśle związane z psychiką człowieka. • Muzyka stabilizują się emocje, dodaje ciału energii i relaksuje je, usuwa ból spowodowany stresem. Dźwięk dociera do przyczyny choroby i zmniejsza jej symptomy. Muzyka podnosi na duchu w czasie depresji i apatii, przynosząc spokój, pozytywnie oddziałuje na układ nerwowy.Łagodzi nadpobudliwość i agresję. • Muzykoterapia ma swoje miejsce w walce z bólem, daje odprężenie, relaks, regeneruje utracone siły.

40. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Muzykoterapia oddziałuje na człowieka w sposób wszechstronny, powodując przywrócenie równowagi pomiędzy emocjonalnym, fizycznym, psychicznym i umysłowym funkcjonowaniem organizmu. Sesje muzyczne są okazją do oderwania się od ważnych spraw i przynoszą chwilę wytchnienia. • Także śpiewanie jest miłym przeżyciem, zawiera w sobie znaczny potencjał terapeutyczny i ma właściwości leczące: wzmacniające i samouzdrawiania. • Poza muzyką i śpiewem ogromne znaczenie przypisuje się również tańcom. Jest onnaturalną potrzebą człowieka, dającą radość, zdrowie i odpoczynek.

41. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Taniec angażuje ciało, psychikę i duszę człowieka, wzmacnia mięśnie ciała, skutkuje pozbywaniem się zbędnych kilogramów. Organizm staje się dotleniony, co usprawnia pracę serca, zapobiega niewydolności układu krążenia i nadciśnieniu. Ruch i taniec przyczyniają się do zmiany nastroju na pozytywny, dają możliwość odreagowania napięć w ciele i psychice, skutkuje też pozbywaniem nadmiernej energii i agresji.

42. AKTYWNY TRYB ŻYCIA WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Aktywizacja w sposób istotny poprawia jakość każdego człowieka i jest wyzwaniem współczesności. • Stary człowiek może i powinien się uczyć, przyswajać sobie nowe obszary wiedzy i umiejętności i odnawiać zasoby wcześniej posiadanych kompetencji.

43. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Starość w Europie staje się poważnym problemem a liczba urodzeń drastycznie spadła i doszła do najniższego poziomu w historii.Dlatego aktywizacja seniorów, edukacja ku pozytywnej starości pozwala zredukować skutki starzenia się i cieszyć się pełnią życia przez coraz dłuższy czas.

44. WYCHOWANIE KU STAROŚCI WARUNKIEM POMYŚLNEGO STARZENIA SIĘ CZŁOWIEKA • Dobrze, że na wzór krajów zachodnich, rośnie w Polsce zainteresowanie problematyką starości, szczególnie wśród przedstawicieli nauki, instytucji polityki społecznej i pomocy społecznej, organizacji pozarządowych i służby zdrowia z zakresu gerontologii, co skutkuje wzbogaceniem wiedzy i poglądów dotyczących procesów rozwojowych człowieka starszego.

45. DZIĘKUJE ZA UWAGĘ