Podstawy zarządzania finansami

1. Podstawy zarządzania finansami Kinga Korniejenko

2. Zawartość prezentacji • Źródła finansowania działalności gospodarczej • Cele zarządzania finansami • Sprawozdania finansowe • Formy opodatkowania podatkiem dochodowych • Podatek od towarów i usług

3. Źródła finansowania Najbardziej popularne zewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstwa: • kredyty, • pożyczki. Inne źródła finansowania to: • franczyza, • faktoring, • leasing, • venture capital.

4. Źródła finansowania • Wg danych Warszawskiego Instytutu Bankowości: • Tylko 20% małych i średnich firm korzysta z kredytów. • 96% finansuje działalność ze środków własnych lub z pożyczek od krewnych i znajomych. • Dominującą formą zadłużenia jest kredyt obrotowy do 20 000 zł. • Udział kredytów inwestycyjnych jest nieznaczny, a ich kwota najczęściej nie przekracza 40 000 zł. • Z poręczeń kredytowych skorzystało mniej niż 0,5% firm.

5. Źródła finansowania • Kapitał jest niezbędny nie tylko w momencie zakładania firmy, ale również w późniejszym okresie działalności firmy. • Ze względu na źródło pochodzenia kapitał dzieli się na własny i obcy. • Kapitałem własnym firmy są środki przekazane przez właścicieli (założycieli) oraz środki wypracowane w trakcie działalności, czyli zysk netto. • Kapitałem obcym są środki innych podmiotów, udostępnione firmie na ściśle określony czas za wynagrodzeniem w formie odsetek.

6. Źródła finansowania - kredyty bankowe • Kredyty bankowe to najbardziej znany sposób pozyskania obcych źródeł finansowania. • Banki udzielają kredytów na określony w pisemnej umowie cel i czas. Oznaczone są również terminy spłaty kredytu, odsetek oraz prowizji. • Kredytobiorca ma obowiązek korzystać ze środków uzyskanego kredytu zgodnie z warunkami umowy. • Przyznanie kredytu uzależnione jest od tego, czy firma posiada zdolność kredytową, tj. zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami, w terminach określonych w umowie.

7. Źródła finansowania - kredyty bankowe Zdolność kredytowa firmy oraz ustalony przez bank poziom ryzyka kredytowego są elementami, które decydują o: • treści umowy kredytowej, • poziomie oprocentowania, • wielkości i formie zabezpieczenia spłaty kredytu.

8. Zabezpieczenie kredytów bankowych • Bank może udzielić kredytu firmie, która nie ma zdolności kredytowej, pod warunkiem, że firma przedstawi realny program poprawy swojej sytuacji ekonomicznej pozytywnie oceniony przez bank. • Warunkiem niezbędnym do udzielenia kredytu jest ustanowienie szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu. • Wartość zabezpieczenia będzie znacznie przewyższała kwotę kredytu.

9. Formy zabezpieczenia spłaty kredytu

10. Wady kredytów bankowych • Długa procedura poprzedzająca przyznanie kredytu (zebranie przez bank informacji niezbędnych do oceny zdolności kredytowej klienta). • Ubiegając się o kredyt inwestycyjny firma musi wykazać posiadanie środków na sfinansowanie części przedsięwzięcia. • Dodatkowe koszty kredytu: oprocentowanie, prowizją za: udzielenie kredytu, ewentualną zmianę warunków kredytu, ustanowienie i zwolnienie zabezpieczenia kredytu.

11. Źródła finansowania - pożyczka • Przedmiotem pożyczki mogą być środki pieniężne lub rzeczy. • Pożyczki mogą mieć charakter bezpłatny lub odpłatny. • Od pożyczek przeznaczonych na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej nie płaci się podatku od czynności cywilnoprawnych

12. Źródła finansowania - fundusze pożyczkowe • W Polsce funkcjonuje wiele lokalnych funduszy pożyczkowych, które działają jako organizacje pozarządowe. • Fundusze pożyczkowe udzielają wsparcia finansowego w postaci pożyczek na rozpoczęcie, prowadzenie i rozwój działalności. • O pożyczkę z funduszu mogą starać się zarówno osoby bezrobotne, które chcą rozpocząć własną działalność, jak i przedsiębiorcy już działający. • Pożyczka może być przeznaczona na tworzenie nowych miejsc pracy, finansowanie działalności bieżącej lub inwestycyjnej.

