Pleegzorg vanuit een nieuw wettelijk kader van kinderbescherming

1. Pleegzorg vanuit een nieuw wettelijk kader van kinderbescherming Mariëlle Bruning, pleegzorgcongres Ede, 10 juni 2010

2. Programma • Aanleiding wetsvoorstel (kritiek pleegzorg en jeugdbescherming) • Inhoud wetsvoorstel algemeen • Wetsvoorstel en pleegzorg • Vragen en discussie

3. 1 Aanleiding wetsvoorstel • Trillium-rapporten 2000 (pleegzorg als hulpverlenings- en opvoedingsvariant: betere afstemming OTS-ontheffing nodig) • OTS-evaluatie 2001 • Zwakke rechtspositie pleegouders • Betere afstemming OTS/ontheffing nodig • Proefschrift Punselie 2006 • Rechtspositie pleegouders bij OTS onvoldoende • Inspectie Jeugdzorg • Jongeren onder voogdij 2003 • Toetsende taak Raad voor de Kinderbescherming 2008, 2009

4. 2 Herziening kinderbeschermingsmaatregelen Concept-wetsvoorstel november 2007 • Consultatieronde 2007-2008 NB zie voor commentaren ook FJR-bundel, Kluwer juli 2008 • Behandeling ministerraad (zomer 2008) • Advisering Raad van State (najaar 2008) • Indienen Tweede Kamer: 30 juli 2009 • Juni 2010: aanhangig in Tweede Kamer

5. Voorstellen t.a.v. ondertoezichtstelling (I) Nieuwe grond OTS (verruiming): “ als een minderjarige zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling wordt bedreigd, en, de zorg die ivm het wegnemen van bedreiging noodzakelijk is voor minderjarige of ouder(s) door dezen niet of onvoldoende wordt geaccepteerd, en de verwachting gerechtvaardigd is dat de ouder(s) binnen een gelet op de persoon en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten termijn de verantwoordelijkheid voor verzorging en opvoeding in staat zijn te dragen”.

6. Voorstellen t.a.v. ondertoezichtstelling (II) • Doelen formuleren bij OTS: geschrapt in wetsvoorstel, wel: ‘de kinderrechter vermeldt in de beschikking de concrete bedreigingen in de ontwikkeling van de minderjarige en de daarop afgestemde duur van OTS’(art. 255 lid 5 BW) 3. Kinderrechter kan OTS ook over broertjes/zusjes in gezin uitspreken (ook ambtshalve: art. 1:255 lid 6 BW)

7. Voorstellen t.a.v. ondertoezichtstelling (III) 4 Gezagselementen overhevelen bij OTS: • toestemming tot informatie aan gezinsvoogd (wijziging art. 53 Wjz) Bij uithuisplaatsing: • inschrijven op school (bij UHP; 1:265e BW) • medische behandeling voor minderjarige jonger dan 12 jr (bij UHP; 1:265e BW) • Aanvraag verblijfsvergunning (bij UHP; art. 1:265e BW)

8. Voorstellen t.a.v. ondertoezichtstelling (IV) Recht op info gezinsvoogd: “derden die beroepshalve over info beschikken over de persoon van een mj met OTS, diens verzorging en opvoeding of persoon van ouder voogd en die noodzakelijk zijn voor uitvoering OTS, kunnen deze info zonder toestemming verstrekken, indien nodig met doorbreking beroepsgeheim” (art. 53 lid 3 Wjz)

9. Voorstel t.a.v. aanwijzing • Instrument van de schriftelijke aanwijzing gehandhaafd, maar als ouders en/of kind hun medewerking aan de uitvoering weigeren, kan BJZ de aanwijzing ter bekrachtiging voorleggen aan de rechter en evt. dwangmiddel vragen (art. 265d BW)

10. Langlopende OTS Art. 265j lid 3 BW: • Na OTS met UHP van 2 jr of langer bij verlengingsverzoek advies RvdK nodig NB geen maximale duur OTS +UHP opgenomen

