Toâi Khoâng Hieåu : Improving Students' Speaking Success in Vietnamese

1. Toâi Khoâng Hieåu: Improving Students' Speaking Success in Vietnamese The University of Maryland April 1st-3rd, 2007 Daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙc Teaching Vietnamese pronunciation to Australian students ( adult speakers of English) • Professor Phan Vaên Giöôõng

2. Xui quí vò traû lôøi maáy caâu hoûi sau ñaây • Quí vò daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân Myõ theo phöông phaùp gì? • Quí vò ñaõ coù laàn naøo thay ñoåi phöông phaùp daïy phaùt aâm tieáng Vieät chöa? • Khi daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân Myõ, quí vò daïy gì? • Theo quí vò, laøm theá naøo ñeå giuùp sinh vieân Myõ coù theå hieåu ñöôïc ngöôøi Vieät noùi? • .Situations of Teaching Vietnamese to Foreigners • .Application of The communicative Language • .Conclusion • .

3. Daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙc Teaching Vietnamese pronunciation to Australian students ( adult speakers of English) A. Situations of Teaching Vietnamese to Foreigners • A brief history • Teaching methods of Vietnamese Language B. The Advantages and Difficulties of Teaching Vietnamese Pronunciation to Adult Speakers of English 1. Advantages: • Roman scripts writing system • Simple structures of words and sentences • No variations of words in sentences • the importance of word order in a sentence • Sounds convey meanings

4. Daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙc 2. Difficulties: • Some differences of sounds pronunciation between Vietnamese and English • Tone markers C. Teaching Vietnamese pronunciation based onThe communicative Language Teaching Approach • to use words/sentences in real Vietnamese language contexts anddifferent text-types • To help learners to recognize and analyze the sounds/ syllables • learners practice to produce sounds/syllables • to extend these exercises ( to use them) into language activities • learners use variety of genres ( text-types, discourse-forms) in daily life situations for listening and speaking practice D. Conclusion • apply the up-to-date language teaching methods • use Vietnamese from different genres for communication

5. Daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙcTeaching Vietnamese pronunciation to Australian students (adult speakers of English) A. Tình hình giaûng daïy tieáng Vieät nhö moät ngoaïi ngöõ 1. Tieáng Vieät vaø vieäc daïy tieáng Vieät • Tieáng Vieät laø heä thoáng tieáng noùi vaø chöõ vieát cuûa hôn 84 trieäu ngöôøi Vieät ôû Vieät Nam vaø hôn 3 trieäu ngöôøi Vieät sinh soáng vaø laøm vieäc ôû khaép nôi treân theá giôùi. • Hieän nay, döïa treân daân soá, tieáng Vieät laø moät trong 10 ngoân ngöõ thoâng duïng nhaát treân theá giôùi. • Do nhöõng lôïi ích veà giaùo duïc, vaên hoaù, kinh teá, chính trò, thöông maïi, ngoaïi giao, ngheà nghieäp. . .tieáng Vieät vaø vaên hoaù Vieät Nam ñaõ vaø ñang ñöôïc giaûng daïy trong nhieàu ñaïi hoïc ôû caùc quoác gia treân theá giôùi. • Moïi ngöôøi ñoàng yù raèng " coù tieáp xuùc, giao dòch vôùi nhau, môùi hieåu ñöôïc nhau. Coù hieåu ñöôïc nhau môùi laøm vieäc, thöông yeâu giuùp ñôõ laãn nhau". Vaäy ngoân ngöõ laø chìa khoaù cho vieäc tieáp xuùc vaø giao dòch giöõa caùc daân toäc vôùi nhau.