13. Źródła finansowania – fundusze pożyczkowe • Osoba bezrobotna starająca się o pożyczkę musi najpierw złożyć wniosek o pożyczkę i dopiero po jej przyznaniu zarejestrować działalność. Uruchomienie pożyczki następuje po formalnym zarejestrowaniu firmy. Informacji na temat pożyczek na rozwój działalności można szukać na stronach: • Polskiego Stowarzyszenia Funduszy Pożyczkowych www.psfp.org.pl, • Banku Gospodarstwa Krajowego www.bgk.com.pl.

14. Źródła finansowania - fundusze poręczeń kredytowych i pożyczkowych • Fundusze poręczeń kredytowych i pożyczkowych są wsparciem dla firm, które ze względu na to, że nie dysponują wymaganymi przez bank zabezpieczeniami maja problemy z uzyskaniem kredytu lub pożyczki. • Istotą działania funduszy poręczeniowych jest przejmowanie części ryzyka kredytowego (pożyczkowego) od firmy finansującej oraz wypłata poręczenia, jeżeli kredytobiorca nie ureguluje swojego zobowiązania.

15. Źródła finansowania - fundusze poręczeń kredytowych i pożyczkowych • W Polsce, oprócz Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych (KFPK) prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), działa około 60 lokalnych i regionalnych funduszy poręczeniowych. • Fundusze oferują poręczenie w wysokości 30-80% wartości zabezpieczonego kredytu. • Informacje o funduszach poręczeniowych można znaleźć na: www.bgk.com.pl.

16. Źródła finansowania - franczyza • Franczyza to sposób współpracy pomiędzy prawnie i finansowo niezależnymi przedsiębiorcami. • Franczyza pozwala na szybką ekspansję na rynku przy ograniczeniu kosztów własnych. • Po raz pierwszy system franczyzowy pojawił się w Polsce w 1989 roku. • W Polsce franczyza rozwija się głównie w handlu (przede wszystkim sklepy odzieżowe) i usługach (przede wszystkim punkty gastronomiczne). W systemie franczyzy działają m.in. sklepy spożywcze Lewiatan czy stacje benzynowe PKN Orlen.

17. Źródła finansowania - franczyza • Istota tej współpracy na zasadach franczyzy polega na odpłatnym udzieleniu przez działającą już na rynku firmę (franczyzodawcę) prawa do korzystania z dobra, które jest jej własnością, innemu przedsiębiorstwu (franczyzobiorcy). • Franczyzodawca zapewnia wszelką niezbędną pomoc zarówno w ramach tzw. pakietu startowego, jak i w trakcie działalności. Przeprowadza szkolenia, udziela wsparcia przy wyborze lokalizacji, zakupie wyposażenia, zapewnia zaopatrzenie czy obsługę administracyjno-finansową.

18. Źródła finansowania - franczyza • Koszty franczyzobiorcy stanowią: opłata wstępna oraz opłaty bieżące, które wynoszą średnio od 3 do 6% wartości sprzedaży oraz wpłaty na fundusz reklamowy. • Dla franczyzobiorcy, który nie ma znacznych kapitałów, korzystanie z doświadczeń innej, renomowanej firmy daje możliwość rozwoju. Nie jest potrzebne doświadczenie w działalności, którą będzie prowadził – korzysta z doświadczenia franczyzodawcy. • Franczyza znacznie ogranicza ryzyko niepowodzenia przedsięwzięcia biznesowego.

