E N D
Badenia–Wirtembergia Mieszkańcy Badenii-Wirtembergii niechętnie się chwalą, chociaż ich land gromadzi jeden rekord pod drugim: zajmuje pierwsze miejsce wśród środków high tech w Europie; nigdzie indziej w Niemczech nie zgłasza się więcej patentów, znany jest także ze swoich wynalazców. Gottlieb Daimler, Carl Benz i Robert Bosch są tego dowodem. Dzisiaj nie tylko Bosch, Daimler, Porsche i Boss zapewniają mu tytuł mistrza eksportu, ale i przedsiębiorstwa średniej wielkości: Fischer (kołki rozporowe), Stihl (piły) i Würth (śruby). Ale pomiędzy Heidelbergiem a Jeziorem Bodeńskim życie nie kończy się na pracy. Nigdzie indziej w Niemczech nie ma tylu znakomitych kucharzy, a tutejsze wina znane są koneserom.
Bawaria Dobre (frankońskie) wino tłoczy się także w „kraju piwa” – Bawarii. Październikowy Oktoberfest, zamek Neuschwanstein i wspaniałe Alpy przyciągają tutaj więcej turystów niż każdy inny land. Ale ukuty slogan „laptop i skórzane spodenki” pokazuje, że Bawaria to coś więcej niż żywy folklor. Bawarska gospodarka może się poszczycić znanymi na całym świecie markami, jak BMW, Audi, Siemens, MAN i EADS (airbus). W stolicy – Monachium jest więcej wydawnictw niż w każ- dym innym niemieckim mieście. Ale w największym kraju związkowym Niemiec wyróżnia się nie tylko metropolia. W Bayreuth co roku brakuje miejsc na Festiwalu Wagnerowskim. Nie inaczej jest w Oberammergau na organizowanych co dziesięć lat misteriach pasyjnych.
Berlin Raz w roku podczas Berlinale stolica Niemiec znajduje się w centrum uwagi świata filmu. Ale berlińczycy są przyzwyczajeni do globalnego zainteresowania: są w końcu od 1458 r., kiedy to Hohenzollernowie wznieśli tutaj swoją rezydencję, mieszkańcami stolicy. Jej historia nie jest pozbawiona ciemnych stron, takich jak dyktatura nazistowska i reżim NRD, który podzielił miasto murem. Od 1990 r. Berlin jest znowu niepodzielną stolicą o światowej randze. „Wyspa muzeów” – największy kompleks muzealny w Europie, Berlińscy Filharmonicy i ok. 150 scen tworzy niepowtarzalne życie kulturalne miasta. Kapitał w postaci wiedzy kryje 20 uczelni. Berlińska gospodarka może poszczycić się takimi nazwami, jak Bayer Schering Pharma lub Philip Morris. A na ITB – największych targach turystycznych na świecie – akcentuje się, że „Berlin wart jest podróży”.
Brandenburgia Lesista Brandenburgia otacza stolicę Niemiec Berlin i czerpie korzyści z jej atrakcji. Ale ten obfitujący w jeziora i lasy land ma także własne atuty. Dawne centrum Królestwa Pruskiego posiada klejnoty dworskiej sztuki budowlanej w postaci pałaców Hohenzollernów, zwłaszcza zaliczanego do Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO – Sanssouci. Ale stolica Brandenburgii – Poczdam nie tylko dlatego uchodzi za jedno z najpiękniejszych miast Niemiec; do jej piękna przyczynili się także hugenoci z Niderlandów, wznosząc tutaj swoje budowle. Dzisiaj Brandenburczycy mogą się pochwalić hollywoodzkimi produkcjami z filmowego miasteczka Babelsberg, Uniwersytetem Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą oraz ponad 280 przedsiębiorstwami zagranicznymi, na przykład niemiecką centralą Ebay.