6. Töø gheùp Baéc NamTöø gheùp bôûi hai töø coù cuøng nghóa ñeå thaønh nghóa toång hôïp • Töø gheùp Baéc Nam Töø gheùp Nam Baéc thoùc luùa dô baån noâng caïn ñau oám giaãm ñaïp lôøi laõi ñoùn röôùc bao boïc löøa gaït mai moái saéc beùn hö hoûng lau chuøi dö thöøa röôït ñuoåi keâu goïi thöù haïng sôï haõi chaên meàn chaø xaùt chaäm treã ñöôøng phoá tìm kieám hình aûnh vaâng daï la maéng ñuøa giôõn boàng beá thueâ möôùn haêm doaï mau leï hung döõ treâu choïc cheá nhaïo

7. 2. Phöông phaùp vaø taøi lieäu giaûng daïy tieáng Vieät • Hôn moät traêm naêm qua, vieäc daïy vaø hoïc tieáng Vieät nhö moät ngoaïi ngöõ ñaõ traûi qua nhöõng böôùc thaêng traàm, khoù khaên vaát vaû veà moïi maët: giaùo vieân, taøi lieäu, phöông phaùp . . . • Maëc daàu vaäy, nhöõng giaùo sö tieáng Vieät ñöôïc cöû ñi daïy caùc nöôùc vôùi thaønh taâm vaø thieän chí ñaõ coá gaéng ñaøo taïo ñöôïc ñoäi nguõ chuyeân gia Vieät hoïc thoâng thaïo tieáng Vieät vaø cuõng chính nhôø nhöõng chuyeân gia naày ñaõ coù nhöõng noå löïc trau doài tieáng Vieät khoâng ngöøng: Ñeán nay, coù theå noùi nöôùc naøo cuõng ñaõ coù chuyeân gia thoâng thaïo tieáng Vieät. • Tuy vaäy, do phöông phaùp vaø taøi lieäu giaûng daïy chöa ñöôïc caäp nhaät, moät soá ngöôøi hoïc tieáng Vieät sau moät thôøi gian naêm baûy thaùng hay vaøi naêm hoïc tieáng Vieät nhöng khoâng hieåu ñöôïc gì khi nghe ngöôøi Vieät noùi. • Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà, tìm ra phöông caùch caûi tieán vieäc daïy vaø hoïc, tröôùc heát chuùng ta tìm hieåu nguyeân nhaân taïi sao laïi nhö vaäy? • Sau ñaây, chuùng toâi xin trích daãn moät soá yù kieán cuûa nhöõng nhaø Vieät hoïc, ngoân ngöõ hoïc noåi tieáng veà vaán ñeà daïy tieáng Vieät.

8. " chöa bao giôø ta daïy nghóa cuûa caùc keát caáu ngöõ phaùp cho hoïc sinh Vieät Nam cuõng nhö ngoaïi quoác. Saùch chæ daïy caùch ñaët teân cho caùc ñôn vò vaø caùc keát caáu ngöõ phaùp, khoâng daïy nghóa vaø caùch duøng cuûa noù trong caùc vaên caûnh vaø tình huoáng khaùc nhau “.( Cao Xuaân Haïo, 1995). • Trong moät baøi tham luaän veà Phöông phaùpgiaûng daïy tieáng Vieät:" Thöïc teá giaûng daïy tieáng Vieät cho ngöôøi nöôùc ngoaøi trong maáy chuïc naêm qua ñaõ chöùng minh raèng phöông phaùp ñoù laø khoâng hieäu quaû, laø nhaøm chaùn" ( Nguyeãn Anh Queá, 1995). • “phöông phaùp giaûng daïy ngoaïi ngöõ noùi chung, tieáng Anh noùi rieâng, khoâng coøn phuø hôïp vôùi thöïc teá, khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa ngöôøi hoïc vaø xaõ hoäi." ( Hiroki Tahara, 1997).

