Organisatie van het gevangeniswezen. Jo Demuynck , Adviseur-generaal gevangenisdirecteur,

2. Samen werken in de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Organisatie van het gevangeniswezen. Jo Demuynck, Adviseur-generaal gevangenisdirecteur, Inrichtingshoofd gevangenis Antwerpen Donderdag 23 MEI 2013 14u00 tot 17u00 Deel 1: organisatie van het gevangeniswezen Deel 2: de externe rechtspositie: een inleiding

3. DEEL 1: ORGANISATIE VAN HET GEVANGENISWEZEN

4. FOD JUSTITIE

5. MISSIE De FOD Justitie, op het kruispunt van de drie grondwettelijke machten, heeft als opdrachten: De voorbereiding en de uitvoering van de wetgeving alsook de ondersteuning van de Minister van Justitie binnen zijn competentiedomeinen; De omkadering en operationele ondersteuning van de rechterlijke macht, waarbij coördinatie en organisatieontwikkeling voorop staan; De effectieve uitvoering van de rechterlijke en administratieve beslissingen waarbij de rechtszekerheid en gelijkheid van behandeling van alle betrokken partijen worden gevrijwaard.

6. DIRECTORAAT-GENERAAL PENITENTIAIRE INRICHTINGEN

9. KAART BUITENDIENSTEN

10. TYPE INRICHTINGEN (AR) • Open inrichtingen • Half-open inrichtingen • Gesloten inrichtingen • (Elektronisch Toezicht) • (Thuisdetentie)

11. Bevolking 2011 Gemiddelde dagbevolking per categorie • Beklaagden : 3736,1 of 34,0 % • Veroordeelden : 6049,89 of 55,1 % • Geïnterneerden : 1091,4 of 9,9 % • Andere : 96,2 of 0,9 % • Totaal : 10973,5 • Jongeren in Everberg, Tongeren, St Hubert : 81,6

12. Bevolking 2011 Gemiddelde dagbevolking per regime • Gewoon regime : 10896 • Beperkte detentie, halve vrijheid, beperkte vrijheid : 77,6 • Totaal : 10973,5 • Elektronisch toezicht : 982,9

13. Bevolking 2011 Gemiddelde overbevolking • Capaciteit : 9128,8 • Bezetting : 10973,5 • Gemiddelde overbevolkingsgraad : 20,2%

14. Bevolking 2008 – 2010 - 2011 Opsluitingen per categorie • Beklaagden : 12.043 – 12.279 - 12192 • Veroordeelden : 4.728 – 5.298 - 5485 • Geïnterneerden : 375 – 378 - 370 • Andere : 199 – 235 - 253 • Totaal : 17.345 (zuigelingen: 18) – 18.190 (22) - 18300 (21) • Minderjarigen Everberg : 522 – 619 - 610 (Everberg, Tongeren, St Hubert)

15. Bevolking 2008 – 2010 - 2011 Vrijstellingen • Beklaagden : 8.564 – 8.583 – 8.614 • Strafeinde : 422 + 36 (ET) – 590 + 48 (ET) – 568 • Geïnterneerden : 462 – 471 – 468 • Voorwaardelijke invrijheidstelling (V.I.) : 402 + 339 (ET) – 322 + 366(ET) - 343 • Voorlopige invrijheidstelling (- 3 j) : 3.752 + 1.278 (ET) – 4127 + 2.121(ET) - 4125 • Voorlopige invrijheidstelling vreemdelingen (+ 3 jaar): 324 – 261- 272 • Totaal : 15.859 (+ ET 1653) - 14.521 (+ ET 2535) – 14548 (+ ET 2736) • Jongeren : 522 – 588 - 625 (Everberg, Tongeren, St. Hubert)

16. Bevolking 2008 – 2010 - 2011 Gemiddelde dagbevolking volgens geslacht • Mannen : 9.468,8 – 10.129,1 – 10531,3 • Vrouwen : 421,8 (4,3 %) – 406,6 (4,0 %) – 442,2 (4,0)

