470 likes | 994 Views
DIELEKTRYKI. TADEUSZ HILCZER. Spektroskopia dielektryczna (przykłady). Polimery. polimer związek o molekułach o bardzo dużej masie molekularnej powstaje w wyniku łączenia małych molekuł (monomerów) homopolimer polimer zbudowany z jednakowych monomerów
E N D
DIELEKTRYKI TADEUSZ HILCZER Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Spektroskopia dielektryczna(przykłady) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery • polimer związek o molekułach o bardzo dużej masie molekularnej • powstaje w wyniku łączenia małych molekuł (monomerów) • homopolimer polimer zbudowany z jednakowych monomerów • kopolimer polimer zbudowany z niejednakowych monomerów • podział polimerów: • polimer liniowy lub rozgałęziony (celuloza, polietylen) • polimer płaski (grafit) • polimer trójwymiarowy (diament) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery • Otrzymywanie polimerów: • polimeryzacja monomerów • jednostka podstawowa w polimerze ma taki sam skład chemiczny jak monomer • polikondensacja związków wielofunkcyjnych • jednostka podstawowa w polimerze ma nieco inny skład od substancji wyjściowej Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery Typowe polimery łańcuchowe H H H H H H H H | | | | | | | | - C - C - C - C - C – C - C = C | | | | | | | | H H H H H H H H polietylen etylen Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery Typowe polimery łańcuchowe H H H H Cl H H Cl | | | | | | | | - C - C - C - C - C – C - C = C | | | | | | | | H Cl H Cl H H H H polichlorek winylu chlorek winylu Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery Typowe polimery łańcuchowe H H H H Cl H | | | | | | | | - C - C - C - C - C – C - C = C | | | | | | | | H H H H H H polistyren styren Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery Rozgałęzienie długich łańcuchów rosnący łańcuch H H H H Cl H H H H | | | | | | | | | - C - C - C - C - C – C - + H - C – C – C - | | | · | | | | | H H H H H H H H H · H Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery Rozgałęzienie długich łańcuchów oderwanie atomu wodoru H H H H Cl H H H H | | | | | | | | | - C - C - C - C - C – C - + H - C – C – C - | | | · | | | | | H H H H H H H H H Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery Rozgałęzienie długich łańcuchów wzrost łańcucha bocznego H H H H Cl H H H H | | | | | | | | | - C - C - C - C - C – C - + H - C – C – C - | | | · | | | | | H H H H H H H H H H C H | H - C - H | H - C - H | Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
1 nm 20 nm Polimery • Polimery mają złożoną strukturę: • na poziomie molekularnym • krótkozasięgowe uporządkowanie ~1 nm (kilka wiązań C-C) • porządek w dużej skali ~20 nm(odległości początek-koniec łańcucha) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery • segmenty dipolowe i grupy końca łańcucha • różne skale długości determinują dynamikę polimeru różnego rodzaju relaksacje (, , , ) widoczne w badaniach dielektrycznych *(T,w), w badaniach NMR oraz badaniach relaksacji mechanicznej Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Polimery • na poziomie krystalicznym • w polimerach semikrystalicznych (sferurity / fibryle) ~10 nm lamelle złożone z pogiętych łańcuchów są poprzekładane warstwami fazy amorficznej • odpowiedź dielektryczna fazy amorficznej (ruchy segmentów łańcucha bez korelacji dalekiego zasięgu) + odpowiedź fazy krystalicznej (mody lokalne – współdziałanie łańcucha) • ładunek przestrzenny w polimerach nie przewodzących gromadzi się na granicy krystalitów hamuje ruchy molekularne • polimorfizm – różne konformacje upakowane w różny sposób różne procesy relaksacyjne Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