Brema Hanzeatycka Brema wyrosła na gruncie klasycznego handlu morskiego, szczególnie handlu kawą. W najmniejszym kraju związkowym, dzielącym się na Miasto Brema oraz oddalone ok. 60 km Bremerhaven, port dostarcza co trzeciego miejsca pracy. Ale największym pracodawcą jest Daimler, a samochody generalnie odgrywają dużą rolę: tutaj każdego roku eksportuje się i importuje 1,9 mln pojazdów. Handel odcisnął swoje piętno także na kulturze: Muzeum Oceaniczne i Muzeum Żeglugi przyciągają zwiedzających z całych Niemiec. Zamożność kupców zrodziła ponadto jeden z najpiękniejszych zespołów urbanistycznych – rynek z ratuszem otoczony barokowymi i renesansowymi budowlami. To swego rodzaju danina dla bogatej historii, która rozpoczęła się w 888 roku wraz z nadaniem prawa organizowania rynku.
Hamburg W Hamburgu port jest sercem gospodarki, chociaż ze względu na obecność Airbusa, przedsiębiorstwa Otto Versand i koncernu Nivea Beiersdorf trudno to rozpoznać na pierwszy rzut oka. To, że nad Łabą zadomowiły się wszystkie koncerny naftowe, należy zawdzięczać terminalom dla tankowców. Zapewne marynarze i odwiedzający chwalą raczej rozrywkową dzielnicę St. Pauli, ale dla mieszkańców hanzeatyckiego Hamburga ważniejsze jest jego znaczenie jako ośrodka medialnego i naukowego. Odpowiednio duże jest też zapotrzebowanie na kulturę, zaspokajane przez renomowane muzea, jak Kunsthalle, oraz prawie 40 scen, włącznie z operą państwową, gdzie występuje John Neumeier – światowa gwiazda baletu. Krajowe rekordy biją natomiast teatry muzyczne miasta, przyciągające musicalami do Hamburga co miesiąc tysiące widzów.
Hesja Właściwie tylko Frankfurt sprawia w Niemczech wrażenie światowej metropolii: największe budynki, największe lotnisko i największa ilość banków na kontynencie europejskim (włącznie z Europejskim Bankiem Centralnym). Te superlatywy można by mnożyć – na przykład dworzec kolejowy i frankfurckie skrzyżowanie autostrad należą do najruchliwszych w Niemczech. A przy tym ta licząca zaledwie 662 tys. mieszkańców metropolia nie jest nawet stolicą Hesji. Ten tytuł zdobi eleganckie Wiesbaden. Poza tym Hesja z gęsto zalesionymi górami średnimi, rieslingiem z Rheingau i pracowitymi mieszkańcami nie jest zbyt spektakularna. Zakłady Opla w Rüsselsheim i Volkswagena koło Kassel to hescy potentaci przemysłowi, Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) kieruje z okolic Darmstadtu częścią europejskiej działalności w przestrzeni kosmicznej.
Meklemburgia-PomorzePrzednie Ale czy od razu musi być kosmos? Już z samolotu land ten z ponad dwoma tysiącami jezior, licznymi rzekami i soczystą zielenią wygląda bardzo zachęcająco. Jeżeli wliczyć 350 km bałtyckiego wybrzeża, okaże się, że jest to największy region sportów wodnych w Europie Środkowej. Nic dziwnego, że turystyka stanowi największe źródło dochodów kraju. Dla utrzymania tego stanu jedna piąta powierzchni znajduje się pod ochron ą. Budowa okrętów i rolnictwo są głównymi źródłami pracy zarobkowej z dala od ośrodków wypoczynkowych landu o najmniejszej gęstości zaludnienia. Dwa najstarsze na terenie Niemiec Północnych uniwersytety oraz liczne innowacyjne przedsiębiorstwa badawczo-rozwojowe sprawiają, że Meklemburgia Pomorze-Przednie jest jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się regionów w zakresie high tech, biotechnologii i technologii medycznej.
