ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ

1. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ

2. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Przestrzeń jest podstawowym majątkiem gminy. Wykorzystanie jej walorów przestrzennych wzbogaca gminę a błędne decyzje mogą wywołać kryzys ekonomiczny. W procesie zarządzania gminą jednym z głównych zadań jest zarządzanie jej przestrzenią. Zarządzanie przestrzenią odbywa się w interesie społeczności lokalnej – winno być bezpieczne ekologicznie oraz efektywne ekonomicznie.

3. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Identyfikacja celów poszczególnych podmiotów gry o przestrzeń • Interesy indywidualne i grupowe • mieszkańcy • właściciele nieruchomości • potencjalni inwestorzy • Interes publiczny społeczności lokalnej • organy samorządu terytorialnego • Nadrzędny interes publiczny Państwa • organy Państwa • poprawa warunków życia mieszkańców • wzrost dochodów budżetu • dobre warunki zamieszkania, pracy i wypoczynku • maksymalny dochód z inwestycji • ochrona systemów i wartości o znaczeniu ponadlokalnym • Gospodarowanie przestrzenią gminy poprzez formułowanie dokumentów planistycznych i ich wdrażanie • _________________________________________ • procesy: • ujawniania interesów i konfliktów • łagodzenia konfliktów • znajdowania zbieżności interesów

4. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Gmina posiada szczególną rolę w kreowaniu polityki przestrzennej i tworzeniu prawa lokalnego – obowiązującego wszystkich użytkowników przestrzeni. Formułowanie optymalnych ekonomicznie kierunków zagospodarowania przestrzennego w długim horyzoncie czasowym, zgodnie z lokalną strategią rozwoju, zasadami ekorozwoju i ładu przestrzennego oraz w oparciu o rzetelne rozpoznanie: • potrzeb społecznych. • możliwości wykorzystania zasobów materialnych oraz walorów środowiskowych, • aktualnych i prognozowanych możliwości finansowych gminy.

5. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Polityka przestrzenna gminy, wyrażona w strategicznym dokumencie Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, zawiera: • rzetelną i kompleksową diagnozę stanu obecnego zagospodarowania przestrzeni oraz strategiczne kierunki zmian w strukturze przestrzennej, • kolejność sporządzenia oraz ustalenia zadań i zakresu przestrzennego planów miejscowych jako elementu świadomej polityki gminy.

6. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Odpowiedzialność gminy za gospodarkę przestrzenną • Proces zarządzania gminą – szczególnie w okresie kryzysu ekonomicznego i wszechobecnego niedoboru środków finansowych w rocznych budżetach gmin, winien opierać się na kompleksowej ocenie szans i zagrożeń oraz społecznie zaakceptowanej strategii rozwoju. • W zakresie gospodarowania przestrzenią samorząd lokalny gminy posiada szczególną rolę polegającą na ustaleniu i egzekwowaniu zasad zabudowy i zagospodarowania przestrzennego. Przepisy prawa lokalnego zawarte w planach zagospodarowania przestrzennego obowiązują wszystkie podmioty posiadające prawa własności do części przestrzeni oraz wszystkie instytucje i organa administracji publicznej.

7. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Te szczególne uprawnienia winny być w pełni wykorzystane dla: • racjonalnego i oszczędnego zagospodarowania walorów środowiska przyrodniczego, krajobrazu kulturowego oraz istniejącego zainwestowania w postaci zabudowy i infrastruktury - w interesie społecznym gminy oraz w interesie poszczególnych właścicieli; • ustalenia optymalnych pod względem społecznym i ekologicznym kierunków przekształceń struktury funkcjonalno-przestrzennej oraz konsekwentne ich wdrażanie w procesie zarządzania gminą. Działania te powinny przynieść wymierne efekty ekonomiczne, zarówno w zakresie bieżącej realizacji budżetu, jak i długookresowej polityki inwestycyjnej gminy. Podstawą prawną działania gminy w tym zakresie są dokumenty planistyczne (Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego).

8. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Dobry, przydatny dla gminy dokument przestrzenny winien: • poprzez sformułowanie ustaleń prawnych zgodnych z predyspozycjami poszczególnych terenów zapewnić wzrost wartości przestrzeni, w tym również wartości ekonomicznej nieruchomości.

9. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ • ujawniać w trakcie procedury pozorne i rzeczywiste konflikty interesów prywatnych i ogólnospołecznych w przestrzeni, a następnie w drodze partycypacji społecznej rozwiązywać bądź minimalizować te konflikty. Efekty: • ostateczna wersja planu nie wywołuje konfliktów lub znacznie je ogranicza; • ustalenia planu nie wywołują roszczeń finansowych obywateli, dzięki czemu nie jest zagrożone bezpieczeństwo finansowe gminy; • osiągnięcie kompromisu między sprzecznymi interesami stron prowadzi do tworzenia rozwiązań bardziej akceptowanych społecznie, przez co stanowi podstawę aktywizacji rozwoju (efekt synergii) i wzrostu dochodów gminy;

10. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ • wprowadzać skuteczną ochronę wartości przyrodniczych, kulturowo-historycznych i krajobrazowych przed degradacją spowodowaną złą eksploatacją przestrzeni oraz wadliwymi kierunkami przekształceń jej struktury – zgodnie z zasadami ekorozwoju. Powyższe wartości mają również wymiar ekonomiczny, chociaż są trudne do bezpośredniej wyceny. Natomiast dobrze wykorzystywane walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe mogą stanowić znaczącą wartość komercyjną gminy: - podstawę tworzenia produktu turystycznego, - podstawę budowania tożsamości kulturowej gminy, a dzięki temu ważnego elementu integracji społecznej, - poprawę wizerunku przestrzeni gminy umożliwiającą skuteczną promocję i napływ inwestorów zewnętrznych.

11. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ • Umożliwić decydentom przyjęcie optymalnych pod względem efektywności ekonomicznej rozwiązań przestrzennych, w tym szczególnie dotyczących rozwoju systemu komunikacyjnego i systemów infrastrukturalnych. Analiza efektywności ekonomicznej zróżnicowanych wariantów rozwiązań rozbudowy sieci komunikacyjnej i sieci infrastrukturalnych winna towarzyszyć koncepcjom dokumentów planistycznych i umożliwić świadomy wybór kierunków rozwoju przestrzennego oraz przeznaczenia poszczególnych obszarów. Koszty uzbrajania nowych terenów bądź modernizacji istniejącej infrastruktury stanowią zadanie własne samorządów, a ich wysokość będzie przez wiele lat decydować o strukturze budżetów gminnych. Dlatego istotne znaczenie będzie miał wybór jednego z wielu kierunków rozwoju inwestycyjnego oraz tańszych rozwiązań zarówno w zakresie kosztów inwestycyjnych, jak i przede wszystkim eksploatacyjnych.

12. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ • Umożliwić podjęcie świadomej i racjonalnej decyzji o skali niezbędnego rozwoju struktury przestrzennej. Na podstawie warunków życia i zamieszkania, poziomu zaspokojenia potrzeb społecznych, a także prognozy demograficznej, siły nabywczej ludności, ruchu budowlanego, itd., należy określić niezbędną powierzchnię nowych terenów budowlanych, w tym np. optymalną podaż nowych działek uwzględniającą zarówno możliwości uzbrojenia terenów, jak i popyt na nowe działki oraz średnią, pożądaną przez gminę cenę działek z zasobu komunalnego.

13. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ • Spowodować poprzez ustalenia planów wprowadzenie skutecznych zasad umożliwiających poprawę ładu przestrzennego, a przez to znaczący wzrost wartości ekonomicznej przestrzeni. Jest oczywiste, że struktura przestrzenna, zapewniająca lepsze, bardziej bezpieczne i wygodne warunki zamieszkania i wypoczynku, dobrze skomunikowana ze światem zewnętrznym, w pełni wyposażona w infrastrukturę techniczną i społeczną, a przy tym posiadająca walory estetyczne i kontakt ze środowiskiem przyrodniczym, będzie wykazywała najwyższe na danym obszarze wartości nieruchomości. Tak więc poprawa funkcjonowania przestrzeni, jej estetyki, wzbogacenie tożsamości miejsca przez dominanty urbanistyczno-architektoniczne, w długim horyzoncie czasowym winno wpływać na poprawę wizerunku miasta, a w aspekcie ekonomicznym – na wzrost wartości nieruchomości, a także wzrost atrakcyjności inwestycyjnej dla inwestorów zewnętrznych.

14. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Biorąc pod uwagę rolę dobrze sporządzonych dokumentów planistycznych w procesie ekonomicznego zarządzania gminą, należy stwierdzić, że warunkiem ich skuteczności będzie poważne i odpowiedzialne potraktowanie procesu sporządzania tych dokumentów przy pełnej świadomości, że za ich jakość współodpowiadają: • organ wykonawczy samorządu terytorialnego, który odpowiada politycznie i prawnie za ostateczny kształt planu oraz jego wdrażanie, • wynajęta grupa fachowców odpowiada w zakresie swoich uprawnień za rozwiązania koncepcyjne i współudział w procedurze formalno-prawnej.

15. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Tak więc tworzenie prawa gminnego i dokumentów planistycznych winno opierać się na ścisłej współpracy urzędu gminy z zespołem projektowym oraz wzajemnym zaufaniu. Istotnym problemem jest w związku z tym właściwe i realistyczne zaplanowanie wydatków związanych z pracami projektowymi (na podstawie cennika prac projektowych), a także odpowiednie przeprowadzenie procedur zamówień publicznych, przy czym zarówno oferty zbyt drogie jak i w nieuzasadniony sposób tanie – winny zostać odrzucone.

16. ROLA PLANÓW MIEJSCOWYCH W PROCESIE EKONOMICZNEGO ZARZĄDZANIA GMINĄ Należy zdawać sobie sprawę, że konsekwencje uchwalenia złego prawa (planu miejscowego) mogą być dla gminy bolesne: • plan nie zapewni tworzenia ładu przestrzennego, tzn. skutecznej ochrony i racjonalnego wykorzystania walorów przestrzeni, przez co doprowadzi do degradacji przestrzeni, obniżenia wartości nieruchomości, pogorszenia warunków zamieszkania i wypoczynku, obniżenia jakości wizerunku miasta i tp., • pozorna niska cena projektu spowoduje wydanie pieniędzy na nieprzydatny bubel prawny, stratę czasu i konieczność przeprowadzenie ponownej procedury przetargowej Tego typu działania mogą spowodować zarzut niegospodarności.