SOLUNUM SİSTEMİ UYGULAMALARI Gülbanu ZENCİR-2013

SOLUNUM SİSTEMİ UYGULAMALARIGülbanu ZENCİR-2013

Siyanoz: Kanda O2 azlığı veya CO2 fazlalığı nedeniyle yada bazı ilaçların etkisiyle deri ve mukozaların mavimsi mor renk almasıdır (Hipoksinin gecikmiş belirtisidir) • Merkezi siyanoz; dilin, yumuşak damağın, konjuktivalar (göz akı) mavimsi mor renk alması • Periferal siyanoz; ekstremiteler, tırnak yatakları ve kulak memesinin mavimsi mor renk alması

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY • Orofarenkse dilin kaçması sonucutrakeanın tıkanmasını önleyen en basit suni hava yoludur • Oral airway; dişlerden orofarenkse uzanarak, dilin normal pozisyonda kalmasını sağlar

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY • Ani solunum durmalarında, havayolu açıklığını ve ventilasyonu sağlamak amacıyla kullanılır • Plastikten yapılmıştır • Hastanın posterior farenksine yerleştirilir • Bilinçsiz hastalarda, dilin arkaya doğru kayarak, solunum yolunu kapamasını engellemek amacıyla uygulanır • Acil durumlarda-kısa süreli uygulanan araçlardır

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY • Hastanın vücut yapısına uygun büyüklükte airway kullanılmalıdır • Oral airway büyüklüğü, ağız kenarından kulak altındaki çene açısına kadar olan uzunluk ölçülerek belirlenir • Airway küçükse dil normal pozisyonda tutulamaz, airway büyükse epiglota doğru dilin üzerine bası uygular ve hava yolunu tıkar

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY Malzemeler • Uygun büyüklükte airway Bebek ve çocuklar için: 1-2 numara Yetişkinler için: 4-6 numara • Tek kullanımlık eldiven • Kağıt havlu

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY İşlem Basamakları 1. Ellerini yıka 2. Hastanın şuuru kapalı olsa bile uygulama hakkında bilgi ver 3. Malzemeler için uygun ve temiz bir alan seç ve kolay ulaşabileceğin biçimde yerleştir 4. Yatak etrafına perde / paravan çek 5. Hastaya supine pozisyonu ver ve başını hiperekstansiyona getir. Takma dişler varsa; mutlaka çıkarımalıdır 6. Eldiven giy

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY 7. Airway kılıfını aç 8. Hastanın ağzını açmak için cros-parmak metodunu kullan 9. Hastanın dili farenksi tıkıyor ise; kağıt havlu ile dili dışarı çek 10. Airwayin eğimli kısmı alına doğru olacak şekilde ağız içine yerleştir 11. Farenks duvarına gelir gelmez, airwayi ağız içinde ters döndür ve airway kenarlarının hastanın dudakları dışına tam olarak yerleşmesini sağla

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY 12. Airway yerleştirildikten sonra, kusma ihtimaline karşı hastaya lateral pozisyon ver 13. Malzemeyi ortamdan uzaklaştır 14. Uygulama zamanını, airway numarasını, müköz membranın durumunu, gözlemlerini ve uygulamayı kayıt et *** Hastada öğürme refleksi olursa; airway hemen çıkarılmalıdır. Yaşamı tehdit eden bir komplikasyondur

ORAL AİRWAY • Airway kıvrımlı kısmı yukarıda olacak şekilde tutularak, ağız içine yerleştirilir • Airway orofarenkse ulaştığı zaman, kıvrımlı kısmı 90° ters çevrilerek ilerletilir

ORAL AİRWAY

ENDOTRAKEAL TÜP

ENDOTRAKEAL TÜP Amacı; • Mekanik ventilasyonu sağlamak • Üst solunum yolu tıkanıklığını gidermek • Aspirasyonu engellemek • Sekresyonları temizlemek Tüpler ortalama 14 gün hastada, takılı kalabilir, daha uzun süreli uygulamalarda trakeostomi uygulanır