9. Qua nhöõng nhaän ñònh treân, chuùng ta coù theå keát luaän vieäc sinh vieân hoïc tieáng Vieät maø khoâng hieåu, khoâng noùi ñöôïc tieáng Vieät vôùi ngöôøi Vieät laø do: • Phöông phaùp giaûng daïy khoâng thích hôïp. • Tieáng Vieät duøng ñeå giaûng daïy thieáu thöïc duïng, chöa ñaùp öùng nhu caàu cuûa sinh vieân. • Nhaän ñònh veà phöông phaùp giaûng daïy tieáng Vieät cho ngöôøi nöôùc ngoaøi, Giaùo Sö Nguyeãn Ñöùc Daân cho bieát " Hieän nay coù khaù nhieàu ngöôøi ñang thöïc haønh daïy tieáng Vieät cho ngöôøi nöôùc ngoaøi, nhöng chöa quan taâm ñuùng möùc ñeán vai troø cuûa caùc phöông phaùp giaûng daïy. Khi daïy tieáng Vieät nhö moät ngoaïi ngöõ, ñeå ñaït keát quaû cao nhaát, khoâng theå khoâng coù moät phöông phaùp giaûng daïy ñuùng ñaén" ( Nguyeãn Ñöc Daân, 1994). • Ngay caû phöông phaùp daïy tieáng Vieät cho hoïc sinh, sinh vieân Vieät Nam maõi cho tôùi naêm 1984, môùi coù quyeát ñònh chính thöùc cuûa Boä Giaùo Duïc vaø Ñaøo taïo ñöa moân phöông phaùp daïy tieáng Vieät vaøo chöông trình ñaøo taïo giaùo vieân trong caùc tröôøng cao ñaúng vaø ñaïi hoïc sö phaïm. Vaø maõi cho ñeán möôøi naêm sau môùi coù vaøi cuoán saùch vieát veà phöông phaùp daïy tieáng Vieät ra ñôøi nhö " Phöông phaùp daïy tieáng Vieät ôû tieåu hoïc " cuûa Leâ Phöông Nga vaø Nguyeãn Trí ( 1997), " Phöông Phaùp daïy hoïc tieáng Vieät" cuûa Leâ A, Nguyeãn Quang Ninh vaø Buøi Minh Toaùn (1999).

10. B. Thuaän lôïi vaø khoù khaên trong vieäc daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân noùi tieáng Anh Khi daïy tieáng Vieät noùi chung vaø daïy phaùt aâm tieáng Vieät noùi rieâng, tröôùc heát ngöôøi daïy phaûi coù kieán thöùc ngöõ hoïc ( ngöõ aâm, ngöõ phaùp, ngöõ nghóa, ngöõ duïng hoïc. . .) vaø phöông phaùp giaûng daïy tieáng Vieät nhö moät ngoaïi ngöõ. Ñoàng thôøi, cho sinh vieân bieát veà nhöõng öu ñieåm vaø khoù khaên cuûa sinh vieân noùi tieáng Anh khi hoïc tieáng Vieät. • Thuaän lôïi tröôùc tieân laø heä thoáng chöõ vieát tieáng Vieät baèng maãu töï La tinh, heä thoáng maãu töï abc phaàn lôùn töông ñöông vôùi tieáng Anh. Do ñoù, sinh vieân coù theå ñoïc tieáng Vieät trong moät thôøi gian ngaén. Khi daïy phaùt aâm/noùi caàn chuù troïng vaøo söï khaùc bieät naày, nhö dvôùi ñ, n vôùi ng. v.v . • Caáu truùc aâm tieát, töø, caâu ñôn giaûn: Trong lôøi noùi hay ñöôïc vieát ra thaønh caâu, moãi aâm tieát hay töø coù ranh giôùi roõ raøng, coù caáu truùc chaët cheû vaø coù thanh ñieäu ( 6 thanh ñieäu): ví duïnhö caáu truùc töø gheùp: aùo quaàn, cha meï, anh em; thôï may/ñieän/maùy.

11. Caáu truùc tieáng VieätStructures of Vietnamese Language

12. Caáu taïo töø ñôn tieáng VieätThe structure of single Vietnamese words

13. Caáu truùc caâu ñônStructures of simple sentences

14. Caáu truùc vò ngöõStructures of predicates

15. Nhöõng thuaän lôïi cho sinh vieân noùi tieáng Anh • Töø khoâng thay ñoåi hình thöùc (soá ít/soá nhieàu; gioáng ñöïc/gioáng caùi; theo thì ) naèmtrong caáu truùc caâu: ví duï: moät ngöôøi Vieät – nhieàu ngöôøi Vieät; Hoâm nay, toâi ñi laøm vieäc. Ngaøy mai, toâi ñi laøm vieäc. • Traät töï töø trong caâu raát quan troïng: Thay ñoåi vò trí töø thì yù nghóa caâu thay ñoåi: ví duï: sai ñaâu söûa ñaáy, sai ñaáy söûa ñaâu, söûa ñaâu sai ñaáy • YÙ nghóa cuûa töø theå hieän qua aâm thanh vaø caùch phaùt aâm: nhö ngoaèn ngheøo, khuùc khuyûu; veà caùch phaùt aâm nhö im, ñoùng, môû, ra, voâ. . .

