280 likes | 870 Views
TOPRAK ANA MADDESİ. Toprak Bilgisi Dersi 2011 – 2012 Peyzaj Mimarlığı. Prof. Dr. Günay Erpul erpul @ ankara .edu.tr. Toprak Ana Maddesi.
E N D
TOPRAK ANA MADDESİ Toprak Bilgisi Dersi2011 – 2012Peyzaj Mimarlığı Prof. Dr. GünayErpulerpul@ankara.edu.tr
Toprak Ana Maddesi Topraklar, arz kabuğunu oluşturan kayalar, mineraller ve organik maddelerin çeşitli doğal etmenler ile parçalanması, ayrışması ve ayrışan bir kısım ürünlerin tekrar birleşerek yeni bileşimler meydana getirmesi sonucu oluşan ana materyal üzerinde gelişmektedirler. Kaya Parçalanma & Ayrışma ANA MADDE Mineraller Organik Madde
Yer Kürenin Genel Yapısı Okyanus Tabanı (kabuğu) Karasal kabuk Atmosfer Biyosfer Bitki ve hayvanlar Litosfer Toprak Üst manto Arz kabuğu Astenosfer = Zayıf küre Kaya Alt manto Kor = Çekirdek Manto Kabuk (toprak vekaya) Biyosfer (canlı ve ölü organizmalar) Hidrosfer (su) Litosfer (kabuk, üst manto yüzeyi) Atmosfer (hava)
Arz Kabuğu ve Üst Manto Uçsuz-bucaksız tepeler Hendek Dağ silsileleri (kuşaklar) Okyanus sırtı Uçsuz-bucaksız okyanus tabanı Kraton: eski derin kabuk Volkanlar Okyanus kabuğu (litosfer) Karasal yükselme Karasal eğim Karasal raf Uçsuz-bucaksız okyanus tabanı Arz kabuğu (litosfer) Manto (litosfer) Manto (litosfer) Manto (astenosfer)
Kaya Döngüsü Erozyon Taşınma Ayrışma Birikme Püskürük kayalar Granit,pumice, bazalt Tortul kayaları kumtaşı, kireçtaşı Isı, basınç Soğuma Mağma (erimiş kaya) Isı, basınç, gerilim Erime Başkalaşım kayaları Sleyt, mermer, gnays kuvarsit
püskürük, tortul, başkalaşım çarpma ve kırılma dış püskürük yükselmiş yaşlı kayalar aşınma ve erozyon taşınma Toprak Ana Maddesi: Kayalar birikme eski aşınma-taşınma yüzeyi tortul başkalaşım iç püskürük yeniden kristalleşme ve sıcaklık ve basınç ile kayaların deformasyonu başkalaşım kayalarının erimesi tortul kayalarının erimesi daha derindeki kabuk ve manto kayalarının kısmi erimesi
Püskürük kayalar Magmanın arz kabuğunun çeşitli derinliklerinde soğuması sonucunda oluşmuşlardır. Arzın derinliklerinde yavaş yavaş soğuma sonucu iri kristaller oluşturarak oluşan kayalara iç püskürük; arzın yüzeyine yakın kısımlarda çabuk soğuduklarından iri kristaller geliştiremeden oluşan püskürük kayalara da dış püskürük kayalar adı verilmektedir.
Diorit Granit Bazalt
Tortul kayalar Mineral materyalleri ile birlikte kum, silt ve kil gibi ayrışma ürünlerinin, genellikle topografyanın en alçak yerlerinde, sulu ortamlarda çökelmesi ve sonra büyük basınçlar etkisi ile kaya şeklinde pekişmesi suretiyle oluşmuşlardır.
Kil taşı Kum taşı Şeyl
Başkalaşım kayaları Hem püskürük hem de tortul kayalardan oluşan, fakat büyük basınçlara ve yüksek sıcaklık derecelerine maruz kaldıklarından, mineral kristallerinin diziliş, şekil ve büyüklükleri değişmiş bulunan kayalardır.
Gnays Kuvarsit Mermer Şist Sleyt
Organik Ana Materyal Genellikle buzul devirlerinde, buzulların etkisine maruz kalmış bulunan nemli bölgeler için önemli olan bu ana materyal tipine, ülkemizde bazı eski göl yataklarında küçük alanlar halinde rastlanmaktadır. +++ H2O yavaş çürüme & ayrışma Organik Ana Materyal - O2 ↓T oC
Organik Ana Materyal • Çökelti turbaları • Lifli turbalar • Odunsu turbalar
Toprağın Yapısında Bulunan Mineraller Bir mineral, doğal bir inorganik madde olup, kimyasal bileşimi ya belirlidir ya da belirli sınırlar dahilinde değişiklikler göstermektedir. Kuvars • Kristal şekli • Dilinim • Sertlik • Renk çizgileri • Özgül ağırlık • Çözünürlük • Kırılma • Yansıtma Kalsit Prit Kalsit
Toprak ve toprak oluşturan kayalarda en fazla yer alan mineraller
Toprak ve toprak oluşturan kayalarda en fazla yer alan mineraller
Toprak ve toprak oluşturan kayalarda en fazla yer alan mineraller
Toprağın Yapısında Bulunan Mineraller Oksijenin; silisyum ve demir gibi elementler ile birleşmesi sonucu meydana gelen SiO2 ve Fe2O3 gibi bileşiklere oksit mineralleri adı verilmektedir. Limonit 2Fe2O3 . 3H2O Kuvars kumu SiO2
Toprağın Yapısında Bulunan Mineraller Ca(OH)2 ve Mg(OH)2 gibi bazik bileşiklerin CO2 ile birleşmesi sonucu, toprak oluşumunda büyük önem taşıyan karbonat mineralleri oluşmaktadır. Kalsit CaCO3 Siderit Magnesit FeCO3 MgCO3
Toprağın Yapısında Bulunan Mineraller • En fazla mineral türünü içeren grup silikat grubu olup, bunlar Ca, Mg, Na, K, Fe ve Al’un • ortosilisik asit(H4SiO4) • metasilisik asit(H2SiO3) • polisilisik asit (H4Si3O8) • gibi çeşitli silis asitleri ile bağlanması sonucu meydana gelen bileşikleri durumundadır. K-feldspat KAlSi3O8 Plajioklas NaAlSi3O8 + CaAl2Si2O8
Toprağın Yapısında Bulunan Mineraller • Bir mineral, ergimiş magmatik kütlenin soğuyarak sertleşmesi sonucunda meydana gelmiş ise, buna birincil mineral adı verilmektedir. Eğer bir mineral, birincil minerallerden sıcaklık, gaz ve sıvıların etkisi ile değişerek meydana gelmiş ise, buna ikincil mineral denilmektedir. • Kuvars ve feldspatlar [birincil] • Karbonatlar, oksitler ve kil mineralleri [ikincil] Kaolinit Al2(OH)4Si2O5