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ENDOTRAKEAL TÜP

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ENDOTRAKEAL TÜP Suni hava yolu varlığı enfeksiyon ve hava yollarının yaralanması riskini arttırır Nazokomiyal enfeksiyonları engellemek için suni hava yollarının steril teknikle takılıp, asepsi ilkelerine uygun olarak bakımının yapılması gerekir

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ENDOTRAKEAL TÜP Derin Trakeal Aspirasyon; Vakum sağlayan bir araçla hastanın balgamının dışarı çekilmesi işlemidir

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ Stoma, bir iç organ dışa doğru ağızlaştırıldığında bu deliğe verilen addır Trakeostomi; trakeaya açılan kalıcı delik

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ Trakeotomi; hava yolunun sağlanması amacıyla trakea ön duvarında cerrahi bir açıklık meydana getirme işlemi Trakeostomi; trakeadaki ostiumun cilde(kalıcı delik açılması)ağızlaştırılmasına denir

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ • Trakeostomi tüpü; Cerrahi olarak oluşturulan trakeal açıklığa yerleştirilen tüpe verilen isim

TRAKEOTOMİ

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Dekanülasyon; Trakeotomi açılmasını gerektiren durum ortadan kalktıktan sonra trakeotominin kapatılması işlemidir

TRAKEOTOMİ

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Trakeotomi Açılma Endikasyonları • Boğaza yabancı cisim kaçması • Boğazda aşırı şişmeye (ödeme) yol açan enfeksiyonlar • Anaflaktik reaksiyonlar (böcek sokması,ilaçlar) • Çamaşır suyu, tarım ilacı, tuz ruhu gibi yakıcı maddelerle SUİCİDE (intihar) girişimleri • Tümörler (larenks, dil kökü, özefagus başı, trakea, tiroid )

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Trakeotomi Açılma Endikasyonları • Ses tellerinin çift taraflı felç olma durumu (vokal kord paralizisi) • Doğuştan olan boyun anormallikleri • Larinks travmaları • Yüz ve boyun yanıkları • Koma • Bazı beyin hastalıkları, travmaları ve ameliyatları

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR TrakeostomiAçılma Endikasyonları 1. Bazı larenks kanserleri (tümörleri) 2. Bazı özefagus (yemek borusu) başı tümörleri

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR **Trakeotominin Komplikasyonları Sık görülen komplikasyonlar • İstemsiz olarak kanül çıkması • Kanül tıkanması • Enfeksiyon

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Diğer Komplikasyonlar; • Hava yolu tıkanıklığı • Bu bölgenin etrafında oluşan darlıklar • Trakeo-özefagial fistül (soluk borusu ile yemek borusu arasında normal olmayan bir açıklık/bağlantı oluşması)

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR • Trakeostomi açıldıktan sonra hasta yalnız bırakılmamalıdır • Hastada boğulma hissi ve panik olabilir

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Kanül stomaya yerleştirilir • Kanüller iki çeşittir • Gümüş kanül • Plastik (disposybl) kanül • Gümüş kanüller üç bölümden oluşur: • İç kanül • Dış kanül • Mandren (obtüratör)

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Dış kanül, trakeostomi deliğini açık tutmak için stomaya sokulur Dış kanülün her iki yanında, boynun çevresine dolanan bantları bağlamak için delikler vardır. Bu bantlar trakeostomi kanülünün kazayla çıkmasını önler. Dış kanül kesinlikle çıkarılmaz

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR İç kanül temizlenmek için kolayca çıkarılabilir. İç kanülün çıkarılıp temizlenmesi hemşirenin sorumluluğundadır

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Plastik kanüller • Tek parçadır • Kanüllerin alt kısmında şişirilebilen cuff=kaf=balon vardır • Kafın şişirilmesiyle, trakeal duvar ile kanül arasındaki bölge kapanır (hava sızıntısı ve yabancı cisimlerin tarkeaya kaçması önlenir) • Cuff, enjektöre hava çekilip bu havanın verilmesiyle şişirilir (cuff yırtık ve delik olma ihtimali nedeni ile önceden kontrol edilmelidir)