16. 2. Nhöõng khoù khaên cho sinh vieân noùi tieáng Anh • Moät soá aâm ( aâm vò) khoâng coù trong tieáng Anh, do ñoù khi noùi hay vieát seõ gaëp khoù khaên: nhö aâm aâ, ö, ng • Sinh vieân gaëp khoù khaên lôùn khi noùi hay vieát ñuùng thanh ñieäu: khoâng daáu, saéc, huyeàn, naëng, hoûi, ngaõ.

17. c. AÙp duïng phöông phaùp giao tieáp ñeå daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙc • Trong thaäp nieân qua, vieäc aùp duïng phöông phaùp giao tieáp ( the communicative language teaching approach)daïy ngoân ngöõ raát thònh haønh khaép nôi treân theá giôùi, keå caû daïy tieáng Anh. Khi aùp duïng phöông phaùp giao tieáp, ngöôøi ta ñaõ döïa treân ít nhaát ba cöù ñieåm quan troïng sau ñaây: • Quan ñieåm giaùo duïc: Quan ñieåm giaùo duïc ngaøy nay laø quan ñieåm giaùo duïc truyeàn ñoäng ( trans-action) khaùc vôùi quan ñieåm giaùo duïc coå ñieån laø giaùo duïc truyeàn thuï ( trans-mission): Doquan ñieåm naày maø coù phöông phaùp "hoïc vieân laø trung taâm" ( learner- centered approach).

19. Muïc ñích hoïc ngoân ngöõ

20. c. AÙp duïng phöông phaùp giao tieáp ñeå daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙc • Quan ñieåm veà muïc ñích cuûa vieäc hoïc ngoân ngöõ: Muïc ñích cuûa vieäc hoïc ngoân ngöõ laø duøng ñeå giao tieáp vaø muïc ñích daïy ngoân ngöõ laø phaùt trieån kyõ naêng giao tieáp. Trong ñoù coù boán muïc tieâu phuï hoå trôï cho muïc ñích giaotieáp laø hoïc vaên hoaù, ñaëc ñieåm ngoân ngöõ ñoù, kieán thöùc toång quaùt vaø caùch hoïc. • Quan ñieåm veà ngoân ngöõ: Quan ñieåm chung cho ngoân ngöõ laø moät phöông tieän giao tieáp, do ñoù: • ngoân ngöõ laø moät heä thoáng dieãn taû yù nghóa. • chöùc naêng caên baûn cuûa ngoân ngöõ laø duøng ñeå giao tieáp. • caáu truùc ngoân ngöõ phaûn aùnh trong chöùc naêng vaø caùch duøng giao tieáp. • ñôn vò cô baûn cuûa ngoân ngöõ khoâng phaûi chæ laø nhöõng yeáu toá caáu truùc vaø ngöõ phaùp, maø coøn tuyø thuoäc vaøo yù nghóa ñöôïc dieãn taû trong caùc theå loaïi ngoân ngöõ( ngöõ theå/vaên baûn/ngoân baûn: genre, text-type, discourse-form) ( Widdowson, 1978).

