1 / 44

MUNDU HIRITARTUA

MUNDU HIRITARTUA. 4. GAIA. DBH 2. ZER DA HIRIA?. Iraganean: Hirigune txikiak Azoka egiteko lekua Administrazio gunea XX. Mendean: Jende askoren bizileku bihurtu 1900 aldera planetako %14 bizileku Mendearen amaieran %40 Herrialde askotan %80 baino gehiago

duy
Download Presentation

MUNDU HIRITARTUA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. MUNDU HIRITARTUA 4. GAIA DBH 2

  2. ZER DA HIRIA? • Iraganean: • Hirigune txikiak • Azoka egiteko lekua • Administrazio gunea • XX. Mendean: • Jende askoren bizileku bihurtu • 1900 aldera planetako %14 bizileku • Mendearen amaieran %40 • Herrialde askotan %80 baino gehiago • Hiritartze-tasa: lurralde bateko biztanle guztien eta hirietako biztanle kopuruaren arteko erlazioa da.

  3. HIRIAREN KONTZEPTUA • Irizpideak: • Zenbakizko irizpideak: • Gutxieneko biztanleria aldatu herrialde batetik bestera • Espainian 10.000 • Japonian 30.000 • Frantzian 2.000 • Ekonomia Jarduera: • 2. + 3. sektoreak nagusi • Landa eremuan 1. sektorea nagusi

  4. HIRIEN FUNTZIOAK • Bizitegi-funtzioa: • Pertsona askoren bizileku • Merkataritza-funtzioa: • Antzinarotik azoken gune • Gaur egun, nazioarteko transakzio gune • Administrazio-funtzioa: • Administrazio publikoen egoitzak, epaitegiak… • Industria-funtzioa • XIX. Mendeaz geroztik fabrikak hiriko paisaian • Kultura-funtzioa • Unibertsitateak, museoak, monumentu nagusiak, ikerkuntza-zentroak…

  5. HIRIEN MORFOLOGIA • Hirien planoak: hirien irudikapen grafikoak dira, eskalan eginak. • Hiriko espazioa nola antolatzen den • Forma: kaleen eta beste komunikazio-bide batzuen trazadurak… • Morfologia: eraikinen forma, berdeguneen banaketa…

  6. PLANO IRREGULARRA • Kaleak eta eraikinak planifikaziorik gabe • Alde zaharretan gehien bat • Harresiz inguratuta • Erdi Aroan sortutako hiri kristauak

  7. PLANO ORTOGONALA • Argi antolatutako planoa • Grezia eta Erromako hirietan jatorria • Antolatutako hiria: • Kaleak paraleloak • Kaleek angelu zuzenak osatzen dituzte gurutzatzean • Etxeak multzoka elkartuta • Gehienetan, kale diagonal bat zirkulazioa errazteko • XIX. Mendean, zabalguneetan erabilia

  8. PLANO ERRADIOZENTRIKOA • Kale guztiak erdiko puntu batetik abiatu (Plaza) • Egitura erradiala osatuz • Bide erradialetik hiriaren erdialdera bizkor iristeko • Periferiarekin komunikazio zaila (erditik pasatu behar) • Topografia konplexuetara egokitzeko

  9. HIRIAREN BILAKAERA • Industrializazioaren aurretik • Hiririk zaharrenak • Ibai handien haranetan • Egipto (Nilo) • Mesopotamia (Tigris eta Eufrates) • Hiri harresidunak: nekazarien, merkatarien eta eskulangileen bizileku

  10. Greziako hiriak • Planorik gabe hasieran • Plano hipodamikoa (ortogonala) V.mendean • Bi gune ardatz • Agora edo Plaza • Akropolia edo Tenpluen kokalekua

  11. Erromatarren garaikoak • Kanpamendu militarretan + Erromatarren hirietan • Plano hipodamikoa (ortogonala) • Lauki-sareko trazadura • Bi kale nabarmendu: • Cardoa (I-H) • Decamusa (E-M) • Bi kaleak foroan gurutzatzen ziren