17. Bevolking 2008 – 2010 - 2011 • Volgens nationaliteit in procent • Belgisch : 57,6 – 57,3 – 55,8 • Marokkaans : 10,7 – 10,7 – 10,7 • Algerijns : 4,7 – 5,4 – 5,4 • Roemeens : 1,9 – 2,2 – 2,7 • Frans : 2,5 – 2,1 – 2,1 • Nederlands : 1,8 – 1,9 - 2 • Italiaans : 2,2 - 1,8 – 1,7 • Turks : 2 – 1,7 – 1,6 • Kongolees : 1,1 – 1 - 1 • Albanees : 1 – 0,9 – 0,8 • In totaal meer dan 120 nationaliteiten

19. GEVANGENIS Erediensten en Moreel Consulenten Beleidsmedewerker Vlaamse Gemeenschap DIRECTEUR Directeur personeel Directeur Zaakvoerder Directeur Regime Dienst personeel Griffie Huishoudelijke Dienst Technische Dienst Boekhouding Medische Dienst zorgequipe P.S.D. Onderhoud Materieel en Gebouwen Massa gedetineerden Wasserij Bewakings- personeel Kantine Werkplaatsen Gelden Hoeve Smidse Schrijnwerkerij Drukkerij Aannemers ... Keuken Waren ... Regie van de Gevangenis- arbeid

20. BEWAKINGSPERSONEEL TECHNISCH PERSONEEL Hoofdpenitentiair assistent Hoofdtechnisch assistent Penitentiair assistent Technisch assistent Adjunct penitentiair assistent Adjunct technisch assistent Penitentiair bewakings- assistent ploegchef Penitentiair technisch assistent ploegchef Penitentiair bewakings- assistent na 12 jaar graadanciënniteit Penitentiair bewakings- assistent na 4 jaar graadanciënniteit Penitentiair bewakings- assistent

21. WERKEN IN EEN GEVANGENIS • Wat is vrijheidsberoving? • (art. 6 Basiswet betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden) • Veiligheid maakt het verschil ! • Wat is VEILIGHEID? • (art. 2 – 9°, 10° Basiswet betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden) • Interne veiligheid • Externe veiligheid

22. HOE DE VEILIGHEID GARANDEREN ? • Infrastructuur • Technische hulpmiddelen • Veiligheidsprocedures • Human resources

23. Art.105 BASISWET §1. Het handhaven van de orde en de veiligheid impliceert een dynamische wisselwerkingtussen het gevangenispersoneel en de gedetineerden, enerzijds, en een evenwichtige verhouding tussen de technische middelen die worden ingezet en een constructief detentieregime, anderzijds.

24. INFRASTRUCTUUR • GEBOUWEN • OMHEINING • TRALIES • SLUIZEN (wachten of plannen ?) • SLOTEN EN SLEUTELS (openen = sluiten ! ) • mechanisch • A.I. art. 178: nooit sleutels aan gedetineerden geven • sleutel verloren : wat nu ??? • elektrisch (aanvraag, camera, badge,…)

25. TECHNISCHEHULPMIDDELEN • Camera’s (met opname) • Radarcontrole • Metaaldetectiepoort • RX-controle • Oproepsystemen • Alarmknoppen

26. VEILIGHEIDSPROCEDURES • Toegangscontrole: • (A.R. art. 5bis: Ieder die de omheining van een strafinrichting binnenkomt, moet door een metaaldetectieportiek gaan en de andere voor de veiligheid vereiste controlemiddelen ondergaan, met uitzondering van die welke het schaamtegevoel kwetsen.) (basiswet art;32) • Identiteitscontrole • metaaldetectiecontrole • bagage controle (rx) • foto • badge + registratie (personeel, hulpverleners, bezoekers

27. VEILIGHEIDSPROCEDURES • Bezoektoelatingen: • directeur • lokale procedures • bezoekers inlichten over toegangscontrole

28. VEILIGHEIDSPROCEDURES • Binnenbrengen van voorwerpen: • Elektronica verboden voor iedereen: • GSM • Laptop • Fototoestel, camera • …… • Voor gedetineerden (cfr. Huishoudelijk reglement)

29. VEILIGHEIDSPROCEDURES • MIJN BUREEL ! • andere gebruikers ? • telefoon • wie reinigt mijn bureel ? • opruimen, kasten sluiten (gevaarlijke voorwerpen, privacy) • deur sluiten

30. VEILIGHEIDSPROCEDURES • Veiligheidsprocedures voor gedetineerden: • appèls • bewegingen (collectief individueel) • personenfouilles(wijziging van de basiswet in 2013 ?) • fouille van lokalen • bijzonder veiligheidsmaatregel (dir) • bijzonder individueel veiligheidsregime (DG) • tuchtsancties(dir) (wijziging basiswet 2013?) • Wat heb ik daar mee te maken als hulpverlener?