Dolna Saksonia Telewizyjne prezentacje na całym świecie Dolna Saksonia zawdzięcza stoczniowcom z Papenburga, gdy stocznia Meyer przeprowadza nowy luksusowy liniowiec przez wąską Ems. Ale najważniejszym przemysłem landu położonego pomiędzy wyspami u wybrzeży Morza Pół- nocnego a Górami Harcu jest branża samochodowa z Volkswagenem w Wolfsburgu i Continentalem w Hanowerze. Z Hanoweru swoje wyjazdy koordynuje jeden z największych organizatorów turystyki na świecie TUI. Stolica landu znajduje się ponadto dwa razy do roku w centrum globalnego zainteresowania: podczas Targów Hanowerskich oraz największych targów technologii informacyjnej CeBIT. Ale charakter międzynarodowy miasto to ma już od dawna – hanowerscy władcy byli w latach 1714–1837 jednocześnie królami Anglii.
Nadrenia Północna-Westfalia Żaden inny land w Niemczech nie ma tak dużej liczby ludności i odpowiednio dużej ilości miast. To tutaj znajduje się Kolonia ze wspaniałą gotycką katedrą, Bonn – pierwsza stolica Republiki Federalnej, znany z najnowszych trendów mody Düsseldorf, stolica Europy z czasów cesarza Karola Wielkiego – Akwizgran, Duisburg z największym portem rzecznym na kontynencie, ośrodki gospodarcze Krefeld i Bielefeld, czy też metropolie Zagłębia Ruhry – Essen i Dortmund. W dwóch ostatnich najlepiej można dostrzec przemiany zachodzące w ciągle jeszcze największym okręgu przemysłowym Niemiec, gdzie przemysłowi węglowemu i hutniczemu towarzyszy rozwój biochemii i high tech. Ale NRW ma nie tylko najgęstszą w Europie sieć placówek naukowo-badawczych; UNESCO zalicza go do najważniejszych regionów kulturowych na świecie obok Nowego Jorku i Paryża.
Nadrenia-Palatynat Ważne miejsce na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO zajmuje dolina Renu pomiędzy Bingen a Koblencją – klejnot należący w znacznej części do Rheinland- Pfalz, zwanego także ze względu na swoje winiarstwo – Weinland- Pfalz. Tymczasem nie można zapomnieć, że kraj ten już od dawna zajmuje się rozwojem najnowocześniejszych technologii, czego przykładem jest chemiczny olbrzym BASF. Nadrenia-Palatynat zawsze była kolebką innowacji – o oddziaływaniu trwałym, jak wynaleziona przez Jana Gutenberga w obecnej stolicy Moguncji metoda drukowania za pomocą ruchomych czcionek, oraz oddziaływaniu tymczasowym, jak dzieła Karola Marksa z Trewiru. W kraju, gdzie wszystkie większe miasta założyli Rzymianie, pielęgnuje się kulturę i nie stroni od uciech życia. Świadczy o tym ponad 50 festiwali odbywających się każdego roku.
Saara Festiwal Filmowy w Saarbrücken „Młode Kino Niemieckojęzyczne“ zapoczątkował niejedną karierę, czego dowodem są tacy aktorzy, jak Franka Potente i TilSchweiger. Jak na kraj związkowy, który w ciągu 200 lat aż ośmiokrotnie zmieniał przynależność państwową, to pokaźny wynik. W kuchni i stylu życia tego przygranicznego landu odbijają się wyraźnie wpływy francuskie i „saarvoir-vivre". Węgiel w dawnym zagłębiu przestał się liczyć, teraz stal i samochody konkurują o czołową pozycję z rozwijającą się informatyką. Hutnictwo pozostawiło po sobie fascynuj ącą atrakcję: VölklingerHütte, zaliczaną do Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Ale chyba najbardziej znany jest Villeroy & Boch, działający na skalę światową koncern porcelany.