21. c. AÙp duïng phöông phaùp giao tieáp ñeå daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙc • Döïa vaøo ñaëc ñieåm ngöõ aâm, ngöõ phaùp tieáng Vieät vaø aùp duïng phöông phaùp giao tieáp vaøo vieäc daïy phaùt aâm tieáng Vieät, chuùng toâi theo nhöõng tieán trình sau ñaây: • 1. Taïo hoaït ñoäng cho sinh vieân duøng tieáng Vieät baèng caùch nghe vaø noùi ( luyeän kyõ naêng giao tieáp tröïc tieáp) caùc töø hoaëc caâu trong ngöõ caûnh/tìnhhuoáng yù nghóa roõ raøng. • Baøi hoïc ñaàu tieân, chuùng toâi cho sinh vieân taäp nghe vaø noùi: • -A! anh Nam. Chaøo anh. Anh khoeû khoâng? • -Daï, khoeû. Caûm ôn. • Sau khi sinh vieân chaøo hoûi, giôùi thieäu mình vôùi caùc baïn, sinh vieân cheùp laïi nhöõng gì vöøa nghe vaø noùi. Töø nhöõng töø vaø caâu naày, chuùng toâi baét ñaàu giôùi thieäu heä thoáng phaùt aâm vaø chöõ vieát tieáng Vieät. • Ví duï muoán daïy phaùt aâm a, chuùng toâi laáy töø “A!, anh, daï. . . • Heä thoáng aâm vaø vaàn tieáng Vieät cho chuùng ta trình töï daïy töø deã ñeán khoù, töø thoâng duïng ñeán ít thoâng duïng ( chuù troïng ñeán nhu caàu cuûa ngöôøi hoïc). Hai nguyeân taéc deã vaø thoâng duïng cho chuùng ta löïa choïn aâm/vaàn naøo daïy tröôùc vaø aâm/vaàn naøo daïy sau. • Ñeán luyeän caùc thanh ñieäu (daáu) cuõng vaäy, moãi töø/caâu phaûi coù yù nghóa thöïc duïng vaø chæ luyeän moät hoaëc hai daáu moät laàn, chöù khoâng daïy moät luùc saùu daáu. Ñaëc bieät cho sinh vieân luyeän töøng caëp hai daáu nhö khoâng daáu vôùi daáu saéc (döa- döøa), daáu saéc vôùi daáu huyeàn (döøa-döùa) vôùi nhöõng hình aûnh vaø caâu coù nghóa thöïc duïng, ví du:ï Baïn toâi aên döa. Toâi uoáng nöôùc döøa v.v. • Söï noùi ñuùng daáu hoûi, daáu ngaõ ñoái vôùi ngöôøi noùi gioïng Baéc raát deã nhaän bieát. Do ñoù, chuùng toâi cho sinh vieân nghe nhöõng ñaøm thoaïi, ñoái thoaïi vaø baøi ñoïc gioïng Baéc. Tuy coù moät soá luaät veà vieát ñuùng daáu hoûi vaø daáu ngaõ, nhöng cuõng raát phöùc taïp vaø thöôøng coù quaù nhieàu ngoaïi leä. • Nhöõng ví duï caùc töø/caâu coù vaàn vaø thanh ñieäu laø laáy töø theå loaïi ngoân ngöõ duøng haøng ngaøy theo nhu caàu cuûa sinh vieân, nhaát laø ñaøm thoaïi, ñoái thoaïi.

22. c. AÙp duïng phöông phaùp giao tieáp ñeå daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙc • 2. Thöù hai, sinh vieân vieát xuoáng chöõ coù aâm/vaàn/aâm tieát, giaùo vieân höôùng daãn sinh vieân phaân tích, nhaän dieän aâm/vaàn/aâm tieát trong töø/caâu muoán daïy. • 3. Thöù ba, sinh vieân taäp phaùt aâm, laøm baøi taäp ( exercise) vaø ñoàng thôøi cho sinh vieân ñoïc moät vaøi töø coù nhöõng aâm/vaàn vöøa phaân tích/nhaän dieän vôùi hình aûnh vaø yù nghóa roõ raøng: Ví duï nhö vaàn “öôøi” trong töø “möôøi”. Khi sinh vieân ñaõ ñoïc ñöôïc aâm “öôøi”, hoï coù theå ñoïc caùc töø cöôøi, löôøi, ngöôøi… khoâng coù gì khoù khaên phaûi trôû laïi caùch “ñaùnh vaàn”. • Ñoái vôùi ñaëc ñieåm noái vaàn tieáng Vieät, vieäc ñoïc vaàn raát thuaän lôïi. • Ví duï a-i= ai; oâ-i= oâi; öôi=ö-ô-i=öôi v.v.. . • Vieäc laøm baøi taäp khoâng neân keùo quaù daøi thôøi gian ( theo phöông phaùp cuõ, vieäc laøm baøi taäp laø chuû yeáu) vì deã gaây nhaøm chaùn vaø khoâng thöïc duïng. • Söï phaân taùch rieâng daáu nhö caùch ñoïc vaàn ñang phoå bieán hieän nay, coù phaàn khoâng hôïp lyù: saéc, huyeàn, naëng, hoûi, ngaõ laø teân goïi thanh ñieäu chöù khoâng theå phaùt aâm ñöôïc. Daáu ñaùnh treân vaàn môùi thaønh aâm vaø thay ñoåi yù nghóa cuûa töø. Loái ñoïc vaàn hieän nay laø ba böôùc: • Baø= bôø a= ba, huyeàn baø. • Chuùng toâi aùp duïng caùch ñoïc hai böôùc: • Baø= bôø aø=baø. • Vôùi caùch naày, sinh vieân coù theå ñoïc haøng chuïc töø khaùc maø khoâng caàn trôû laïi ñoïc vaàn nhö caùch ba böôùc vöøa keå.