11. Voorstel blokkaderecht OTS • Art. 265i BW: degene die kind minstens een jaar verzorgt, moet toestemming geven voor wijziging verblijf; • Zonder toestemming vervangende toestemming kinderrechter (afwijzing wijziging verblijfplaats slechts indien in het belang van het kind noodzakelijk) NB: geen rechterlijke toetsing bij wijziging verblijfplaats vanuit pleeggezin (wel toetsende taak RvdK bij elke niet-verlenging OTS of UHP), geen ambtshalve toevoeging advocaat

12. Voorstellen gezagsontneming één gezagsbeëindigende maatregel: “als de minderjarige zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling wordt bedreigd, en de ouder niet de verantwoordelijkheid voor de verzorging in opvoeding in staat is te dragen binnen een voor de persoon en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten termijn, of de ouder het gezag misbruikt” Verzoekers: RvdK, OM, pleegouder (als RvdK dit niet doet), BJZ (als RvdK dit niet doet), zie art. 267 lid 2 BW nieuw

13. Herstel in het gezag • Herstel gezag blijft mogelijk, maar alleen als rechter oordeelt dat: herstel in het belang van het kind is en de ouder duurzaam de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding van de minderjarige in staat is te dragen (art. 277 BW)

14. Voorstellen t.a.v. rechtspositie en verantwoording over uitvoering • Makkelijker ingang bij kinderrechter bij conflicten niet gerealiseerd: geen geschillenregeling (voor ouders, kind) • Toetsing uitvoering door Raad voor de Kinderbescherming, ook bij voogdij (zie art. 305 BW, met geschillenregeling: 305 lid 2 BW) • Verplaatsing kind uit pleeggezin extra getoetst • In verzoekschrift vermelding of en zo ja op welke wijze de inhoud/strekking van het verzoek is besproken met de minderjarige en welke reactie de minderjarige hierop heeft gegeven (art. 799a Rv)

15. Wetsvoorstel en pleegzorg (1) • Blokkaderecht bij OTS • Gezagsbeperking mogelijk bij OTS, evt. ten gunste van pleegouders (via machtiging BJZ) • Gronden OTS/ontheffing meer vanuit belangen kind geformuleerd (direct ontheffing mogelijk, sneller ontheffing?) • Verzoek gezagsbeëindiging door pleegouders • Bij voogdij BJZ na gezagsbeëindiging jaarlijkse toetsing, ook t.a.v. mogelijkheid overhevelen gezag aan pleegouders; • Herstel lijkt lastiger.

16. Wetsvoorstel en pleegzorg (2) Niet gerealiseerd: • Toetsing elke verplaatsing uit pleeggezin; • Maximale duur OTS+UHP; • Juridische bijstand kind bij OTS/UHP/pleeggezinplaatsing; • geschillenregeling bij OTS.

17. Commentaren voorstel • EVRM-proof? • Mogelijkheid gezagsbeëindiging • Grond voor herstel • ‘bij wet voorzien’? • IVRK-proof? • Te snelle OTS? (subsidiariteit) • Wat bij wachtlijsten/falen BJZ zodat doelen niet worden behaald? • Is (vrijwillige) jeugdzorg wel van voldoende kwaliteit?

18. Nieuw wettelijk kader in uitvoeringspraktijk • Bij OTS: waar ligt het gezag? • Recht op info gezinsvoogden: informeren! • Voogdij: jaarlijkse toetsing door RvdK, wees actief t.a.v. opstellen plan (rapportage) en laat uw stem horen, zodat evt. geschil aan rechter wordt voorgelegd! • Geen geschillenregeling bij OTS: via schriftelijke aanwijzing; • Ga zorgvuldig om met mogelijkheid verzoek gezagsbeëindiging.

19. Tenslotte Een nieuw wettelijk kader van kinderbescherming: meer aandacht voor recht van het kind op continuïteit en stabiliteit in verzorging en opvoeding • Vragen of discussiepunten?