19. Źródła finansowania - franczyza • Ograniczenia franczyzobiorcy: • Możliwość kontroli działalność przez franczyzodawcę. • Umowa franczyzy określa m.in. źródła zaopatrzenia, terytorium, na którym może być prowadzona sprzedaż, czy promocje, w których franczyzobiorca musi brać udział. • Franczyzobiorca przez okres obowiązywania umowy musi dostosowywać się do decyzji franczyzodawcy.

20. Wpływ franczyzy na działalność firmy • Przychodem franczyzobiorcy jest wartość sprzedanych towarów i wyrobów oraz świadczonych usług. • Kosztem uzyskania przychodu są wszelkie płatności na rzecz franczyzodawcy i odpisy amortyzacyjne z tytułu zużycia wartości niematerialnych i prawnych. • Licencje nabyte przez franczyzobiorcę, z których będzie on korzystał dłużej niż rok, nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania, podlegają amortyzacji (art. 16b ust. 1 pkt. 5 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i art. 22b ust. 1 pkt. 5 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

21. Źródła finansowania - faktoring • Faktoring jest umową między firmą i instytucją faktoringową, na podstawie której instytucja ta odkupuje od firmy jej nieprzeterminowane należności od odbiorców z tytułu dostaw towarów i usług. • Firma przed terminem płatności wskazanym na fakturze, może uzyskać dzięki faktoringowi nawet do 90% wartości wystawionych faktur. • Łączny koszt faktoringu jest wyższy od kredytu w rachunku bieżącym.

22. Źródła finansowania - faktoring • Z każdej wykupionej faktury faktor potrąca: • określoną procentowo w umowie część należności jako odsetki od udzielonej pożyczki • przysługującą mu prowizję za świadczoną usługę faktoringu. • Odsetki ustalane są na poziomie oprocentowania kredytu w rachunku bieżącym. • Prowizja na ogół określana jest w wysokości ustalonego procentu od wartości faktury. Jej wysokość zależy głównie od terminu płatności faktury i oceny ryzyka.

23. Źródła finansowania - faktoring Zalety: • Firma zyskuje stosunkowo szybki i łatwy dostęp do środków pieniężnych. • Procedura załatwiania jest dużo łatwiejsza niż przy kredycie i niejednokrotnie nie są wymagane dodatkowe zabezpieczenia. • Faktoring nie jest kredytem, zatem nie powstaje zobowiązanie. • Firma może skorzystać z doświadczenia działu windykacji instytucji faktoringowej.

24. Wpływ faktoringu na działalność firmy • Uzyskane od faktora środki pieniężne na finansowanie bieżącej działalności lub potrzeb inwestycyjnych. • Zamiana należności na gotówkę poprawia płynność finansową firmy, czyli zdolność do regulowania bieżących zobowiązań. • Faktoring nie wpływa ujemnie na wiarygodność kredytową firmy, co oznacza, że firma może równolegle korzystać z kredytu bankowego jako źródła finansowania. • Faktoring pomaga minimalizować ryzyko w prowadzonej działalności - przy zawieraniu transakcji faktoringowej instytucja faktoringowa sprawdza wiarygodność odbiorców.

25. Źródła finansowania - leasing • Przeznaczony na finansowanie projektów inwestycyjnych. • Firma nie musi posiadać zdolności kredytowej. • Istota umowy leasingu polega na przekazywaniu w odpłatne użytkowanie, rzeczy lub praw majątkowych, przez jedną stronę umowy - finansującego (leasingodawcę), drugiej stronie umowy - korzystającemu (leasingobiorcy) . • Wg charakteru zobowiązań oraz rodzaju świadczeń wyróżniamy leasing finansowy i leasing operacyjny . • Rata leasingowa opłacana przez korzystającego składa się z 2 części: kapitałowej i odsetkowej.