Saksonia Miśnia jest wprawdzie niewielkim, ale dzięki swojej porcelanie chyba najbardziej znanym saksońskim miastem obok stolicy – Drezna i targowej metropolii – Lipska. Saksonia należy do dynamicznie rozwijających się regionów we wschodniej części Niemiec. Przede wszystkim branża technologii informacyjnych, budowa zegarków precyzyjnych i przemysł samochodowy odciskają piętno na nowym etapie w historii landu, czego symbolem jest odbudowa kościoła Frauenkirche w Dreźnie. W kulturze, jak dawniej, kładzie się szczególny nacisk na rozwój muzyki, reprezentowanej przez drezdeńską Semperoper i liczący prawie 800 lat chór św. Tomasza z Lipska, gdzie Jan Sebastian Bach był kantorem. Bach, uważany za największego wśród Saksończyków, ma w Ryszardzie Wagnerze co najmniej poważnego rywala.
Saksonia-Anhalt Swojemu największemu synowi Georgowi Friedrichowi Händlowi Halle urządza co roku festiwal. Ale mimo to barokowy kompozytor pozostaje w cieniu Marcina Lutra, reformatora z Eisleben, który zmienił oblicze chrześcijańskiego świata. W kraju, w którym nie brak zamków i kościołów, jednym z najczęściej odwiedzanych miast jest Wittenberga – „miasto Lutra”. Znane są także Halle, Merseburg i Bitterfeld, tworzące trójkąt chemiczny. Po zjednoczeniu Saksonia przyciągnęła najwięcej kapitału zagranicznego. Dzisiaj rafineria ropy w Leunie należy do koncernu Total, Dow Chemical produkuje w Schkopau, a chemiczny gigant Bayer – w Bitterfeldzie. Miłośników przyrody ciągnie na owiany mitami Brocken (1141 m). W noc Walpurgii przed pierwszym maja spotykają się tutaj rzekomo czarownice, by odbywać swoje tańce.
Szlezwik-Holsztyn Budzącą największe obawy postacią mityczną jest „der blanke Hans”, symbol niszczycielskich sił morza. A ten wysunięty najbardziej na północ kraj związkowy graniczy aż z dwoma – Morzem Północnym i Bałtykiem. Przemysł stoczniowy i rybołówstwo mają tradycyjnie ważne znaczenie, tutaj cumuje dwie trzecie niemieckiej floty połowowej. Dzisiaj główne źródła dochodów stanowią jednak turystyka i rolnictwo. Położona na Morzu Północnym wyspa Sylt uważana jest za eleganckie miejsce wypoczynku. Stolica landu Kilonia oraz uwieczniona przez Tomasza Manna hanzeatycka Lubeka konkuruj ą o miejsce najważniejszego miasta. Obydwa obok Puttgarden są najważniejszymi krajowymi portami promowymi, skąd odbywaj ą się rejsy do Skandynawii. Równolegle do rozwoju w Europie Wschodniej Szlezwik-Holsztyn czerpie korzyści z bałtyckiego regionu gospodarczego.
Turyngia Góry Lasu Turyńskiego tworzą scenerię jednego z najpiękniejszych niemieckich szlaków wędrownych Rennsteig o długości 169 kilometrów. Podobnie jak kieł- basa z rusztu, historyczny Wartburg czy weimarscy książęta poetów Goethe i Schiller szlak ten jest znakiem firmowym landu. Turyngia ma jednak nie tylko tradycje kulinarne i literackie – zawsze była także krajem badaczy i uczonych. W Jenie Zeiss i Schott stworzyli podwaliny nowoczesnego przemysłu optycznego. Jenoptik – oprócz zakładów samochodowych Opla i producenta turbin Rolls-Royce’a – jest znowu jedną z najważniejszych firm. W stolicy landu Erfurcie wskazuje się także chętnie na doskonale rozwijającą się biotechnologię i energetykę słoneczną, zwłaszcza że cztery uniwersytety oferują w tych dziedzinach dobre wykształcenie.
KONIEC Wykonał: Damian Zapotoczny