23. c. AÙp duïng phöông phaùp giao tieáp ñeå daïy phaùt aâm tieáng Vieät cho sinh vieân UÙc • 4. Töø nhöõng ví duï töø/caâu coù aâm/vaàn vöøa nhaän dieän, phaân tích vaø laøm baøitaäp, cho sinh vieân tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng giao tieáp duøng nhöõng töø coù aâm/vaàn vöøa taäp phaùt aâm ôû giai ñoaïn (2). • Ví duï: -Ñaây laø ba toâi. • -Ñaây laø An, baïn toâi. • Nhöõng hoaït ñoäng duøng tieáng Vieät naày môùi laø troïng taâm cuûa baøi hoïc, bao goàm nghe, noùi, ñoïc vaø vieát ( luyeän 4 kyõ naêng). • 5. ÔÛ trình ñoä cao hôn, chuùng ta cho sinh vieân nghe vaø noùi nhöõng theå loaïiduøng tieáng Vieät khaùc nhau nhö ñoái thoaïi, ñaøm thoaïi, nghe phaùt thanh v.v. Ñaëc bieät laø duøng maùy vi tính vaø maïng vi tính toaøn caàu (internet) ñeå coù caùc theå loaïi tieáng Vieät ña daïng.

24. D. Keát luaän • Tieáng Vieät laø moät sinh ngöõ gioáng caùc sinh ngöõ khaùc, nghóa laø töø khi coù tieáng Vieät vaø ñaëc bieät töø khi coù chöõ quoác ngöõ ñeán nay, tieáng Vieät phaùt trieån khoâng ngöøng veà moïi phöông dieän ngöõ aâm, ngöõ phaùp vaø ngöõ theå. • Caùc phöông phaùp daïy ngoân ngöõ töø xöa ñeán nay ñaõ thay ñoåi raát nhieàu theo thôøi gian, theo thay ñoåi xaõ hoäi, taâm lyù con ngöôøi. Nhö vaäy vieäc daïy tieáng Vieät, daïy ngöõ aâm, ngöõ phaùp caàn phaûi ñöôïc caäp nhaät, thay ñoåi. • Töø boû moät thoùi quen laâu ñôøi quaû thaät laø khoù, nhöng khoâng phaûi laø deã tieáp caän moät phöông thöùc môùi. Caû hai söï vieäc deã vaø khoù khoâng coøn laø vaán ñeà neáu ngöôøi daïy thaáy ñöôïc keát quaû vaø hieäu naêng cuûa vieäc giaûng daïy thì caàn maïnh daïn thay ñoåi, caäp nhaät phöông phaùp giaûng daïy cuûa mình. • Giaûng daïy tieáng Vieät sinh vieân noùi tieáng Anh laø ñeå giuùp hoï duøng tieáng Vieät theo nhu caàu cuûa hoï chöù khoâng phaûi daïy cho hoï kieán thöùc veà caáu truùc tieáng Vieät maø trong thöïc teá hoï khoâng duøng ñöôïc.