dielektryki piezoelektryki piroelektryki ferroelektryki Własności piezo-, piro- i ferroelektrycze dielektryków dielektryki E P piezoelektryki X, E P (brak centrum symetrii) piroelektryki T, X, E P, Ps(oś polarna) ferroelektryki T, X, E P, Ps (eksperyment) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Własności piezo-, piro- i ferroelektrycze kryształów • każda molekuła ma własną polaryzację ułożenie, kształt, rodzaj atomów • w monokrysztale osie biegunowe dipoli w jednym kierunku • w polikrysztale osie biegunowe dipoli w różnych obszarach są w różnych kierunkach Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Własności piezo-, piro- i ferroelektrycze polimerów • własności piro- i piezoelektryczne wykazują: • izotropowe, niepolarne polimery z asymetrycznie zgromadzonym ładunkiem elektrycznym • własnościferro-,piro- i piezoelektryczne wykazują: • konformacje trans polimerów z grupami polarnymi doczepionymi do głównego łańcucha PVDF, P(VDF/TrFE) • nylony z nieparzystą liczbą węgli Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Piezoelektryczność występowanie piezoelektryczności pierwszy zasugerował Coulomb 1880 - bracia Jacques i Pierre Curie zaobserwowali generowanie ładunku elektrycznego pod wpływem przyłożonej siły zaproponowali nazwę „piezoelektryczność” 1881 - Lippmann zasugerował prawdopodobieństwo istnienia zjawiska odwrotnego, co potwierdziły doświadczenia braci Curie Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
- - + - _ + + + + + + - - - - - - + + + _ + Piezoelektryczność • makroskopowa deformacja przesunięcie względem siebie jonów dodatnich i ujemnych powstają ładunki na dwóch przeciwległych powierzchniach • zmiana kierunku naprężenia zmienia znak różnicy potencjałów • efekt jest odwracalny ściskanie rozciąganie Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
- + + - - + + + + - _ - + + + _ - - - - + + Piezoelektryczność • przyłożenie pola elektrycznego pomiędzy przeciwległymi ścianami powoduje deformację • zmiana znaku pola zmienia kierunek deformacji • efekt jest odwracalny pole E pole - E Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
+ T0 T= 0 _ Piroelektryczność • wytwarzanie pola elektrycznego pod wpływem ogrzewania • konieczny jest trwały moment dipolowy który zmienia się pod wpływem zmian temperatury • podczas ogrzewania na końcach osi polarnej wytwarza się ładunek elektryczny o przeciwnym znaku Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
E t P P dP/dt t E E dP/dt t Ferroelektryczność dielektryk liniowy ferroelektryk Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
e TC T Ferroelektryczność • Nieliniowa zależność przenikalności elektrycznej od temperatury Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
P E Ferroelektryczność • pętla histerezy dielektrycznej Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
piezoelektryk piezoelektryk 3 1 2 Własności piezoelektryczne dielektryków napięcie elektryczne deformacja mechaniczna napięcie elektryczne deformacja mechaniczna S1=c11X1+d31E3 D3=d31X1+33E3 Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
piroelektryk 3 1 2 Własności piroelektryczne dielektryków zmiany temperatury zmiany polaryzacji P3 = p3T Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Własności piezoelektryczne polimerów rezonans piezoelektryczny i jego nieparzyste harmoniki Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
H H C C F F PVDF PE [-CH2-CH2-]n polietylen (liniowy polimer niedipolowy) PVDF [-CH2-CF2-]npolifluorek winylidenu (polimer dipolowy - momenty dipolowe doczepione do łańcucha głównego) v= 710- 30 Cm Faza krystaliczna lamele ~ 10 nm Faza amorficzna Polimer semikrystaliczny (stopień krystaliczności ~50%) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
TTTT TGTG’ TTTGTTTG’ PVDF – faza krystaliczna różne konformacje lekko skręcona (~7o) planarna 2 łańcuchy 2 łańcuchy ochładzanie stopionegoPVDF rozciaganie +polaryzowanie grzanie do ~430 K polarna niepolarna polarna (konformacja ferroelektryczna) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
mcałk. TTTT mC-H mC-H mC-F mC-F PVDF – faza krystaliczna konformacja polarna ferroelektryczna Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
T<TC TTTT T>TC TGTG’ TTTGTTTG’ PVDF – faza ferroelekryczna (TTT) -Ps +Ps~130mC/m2 Þ FEROELEKTRYK - FE PARAELEKTRYK - PE Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