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Cuff 8 saatte bir 15-20 dk.’a süre ile indirilmelidir Bu dönemde kanülün istemsiz çıkması olasığı için hastanın yanına bulunulmalı

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR *Cuff’un fazla şişirilmesine ya da uzun süre şişirilmiş olarak bırakılmasına bağlı olarak gelişebilecek komplikasyonlar • Trakea-özefagial fistül • Trakeal stenoz • Trakeal arter hasarı • Trakeal ödem • Mukoz membranın nekrozu

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ENDOTRAKEAL TÜP VE TRAKEOSTOMİ BAKIMI

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

TRAKEOSTOMİ BAKIMI İŞLEM BASAMAKLARI

İşlem öncesinde hasta aspire edilebilir Aspirasyon işleminde giyilen eldivenler çıkarılır ve atılır

Trakeostomi bakımını gerektiren semptom ve bulgular gözlenir a) Kirli/gevşek bağ ya da pansuman b) Sabit olmayan tüp c) Aşırı sekresyon

Malzemeler hazırlanır a) İki paket pamuk uçlu swap açılır ve bir paketinin üstüne steril %0.9’luk sodyum klorür (NaCl), diğerine de hidrojen peroksit dökülür b) Steril trakeotomi seti açılır c) Set içindeki steril kap açılır ve içine 2 cm kadar hidrojen peroksit konulur d) Küçük steril fırçaların paketi açılır ve steril kabın içine aseptik tekniklere uyularak konur e) Uygun uzunlukta bant kesilir ve kuru bir yere konur

Trakeostomi tüp tespit bağı hazırlanır Kesilen bağın uzunluğu bir burun deliğinden diğer burun deliğine başı arkadan çevreleyecek uzunluktan 15 cm fazla olmalıdır Yetişkinlerde yaklaşık 30-60 cm

Steril eldivenler giyilir İşlemin her basamağın da eller mutlaka steril tekniğe uygun olmalıdır Oksijen kaynağı çıkarılır Eğer birey işlem boyunca oksijenden mahrum kalacaksa oksijen kaynağı trakeostominin yanına gevşek şekilde bırakılır

Eğer tek kullanımlık olmayan iç kanül kullanılıyorsa; a) Yalnızca tüpün dış kısmına dokunularak dominant olmayan elle iç kanül çıkarılır. Hidrojen peroksitli kabın içine konur b) İç kanülün iç ve dış kısmı hızlı bir şekilde küçük steril fırça ile sekresyonlardan temizlenir. Bu esnada T şeklindeki tüp yardımı ile hastaya oksijen verilebilir. Ama T tüp kesinlikle trakeostomi tüpünün iç kısmına temas etmemelidir

c) İç kanül hidrojen peroksitli sudan çıkarılarak %0.9’luk sodyum klorür (NaCl) olan kapta iyice durulanır. d) İç kanül tekrar yerine konulur ve güvenliği sağlanır Eğer hasta oksijen alıyor ise tekrar oksijen kaynağına bağlanır

Eğer tek kullanımlık iç kanül kullanılıyorsa; a) Kanül steril paketinden çıkarılır b) Tüpün yalnızca dış kısmına dokunularak eski iç kanül çıkarılır ve yerine yenisi takılır. Kanül iç pozisyona yerleştirilince kilitlenir c) Kirli olan kanül uygun şekilde imha edilir ve hasta tekrar oksijen kaynağına bağlanır

Trakeotomi kanülü altındaki kirli spanç kaldırılır 4*4 cm’lik spanc’a ya da pamuk uçlu swapa hidrojen peroksitdökülür. Hem kanülün dış yüzeyi hem de stoma dairesel hareketlerle temizlenir % 0.9’luk sodyum klorür (NaCl) 4*4 cm’lik spanc’a ya da pamuk uçlu swapa dökülür. Deri yüzeyi ve trakeostomi tüpü hidrojen peroksitten arındırılır Daha sonra kuru bir spanç ile bölge kurulanır

SOLUNUM SİSTEMİ UYGULAMALARI Gülbanu ZENCİR-2013