  12. Erdi Arokoak • Trazadura irregularra • Harresiz inguratuta • Lekurik garaienean • Katedrala • Gaztelua

  13. Aro Modernoan • Plano erradiozentrikoa • Handitasuna adierazten zuten eraikin ederrak • Eraikinen inguruak diseinatu • Etorbide handiak • Plazak • Lorategiak…

  14. XIX. Mendeko hiriak • Industrializazioa Europa osora hedatu • Eraikin berriak egin behar: • Fabrikak • Tren-geltokiak • Biltegiak…

  15. Nekazari-exodo handiak • Burgesia-auzoak • Zabalguneetan • Langile-auzoak sortu • Fabriketatik hurbil • Kalitate txarreko etxebizitza txikiz • Hiria harresitik kanpo hazi • Osasunerako kaltegarria • Heriotza kopuru handia • Ez zegoen estoldarik • Langileak etxebizitza txiki-txikietan • XIX. Mendean, arazoak konpontzeko: • Azpiegiturak eraikitzen hasi • XX. Mendean • Hiriak etengabe handitu

  16. GAUR EGUNGO HIRI-FENOMENOAK • Gaur egun • Hiri asko aldatzen • Inguruan hiri txikiak pilatu • Megalopoli-area = Hiri-multzo jarraitua • Konurbazioak = Metropoli-sareak batzean • Amsterdam-Roterdam • Megalopoliak = Konurbazioek 20 milioi biztanle baino gehiago dutenean

  17. GAUR EGUNGO JOERAK • Etorbide zabalak, ingurabideak, autobiak eta aparkalekuak • Airearen kutsadura • Kutsadura akustikoa • Industria-eremuak lekuz aldatu • Etxebizitzak, parkeak eraikin publikoak sortzeko

  18. Hirigune berriak agertu • Finantza, merkataritza eta administrazio gune • Hirien hazkundea • Hiriaren inguruan hiritartzea • Landa eremua hiritartzea • Landa eremua inbaditu

  19. Hiritartzea eta kontzentrazioa Hiriaren inguruan hiritartzea Landa-eremua hiritartzea

  20. HERRIALDE GARATUERAKO HIRIAK • Europako hiriak (Antzinaroan sortuak) • Erdigune historikoa (alderik zaharrena) • Katedralaren edo eraikin politikoen gune • Merkataritza, turismoa eta aisia jarduerak • Zabalguneak • Erdigune historikoaren inguruan • Gehienak XIX. Mendekoak • Plano antolatua • Gehienbat, aberatsen bizileku gisa sortu • Gaur egun, merkataritza eta ekonomia jarduera gune • Periferian • Goi klaseen bizitegi-auzoak • Behartsuen auzoak edo lotegi-hiriak • Industrialdeak, merkataritza-guneak eta zerbitzuak • Unibertsitateko fakultateak, ospitaleak…

  21. LONDRES

  22. PARIS

  23. Ipar Amerikako hiriak • XVIII-XIX. Mendeetan sortuak • Hiriaren inguruan errepide eta autobideen sare trinkoa • Hiriaren erdigunea (CBO) • Merkataritzaren eta negozioen gune • Etxe-orratz garaiak • Erdigunearen inguruan • Bazter-auzoak / ghettoak • Chinatown (NY) • Periferian • Bizitegi-auzoak • Lorategidunak • Banakako etxeak • Hirigintza horizontala nagusi

  24. BOSTON

  25. NUEVA YORK

  26. HIRUGARREN MUNDUKO HERRIALDEETAKO HIRIAK • Orain dela hamarkada gutxi sortuak • Hazkunde azkarra • Inolako ordenarik gabe • Paisaia aldakorrak • Erdigunea • Eraikin ofizial modernoak • Bankuak, bulegoak eta etxe-orratzak • Txabola-auzoak • Biztanleek eraikinda • Zerbitzurik eta azpiegiturarik gabe • Bizitegi-auzoak (aberatsenak) • Hesiz inguratuta + zaindariak (latinoamerikan…)