e ’ 18 - relaksacja charakterystyczna dla przemiany szklistej 100 f [Hz] 160 250 14 400 630 1000 10000 100000 10 1000000 6 2 e ” 100 f [Hz] 160 1.6 250 400 630 1000 10000 1.2 100000 1000000 0.8 0.4 0 100 200 300 400 T [K] PVDF – spektroskopia dielektryczna 175K < T < 325 K - odpowiedź charakterystyczna dla ruchów segmentów łańcucha - chaotyczne ruchy dipoli w fazie amorficznej - brak korelacji dalekiego zasięgu - ’ oraz ” silnie zależą od w - ”max i T”max rosną ze wzrostem w Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
e ’ 18 100 f [Hz] 160 250 14 400 630 1000 10000 100000 10 1000000 6 2 e ” 100 f [Hz] 160 1.6 250 400 630 1000 10000 1.2 100000 1000000 0.8 0.4 0 100 200 300 400 T [K] PVDF – spektroskopia dielektryczna - temperaturowa zależność czasu relaksacji ( równanie Vogela-Fulchera): TVF - temperatura w której czasy relaksacji są nieskończenie długie (zamrażanie) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
e ’ 18 100 f [Hz] 160 250 14 400 630 1000 10000 100000 10 1000000 6 2 e ” 100 f [Hz] 160 1.6 250 400 630 1000 10000 1.2 100000 1000000 0.8 0.4 0 100 200 300 400 T [K] PVDF – spektroskopia dielektryczna 325K < T < 405K - relaksacja charakterystyczna dla fazy krystalicznej - odpowiedź charakterystyczna dla szerokokątowych ruchów momentów dipolowych - oscylacje i rotacje dipoli ze współdziałaniem łańcucha głównego - ”max maleję ze wzrostem w Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
e ’ 18 100 f [Hz] 160 250 14 400 630 1000 10000 100000 10 1000000 6 2 e ” 100 f [Hz] 160 1.6 250 400 630 1000 10000 1.2 100000 1000000 0.8 0.4 0 100 200 300 400 T [K] PVDF – spektroskopia dielektryczna - temperaturowa zależność czasu relaksacji (równanie Arrheniusa): Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
e ’ TTTT TGTG’ +TTTGTTTG’ 18 100 f [Hz] 160 250 Þ 14 400 630 1000 10000 100000 10 1000000 T<TC T>TC 6 2 e ” 100 f [Hz] 160 1.6 250 400 630 1000 10000 1.2 100000 1000000 0.8 0.4 0 100 200 300 400 T [K] PVDF – spektroskopia dielektryczna T=TC~425K - anomalia dielektryczna - odpowiedź charakterystyczna dla przemiany FEPE - ruchy prowadzące do zmiany konformacji TTTT w TGTG’ - T’max nie zależy od w - ’max i ”max maleją ze wzrostem w Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
e ’ 18 100 f [Hz] 160 250 14 400 630 1000 10000 100000 10 1000000 6 2 e ” 100 f [Hz] 160 1.6 250 400 630 1000 10000 1.2 100000 1000000 0.8 0.4 0 100 200 300 400 T [K] PVDF – spektroskopia dielektryczna - temperaturową zależność ’ w temperaturach T>TC (prawo Curie-Weisa): Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
PVDF – spektroskopia dielektryczna Odpowiedź dielektryczna PVDF: • fazy amorficznej (odpowiedź nie arrheniusowska) • fazy krystalicznej • mod lokalny: szerokokątowe oscylacje momentów dipolowych przyczepionych do łańcucha głównego ze współdziałaniem łańcucha (odpowiedź arrheniusowska) • anomalia dielektryczna związana z przemianą FEPE (punkt Curie) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
t [ s] Vogel-Fulcher Arrhenius -3 10 -4 10 -5 10 -6 10 -7 10 4.2 3.8 3.4 3.0 2.6 2.2 -1 1000/T [K ] PVDF – relaksacja dielektryczna ”(w,T) częstości relaksacji w / czasy relaksacji =1/w 175K < T < 325 K relaksacja charakterystyczna dla zamrażania ruchów dipoli bez korelacji dalekiego zasięgu równanie Vogela-Fulchera Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
t [ s] Vogel-Fulcher Arrhenius -3 10 -4 10 -5 10 -6 10 -7 10 4.2 3.8 3.4 3.0 2.6 2.2 -1 1000/T [K ] PVDF – relaksacja dielektryczna ”(w,T) częstości relaksacji w / czasy relaksacji =1/w 325K < T < 405K relaksacja charakterystyczna dla ruchów dipoli w fazie krystalicznej równanie Arrheniusa Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
t [ s] Vogel-Fulcher Arrhenius -3 10 -4 10 -5 10 -6 10 -7 10 4.2 3.8 3.4 3.0 2.6 2.2 -1 1000/T [K ] PVDF – relaksacja dielektryczna ”(w,T) częstości relaksacji w / czasy relaksacji =1/w Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
PVDF – dyspersja i absorpcja dielektryczna Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
PVDF – wykres Cole-Cole Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)