26. Źródło: Czarkowski A. (2006): „Leasing operacyjny a leasing finansowy”, http://msp.money.pl/wiadomosci/pozyskiwanie_kapitalu/artykul/leasing;operacyjny;a;leasing;finansowy,75,0,209227.html

27. Wpływ leasingu na działalność firmy • Leasing pozwala uniknąć wysokich nakładów inwestycyjnych. • Korzystanie z leasingu wpływa na wysokość kosztów uzyskania przychodów o przez to na wysokość płaconego podatku. • W leasingu operacyjnym korzystający odpisuje w koszty uzyskania przychodów całą ratę leasingową, co obniża podstawę opodatkowania (wpływa to na wysokość płaconego podatku dochodowego) - na tę formę leasingu decyduje się ok. 80% wszystkich korzystających z leasingu. • W leasingu finansowym korzystający zalicza do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne i część odsetkową raty leasingowej.

28. Źródła finansowania - venture capital • Venture capital nazywany jest kapitałem wysokiego ryzyka. Jest to kapitał zgromadzony przez fundusz typu venture capital od różnych instytucji, przedsiębiorstw oraz osób prywatnych, które mają wolne środki i chętnie zainwestowałyby w firmę dającą wysokie zyski, ale nie chcą angażować się w działalność firmy. • Fundusz zainteresowany jest małymi i średnimi firmami, które mają pomysł na biznes mogący dać ponadprzeciętne zyski, ale i obarczony wysokim ryzykiem.

29. Źródła finansowania - venture capital • Fundusz wykupuje na określony czas udziały w firmie. Wnosi środki pieniężne oraz wiedzę i doświadczenie w zarządzaniu strategicznym. • Fundusz nie uczestniczy w codziennym zarządzaniu firmą. • Ta forma finansowania jest korzystna dla tych przedsiębiorców, którzy nie mogą przekonać banków do swoich pomysłów na biznes.

30. Źródła finansowania – dotacje bezzwrotne • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 8.1. • Program Operacyjny Kapitał Ludzki 6.2. • Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 3.2 • Regionalne Programy Operacyjne • Środki z Urzędu Pracy

31. Źródła finansowania - finansowanie działalności kapitałem obcym • Do prowadzenia działalności potrzebny jest odpowiedni poziom zapasów i środków pieniężnych. Niedostateczna wysokość tych składników majątku obniża płynność finansową firmy. • Umiejętne kształtowanie struktury kapitału, czyli optymalnej proporcji pomiędzy kapitałem własnym a obcym, pozwala osiągnąć wyższą rentowność zainwestowanego kapitału własnego i umożliwia zwiększenie skali prowadzonej działalności.

32. Źródła finansowania - finansowanie działalności kapitałem obcym • Korzystanie z kapitału obcego jest dla firmy korzystne, pod warunkiem, że zostaje zachowana równowaga finansowa przedsiębiorstwa. • Do oceny tej równowagi możesz wykorzystać dwie zasady: • "złotą regułę bilansową, • "złotą regułę bankową.

33. Źródła finansowania - finansowanie działalności kapitałem obcym • Zgodnie ze "złotą reguła bilansową" aktywa trwałe powinny być w 100% sfinansowane kapitałem własnym (bardzo restrykcyjne założenie). • Zgodnie ze "złotą regułą bankową" majątek trwały, charakteryzujący się niskim stopniem płynności, powinien być sfinansowany kapitałem stałym, na który składa się kapitał własny i zobowiązania długoterminowe. Wielkość wskaźnika pokrycia aktywów trwałych kapitałem stałym powinna być równa lub wyższa od 100%.

34. Źródła finansowania • Odsetki płacone od kapitałów obcych są kosztami finansowymi i zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów. Odliczane są od przychodów i obniżają podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym (firma odprowadza niższy podatek i odzyskuje część zapłaconych odsetek tzw. tarcza podatkowa). • Rzeczywisty koszt kredytu lub pożyczki jest zatem niższy niż wynika to z nominalnego oprocentowania. Rzeczywisty koszt kredytu lub pożyczki oblicza się pomniejszając nominalne oprocentowanie o tzw. tarczę podatkową.