  27. LAGOS (NIGERIA)

  28. HIRIEN PLANOAK: PARIS

  29. HIRIEN PLANOAK: AMSTERDAM

  30. HIRIEN PLANOAK: LYON

  31. HIRIEN PLANOAK: ERROMA

  32. HIRIEN PLANOAK: FLORENTZIA

  33. HIRIEN PLANOAK: PALMA

  34. HIRIETAKO ARAZOAK • Ingurume-arazoak • Baliabide kontsumo izugarria • Ura, energia… • Hondakin asko sortu • Airearen kutsadura • Kutsadura akustikoa • Hiriko mikroklima: berotegi-efektua • Gizarte-arazoak • Gizarte desberdintasun handiak • Laugarren mundua • Etxebizitza urriak + oso garestiak

  35. POPULATZEA ETA HIRIA 5. GAIA DBH 2

  36. POPULATZEA • Biztanleak lurralde batean kokatzea eta hedatzea • Faktoreak • Naturala • Ibaia, klima epelak eta erliebe lauak • Historikoa • Garrantzitsuak, aintzina-aintzinakoak direlako • Sozioekonomikoa • Meategiak, fabrikak…

  37. POPULATZE LANDATARRA • Bi mota: • Bildua • Herri handi nahiz txiki • Gehienbat lurralde lehorretan + ibaien inguruan • Etxeak multzokaturik • Herri muinoa mendixketan (gaztelua) • Herrigunean: • Udaletxea, dendak, ospitaleak, epaitegiak… • Sakabanatua • Herri txiki-txikiak • Gehienbat eskualde hezeetan + orografia malkartsua • Etxe banaka batzuk • Herrigunean: • Laborantza-lurrak, basoak eta larrak

  38. POPULATZE HIRITARRA • Bi mota: • Hiri txikiak • 10.000-50.00 biztanle • Zerbitzu batzuk: institutua, ospitalea… • Ekonomia-jarduera gehiena 1. sektorea • Hiri handiak • Metropoli-sareak • Zerbitzu asko • Ekonomia-jarduera gehiena 3. sektorea • 2. sektorean ere aritzen dira

  39. HIRIEN BILAKAERA EUSKAL HERRIAN • Kobre Aroan • Herrixka txikiak • Egitura txikia • Brontze Aroan • Herrixkak handituz • Gune garaietan • Harresiz inguratuta • Burdin Aroan • Gehiago hasi: 100 etxebizitzatik gora • Erromatarren garaian • Toki estrategikoetan • Erdi Aroko hirien oinarria

  40. HIRIEN BILAKAERA EUSKAL HERRIAN • Erdi Aroan • Hirigintza-prozesua garatu • Aro Modernoan • Modu orekatuan hazi • Asko harresitik kanpo hedatu • Azpiegiturak sortu • XIX. Mendearen bigarren erdian • Berregituratu • Harresiak bota = hazkundea eusteko • Zabalguneak eraikin • Asko hazi; modu desorekatuan • Fabrikak, etxebizitzak… • Gaur egun • Zaharberritze-jarduerak • Oinezkoentzako guneak, turismo-azpiegiturak… • Kultura- eta historia-ondarea sustatu

  41. ORAINGO HIRIEN JOERA • Hiri tertziarizatuak • 3. sektoreak gero eta garrantzia handiagoa • Fabrikak desagertu = periferia aldatu • Etxebizitzak, merkataritza-guneak, bulegoak… • Turismoa, kultura eta aisialdi zerbitzuak eskaini • Hedatzen • Periferiak eta metropoli-areak • Hiri txikiagoetara = prezio + bizi-baldintza hobeak • Landa-eremua hiritartu • Aldaketa handiak paisaian • Puntako orduetan auto-ilarak • Arazoak • Bizilekuaren eta lantokiaren arteko urruntasuna (automobila) • Zerbitzurik ez edo gainezka • Ingurumen-arazoak

More Related