BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI JAWNYCH I NIEJAWNYCH

1. BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI JAWNYCH I NIEJAWNYCH Dr hab. Grażyna Szpor Profesor na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,

2. Problem ochrony informacji jawnych • Cel projektu „Model regulacji jawności i jej ograniczeń w demokratycznym państwie prawnym”: - Diagnoza dostępu do informacji i jego uwarunkowań - Zwiększenie skuteczności regulacji prawnej przetwarzania danych chronionych przed ujawnieniem. • Problem: Czy dla obronności i bezpieczeństwa państwa jest istotna skuteczność regulacji prawnej przetwarzania danych niechronionych przed ujawnieniem?

3. Podstawowe pojęcia • Informacja • Jawność • Niejawność • Bezpieczeństwo • Tajemnica

4. Informacja - Definicja interdyscyplinarna Przenaszalne dobro niematerialne zmniejszające niepewność [redukujące entropię] • Informatycy przyjmują, że wiadomość (dany sygnał) niesie informację jeżeli usuwa niepewność, a jeśli tak nie jest, to dane (znaki nadające się do przetwarzania na nośnikach fizycznych) mają zerową wartość informacyjną. • W naukach ścisłych akcentuje się, że informacja jest niematerialna (nie jest ani materią ani energią). • Informacja mieści się w filozoficznej definicji dobra. • Prawnicy zauważają, że informacja jest przenaszalna, co wyklucza ją z prawnej kategorii nieprzenoszalnych dóbr osobistych człowieka.

5. Autonomia informacyjna • Informacja =dobro zmniejszające niepewność • Autonomia informacyjna = samostanowienie o zmniejszaniu niepewności na dowolny temat przez władzę publiczną, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne oraz przez osoby fizyczne [ETS: informational self-determination] • Autonomia informacyjna = element zasady swobodnego przepływu danych • Wyjątki od zasady swobodnego przepływu danych dyktują m.in. prawa i wolności człowieka, w tym także jego prawo do decydowania o zmniejszaniu niepewności na swój temat (TK: autonomia informacyjna człowieka).

6. Jawne • «znane wszystkim, podane do wiadomości publicznej» [http://sjp.pl/jawny] • 1. «dokonywane lub odbywające się w sposób dla wszystkich widoczny, wiadomy»2. «oczywiste» [http://sjp.pwn.pl/slownik/2467575/jawny] • synonimy przymiotnika jawne: widoczne, nieukryte, oczywiste, rażące, publiczne • antonimy przymiotnika jawne: • ukryte, niewidoczne, nieoczywiste, niejasne, skryte, okryte tajemnicą [http://megaslownik.pl/slownik/synonimy_antonimy/6770,jawny]

7. Niejawne • Nieznane wszystkim, nie podane do wiadomości publicznej? [antonim do objaśnienia jawny na stronie http://sjp.pl/niejawny] • «dokonywane albo odbywające się • w tajemnicy» [http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=2488805] • synonimy: poufny, tajny, skryty, zawoalowany, dyskretny, tajemniczy, ciemny, ukryty, • antonimy: jawny, wiadomy, otwarty[http://megaslownik.pl/slownik/synonimy_antonimy/11566,niejawny]

8. "informacje niejawne" Informacje, których nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne, także w trakcie ich opracowywania oraz niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania, zwanych dalej [Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych Dz.U. Nr.182, poz.1228]

9. Tajemnica • informacja chroniona przed ujawnieniem lub której ujawnianie jest ograniczane • Informacja = dobro zmniejszające niepewność • Tajemnica = ograniczenie w zmniejszaniu niepewności • Ograniczenie = prawne v pozaprawne • Ze względu na interes: publiczny v prywatny (indywidualny-grupowy) • Cele ograniczenia = społeczne + polityczne + gospodarcze • Tajne I-------I----------I----------I--------------jawne a nie 0-1 -> gdzie 0-tajne a 1-jawne

10. Ochrona tajemnic • Tajemnica = ograniczenie w zmniejszaniu niepewności • Ograniczenie = prawne v pozaprawne • Warunek udostępniania = rękojmia zachowania tajemnicy • Postępowanie sprawdzające = analiza ryzyka v weryfikacja racjonalności zaufania • Zaufanie = - emocje okazywane ludziom, przedmiotom, instytucjom • wiara w określone działania czy własności obiektu obdarzonego zaufaniem. • przekonanie jednej ze stron, że motywacją drugiej strony wobec niej jest bycie uczciwym i chcącym działać dobrze (benewolentnie) • jeden z podstawowych - poza prawem i wspólnymi celami - więzów w społeczeństwie Piotr Sztompka. Zaufanie: fundament społeczeństwa Kraków, SIW Znak, 2007.

11. Bezpieczeństwo • Bezpieczeństwo = «stan niezagrożenia, spokoju, pewności» [http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=4125] • Bezpieczeństwo publiczne - sensu largo = całość porządku i urządzeń społecznych chroniących państwo i obywateli przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego; sensu stricto = ochrona ustroju przed zamachami na podstawowe instytucje polityczne państwa» • Bezpieczeństwo zbiorowe = system polityczno-prawny mający na celu utrwalenie pokoju przez ustanowienie zakazu agresji i zobowiązanie się do pomocy państwu, które padnie ofiarą agresji

12. Kryteria klasyfikacji bezpieczeństwa • ze względu na obszar jaki obejmuje – bezpieczeństwo globalne,międzynarodowe, narodowe • ze względu na stosunek do obszaru państwa –bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne • ze względu na dziedzinę w jakiej występuje – bezpieczeństwo ekologiczne, ekonomiczne, energetyczne, fizyczne, informatyczne (cybernetyczne, teleinformatyczne), kulturowe, militarne, polityczne, socjalne i społeczne • [http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpiecze%C5%84stwo por. Słownik terminów z zakresu psychologii dowodzenia i zarządzania, Warszawa 2000, s. 17]

13. Bezpieczeństwo a administracja • Termin „bezpieczeństwo” występuje w ustawie o ochronie informacji niejawnych 292 razy ale nie jest definiowany • Możliwa wykładnia językowa według której „Bezpieczne jest to, co obywa się bez <pieczy>” [J. Konieczny] • Redukcja zagrożeń: - środki organizacyjno-techniczne [„piecza”] - nakazy, zakazy [„policja”]

14. Cele ochrony informacji • Poufność • Dostępność • Integralność

15. Konkluzja Ustalenia wymaga czy ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa potrzebne jest zwiększenie skuteczności regulacji prawnej przetwarzania danych niechronionych przed ujawnieniem