35. Źródła finansowania – dźwignia finansowa • Struktura kapitału w firmie wpływa na rentowność kapitału własnego. • Rentowność kapitału własnego jest to stosunek zysku netto do wartości kapitałów własnych. Określa, jaki zysk osiągają właściciele z każdej zainwestowanej w firmie złotówki. • Firma korzystająca z kapitałów obcych zwiększa swoje zyski, nie angażując dodatkowego własnego kapitału. Równocześnie firma korzysta z tarczy podatkowej. Odsetki od kapitału obcego są kosztami finansowymi i obniżają podstawę opodatkowania. Powoduje to wzrost rentowności kapitałów własnych. Zależność tę określa się jako efekt dźwigni finansowej.

36. Cele zarządzania finansami przedsiębiorstw • Przetrwanie • Uniknięcie problemów finansowych i upadłości • Pokonanie konkurencji • Maksymalizacja kosztów • Maksymalizacja zysków • Utrzymywanie stabilnego wzrostu dochodów

37. Sprawozdanie finansowe Sprawozdanie finansowe – analiza w kategoriach pieniężnych przepływów dóbr lub usług do organizacji, wewnątrz niej i z niej na zewnątrz. Umożliwia obserwację: • Płynności • Ogólnej kondycji finansowej • Rentowności

38. Sprawozdanie finansowe Płynność –zdolność organizacji do przekształcania aktywów w gotówkę w celu pokrycia bieżących potrzeb i wywiązania się ze zobowiązań finansowych Ogólna kondycja finansowa – długookresowa równowaga między zadłużeniem a kapitałem własnym Rentowność – zdolność do systematycznego osiągania zysków w długich okresach

39. Sprawozdanie finansowe Elementy: Bilans – opis organizacji w kategoriach jej aktywów, zobowiązań i wartości netto (aktywa = pasywa) Rachunek wyników – podsumowanie efektywności finansowej organizacji w danym okresie Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych – podsumowanie efektywność finansowej organizacji, przedstawiające źródła jej środków pieniężnych czy funduszy w ciągu roku i określające, na co zostały wykorzystane

42. Rachunek zysków i strat • Możliwe są dwa różne układy klasyfikacyjne kosztów prowadzonej działalności operacyjnej: • Wariant porównawczy - bazuje on na kosztach prostych (rodzajowych), • Wariant kalkulacyjny – bazuje na kosztach według typów działalności (w układzie kalkulacyjnym, funkcjonalnym).

45. Rachunek przepływu środków pieniężnych

48. Sprawozdanie finansowe Rewizja zewnętrzna – proces weryfikacji polegający na ocenie dokumentacji i sprawozdawczości finansowej przez niezależną jednostkę lub osobę Rewizja wewnętrzna – przeprowadzana przez samą organizację w celu zapewnienia należytej ochrony jej aktywów i rzetelnego prowadzenia jej dokumentacji finansowej

49. Przepływy środków pieniężnych pomiędzy firmą a rynkami finansowymi A. Firma emituje papiery wartościowe Rynki finansowe Zadłużenie krótkoterminowe Zadłużenie długoterminowe Udziały w kapitale własnym B. Firma inwestuje w aktywa Majątek obrotowy Majątek trwały F. Dywidendy i spłaty zadłużenia E. Reinwestowane przepływy pieniężne C. Przepływy środków pieniężnych z aktywów firmy . Całkowita wartość firmy dla inwestorów na rynkach finansowych Całkowita wartość aktywów firmy D. Rząd i inne podmioty zainteresowanie działalnością firmy

50. Firma emituje papiery wartościowe, aby zgromadzić gotówkę • Firma inwestuje w aktywa • Działalność firmy generuje przepływy środków pieniężnych • Firma wypłaca rządowi gotówkę w postaci podatków. Inne podmioty zainteresowane działalnością firmy mogą otrzymać gotówkę. • Reinwestowane przepływy środków pieniężnych wracają do firmy • Gotówka jest wypłacana inwestorom w postaci odsetek i dywidend