Diyabet Eğitimi-3 İnsülinler ve kan şekerinin düzenlenmesi

1. Diyabet Eğitimi-3İnsülinler ve kan şekerinin düzenlenmesi Doç. Dr. Alev ÖZÖN HÜTF Çocuk Endokrinoloji Ünitesi

2. İnsülin nedir? İnsülin, pankreasın beta hücrelerinden salgılanan ve kan şekerini düzenleyen protein yapıda bir hormondur.

3. Pankreastan insülin salınımı Glükoz İnsülin

4. Kan şekerini etkileyen faktörler • Gıdalar • İnsülin • Stres ve stres hormonları (glukagon, adrenalin) • Aktivite-egzersiz • Hastalıklar • İlaçlar • Kan şekeri

5. İnsülinin etkileri • Dolaşımdaki şekerin (glükoz) hücre içine girmesini sağlar • Glükozun karaciğerde depolanmasını sağlar • Kullanılmayan şekerin yağ dokusunda depolanmasını sağlar • Protein yapımını uyarır

6. İnsülin etkileri Beyin Karaciğer Glükoz Karbohidrat Barsak İnsülin Glikojen Kas

7. Açlık İnsülin Karaciğerde Yağ asitleri Keton İnsülin etkileri Diyabetli olmayan kişide İnsülin Glükoz (şeker) İnsülin Enerji CO2 Su Oksijen

8. Diyabetlide Karaciğerde Yağ asitleri Keton

9. İnsülin Diyabeli olmayanda Zaman Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği Gece ara Glükoz Zaman Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği Gece ara

10. İnsülin Diyabetli Zaman Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği Gece ara Glükoz Zaman Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği Gece ara

11. Gıdalar ve kan şekeri Gıdaların yapısı (parça büyüklüğü) Yavaş emilim Hızlı emilim Meyve püresi Meyve suyu Meyve Baklagiller Pizza Pilav Patates Yavaş emilim Hızlı emilim Posa içeriği

12. Gıdalar ve kan şekeri • Mide boşalması • Yağ ve posa geciktirir • Sıvı gıdalar çabuk, katı gıdalar daha yavaş • Aşırı soğuk-sıcak yavaşlatır • Kan şekeri (hipoglisemi hızlandırır-hiperglisemi yavaşlatır) • İnsülin düzeyi (yüksekse yavaşlatır) • Egzersiz

13. İnsan insülinleri • Regüler (Actrapid®, Humulin® R) • NPH (Insulatard®, Humulin® N) • Karışım insülinler (NPH-Regüler) (Mixtard® 30 HM, Humulin® M 70/30, Humulin® M 80/20) NPH: Nötral Protamin Hagedorn

14. İnsülin analogları • İnsülin lispro (Humalog®) • İnsülin aspart (NovoRapid®) • İnsülin glarjin (Lantus®) • Detemir insülin (Levemir®)

15. İnsülinlerin Özellikleri • Etkinin başlaması: İnsülinin kan dolaşımına geçip şeker düşürücü etkisinin ortaya çıkması • Doruk (zirve, pik) etki: Kan şekerini düşürücü etkinin doruğa çıktığı zaman • Etki süresi: Kan şekerini düşürücü etkinin devam ettiği süre

16. Etkilerine göre insülinler • Hızlı etkili • Kısa etkili • Orta etkili • Uzun etkili

17. Etkilerine göre insülinler • Hızlı etkili İnsulin aspart, Lispro insülin • Novorapid®, Humalog® • Kısa etkili Regüler insülin (kristalize) • Actrapid®, Humulin® R

18. Analog insülinler Berrak Kısa etkili Etkisi 5-15 dk başlar 1. st doruğa çıkar 3-4 saat sürer (doza bağlı) Hızlı etkili (analog) insülinler Novorapid Humalog