31. GEDRAGSREGELS VOOR PERSONEEL • Bijzondere instructie op de personeelsleden van de buiten van het bestuur strafinrichtingen. • Wet op voorhechtenis (secreet) • ….

32. Hoe kunnen we samenwerken ? • De P.B.A. is een belangrijke medewerker. • Eigen functie zo nauwkeurig mogelijk toelichten (blijven herhalen). • Wat is taak van mijn gesprekspartner? • Welke reacties mag ik verwachten ? • Mijn opdracht is de belangrijkste ! (maar dat denkt uw gesprekspartner ook) • Jargon eigen maken ≠ gebruiken • Wat met kritiek/klachten ?(beleidsmedewerker, directeur, commissie van toezicht,…)

33. Contacten met gedetineerden. • Enkele tips: • Afstand bewaren. • Geen celbezoek. • Eigen functie afbakenen en doorverwijzen (‘shoppen’ van gedetineerden niet in de hand werken) • Geen vergelijkingen met andere dossiers. • Voorzichtig met gedetineerden die ‘vertrouwelijke’ informatie komen meedelen. • De gedetineerde aanmoedigen tot een assertieve houding. • Altijd loyaal blijven tov gerechtelijke beslissingen • Attesten afgeven is voor de directeur

34. DEEL 2: DE EXTERNE RECHTSPOSITIE: EEN INLEIDING

35. Wet van 17/5/2006 betreffende de externerechtspositie van de veroordeelden tot eenvrijheidsstraf en de aan het slachtoffertoegekenderechten in het raam van de strafuitvoeringsmodaliteiten

36. Strafuitvoeringsmodaliteitentoe te kennen door:- de minister- de strafuitvoeringsrechtbank

37. Door de minister:- de uitgangsvergunning(UV)- het penitentiair verlof(PV)- de strafonderbreking

38. Door de strafuitvoeringsrechtbank:- de beperkte detentie(BD)- het elektronisch toezicht(ET)- de voorwaardelijke invrijheidstelling(VI)- de voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering - de voorlopige invrijheidstelling met het oog op overlevering

39. De uitgangsvergunning De mogelijkheid voor de veroordeelde om de gevangenis te verlaten voor de maximale duur van 16 uren. Reden: • Sociale, morele, juridische, familiale, opleidings of professionele belangen of medisch onderzoek of behandeling • Voorbereiding reïntegratie

40. Het penitentiair verlof De mogelijkheid voor de veroordeelde om de gevangenis driemaal 36 uur per trimester te verlaten Het PV behoort tot het standaardregime. 1 jaar voor toelaatbaarheidsdatum VI

41. De strafonderbreking De onderbreking van de uitvoering van de straf voor de maximale duur van 3 maanden. (hernieuwbaar)

42. De beperkte detentie Wijze van uitvoering van de vrijheidsstraf die de veroordeeldetoelaat om op regelmatigewijze de strafinrichtingteverlatenvooreenbepaaldeduur van maximum 12 uur per dag teneindeprofessionele, opleidings- of familialebelangentebehartigen die zijnaanwezigheidbuiten de gevangenisvereisen

43. Het elektronisch toezicht Wijze van uitvoering van de vrijheidsstrafwaardoor de veroordeelde het geheel of eengedeelte van zijnvrijheidsstrafbuiten de gevangenisondergaat volgenseenbepaalduitvoeringsplan, waarvan de nalevingondermeer door elektronischemiddelenwordtgecontroleerd.

44. De voorwaardelijke invrijheidstelling Wijze van uitvoering van de vrijheidsstrafwaardoor de veroordeeldezijnstrafondergaatbuiten de gevangenis, mitsnaleving van de voorwaarden die hem zijnopgelegd, gedurendeeenbepaaldeproeftijd

45. Voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het grondgebied of met het oog op overlevering

46. Meer informatie : www.just.fgov.be

47. Dank voor uw aandacht !