19. Hızlı etkili insülinlerin profili • Yemekten hemen önce enjekte edilmelidir • Yemeğin gecikmesi hipoglisemiye yol açar • Yemekten hemen sonra kullanılabilir • Hipoglisemi riski düşüktür • İkinci doz için en az 2 saat geçmelidir Novorapid® Humalog® SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE

20. Kısa etkili (regüler) insülin • Etkisi • 30 dk başlar • 2-3. st doruğa çıkar • 3-6 saat sürer (doza bağlı) Actrapid® Humulin® R SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE

21. Kısa etkili (regüler) insülin • Yemekten 30 dk önce enjekte edilir • Tokluk KŞ yüksekliğini kontrol edemeyebilir • Bir kez daha insülin yapmadan önce 5 saat geçmesi gerekir Actrapid® ve Humulin®R

22. Serum serbest insülin derişimi Zaman

23. Hızlı etkili insülin ile Kısa etkili insülin ile İnsülin Zaman Glükoz Zaman

24. Etkilerine göre insülinler • Hızlı etkili • Kısa etkili • Orta etkili • Uzun etkili

25. Orta etkili insülinlerin profili • Etkisi • 2-4 st başlar • 4-10. st doruğa çıkar • 12-18 st sürer (doza bağlı) Insulatard® Humulin® N AKŞAM SABAH SABAH ÖĞLE GECE

26. Orta etkili (NPH) insülin • Bazal insülin gereksinimini karşılamak için kullanılır • Doruk yaptığı için ara öğün alınmalıdır • İkinci doz için 12 saat geçmesi gerekir Insulatard® ve Humulin®N

27. Lantus® Etkisi 2-4 st başlar Doruk yapmaz 20-24 st sürer (doza bağlı) Diğer insülinlerle karıştırılmamalıdırlar!!! Bazal insülin gereksinimini karşılamak için kullanılır Levemir ® Etkisi 2-4 st başlar Doruk yapmaz 12-24 st sürer Uzun etkili insülin AKŞAM SABAH SABAH ÖĞLE GECE

28. Uzun etkili insülin • Doruk yapmaması avantaj yaratır • Gece hipoglisemilerinden kaçınılabilir • Günde bir ya da iki doz kullanılır!!! Lantus® Levemir®

29. Glükoz tüketim hızı Zaman (s)

30. Deri Derialtı yağ dokusu Damarlar Kas İnsülin enjeksiyonu • İnsülin, deri altındaki yağ dokusuna şırınga edilir. • Enjeksiyon için uygun iğne ya da uç kullanılmalıdır

31. Enjeksiyon bölgeleri • Göbek çukuruna 2-3 cm mesafeden başlanarak karın çevresine • Uylukların ön-dış yüzüne, kemik çıkıntılardan ve dizden uzağa • Kolların dış-arka yüzüne • Kalçaların dış-üst kısmı

32. İnsülin emilimini etkileyen faktörler • Enjeksiyon yeri • Enjeksiyon derinliği (uygun uç kullanılmaması) • İnsülin tipi • İnsülin dozu • Enjeksiyon aleti (şırınga, kalem) • Deri ısısı (sauna, sıcak banyo emilimi artırır) • Egzersiz (emilimi artırır)

33. Emilim hızı • Karın • Kollar • Bacaklar • Kalça

34. Uygulama Regüler NPH Glükoz İnsülin SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE

35. Novorapid®/ Humalog® Lantus® / Levemir® Uygulama Glükoz İnsülin AKŞAM SABAH ÖĞLE GECE

36. Fizyolojik insülin sekresyonu ve insülin pompa tedavisi Öğlen Yemek Akşam yemek Kahvaltı Bolus Bolus Bolus Plazma insulin Bazal infüzyon 4:00 8:00 4:00 8:00 12:00 16:00 20:00 24:00 Zaman

37. İnsülin yapmadan önce.... • Kan şekerim kaç? • Ne yiyeceğim? • KHO miktarı • İçeriği (yağ, posa) • Yemekten sonra ne yapacağım? • Egzersiz, okul, dinlenme • Geçen sefer (benzer durumda) ne olmuştu?