Zadłużenie międzynarodowe

1. Zadłużenie międzynarodowe

2. ZADŁUŻENIE ZAGRANICZNE • istnienie na dany moment zobowiązań finansowych w stosunku do zagranicy, wynikających z importu kapitału w różnych formach, na przykład emisji obligacji na rynek światowy, pożyczek bankowych i rządowych, kupna towarów i usług na warunkach kredytowych.

3. Pojęcia • Obsługa długu • Rynek kredytobiorcy • Standing kredytowy • Analiza rozmiarów zadłużenia państwa • Instytucje finansowe związane z zadłużeniem międzynarodowym

4. Obsługa długu i rynek kredytobiorcy • Obsługa długu: płatność przypadających rat kapitałowych i odsetek od zaciągniętego kredytu, zazwyczaj w skali roku • Rynek kredytobiorcy: występowanie przewagi środków finansowych na rynku finansowym w stosunku do popytu na nie

5. Standing kredytowy • ocena, zwykle dokonywana przez bank przed udzieleniem kredytu czy przed emisją obligacji, akcji itp. warunkująca późniejszy koszt pozyskania kapitału na rynku lub marża narzucana przez bank przy udzielaniu kredytu.

6. Wyznaczniki analizy rozmiarów zadłużenia państwa • Obsługa zadłużenia • Relacja długu do: • eksportu państwa • dochodu narodowego • PKB • Wysokość zadłużenia per capita

7. Gradacja stopnia zadłużenia państw • Państwa nadmiernie zadłużone w stosunku do możliwości obsługi długu: Argentyna, Wenezuela Meksyk, Brazylia • Państwa z trudnościami obsługi długu: państwa afrykańskie, azjatyckie i niektóre post-socjalistyczne • Państwa zachowujące płynność w spłacie długu – państwa wysokorozwinięte

8. Instytucje finansowe związane z zadłużeniem międzynarodowym • Banki komercyjne • Regionalne banki rozwoju • Klub Londyński i Klub Paryski • Banki Narodowe innych państw • Międzynarodowy Fundusz Walutowy

9. Klub Londyński i Paryski • Klub Londyński grupa ok. 500 banków prywatnych, które od lat 70-tych udzielały wsparcia krajom rozwijającym się i państwom byłego bloku wschodniego • Klub Paryski - nieformalna grupa wysokich urzędników do spraw finansów z 19 najbogatszych państw świata, która zajmuje się usługami finansowymi, jak restrukturyzacja i umarzanie długów państw.

10. ZEWNĘTRZNE Liberalizacja wymiany międzynarodowej Stabilizacja cen surowców nieprzetworzonych Wzrost cen ropy naftowej; Występowanie rynku kredytobiorcy; Niskie stopy procentowe i wysoki poziom inflacji w niektórych państwach wysokorozwiniętych; Wzrost stóp procentowych jako narzędzia walki z inflacją Liberalny standing kredytowy Recesja gospodarcza – spadek cen surowców WEWNĘTRZNE Brak wystarczających wewnętrznych źródeł finansowania Ambitne plany uprzemysłowienia Chybione projekty inwestycyjne Finansowanie z kredytów deficytu bilansu płatniczego Realizacja na cele konsumpcyjne Stale rosnąca suma niespłaconych odsetek od kredytów Sprzężenie między zadłużeniem i rozwojem Przyczyny zadłużenia międzynarodowego

11. BEZPOŚREDNIE Restrukturyzacja długu Redukcja długu Konwersja długu POŚREDNIE Tworzenie wewnętrznych i zewnętrznych warunków rozwoju gospodarczego Sposoby rozwiązywania zadłużenia m-n

12. Restrukturyzacja długu • Zmiana zasad spłaty długu polegająca na odraczaniu płatności rat kapitałowych lub/i odsetek na dalsze lata, udzielaniu okresu karencji spłaty długu i udzielaniu nowych kredytów (nie zawsze) • Plany Baker’a, Fishera, Bradley’a, Brady’ego itp., jako projekty restrukturyzacji długu

13. Plan Baker’a • ogłoszony we wrześniu 1985 (na spotkaniu MFW i BŚ w Seulu) • dotyczył oddłużenia 15 najbardziej zadłużonych państw rozwijających się dłużników (m.in. Argentyna, Boliwia, Meksyk, Nigeria, Filipiny...) Od 1988 17 krajów. Realizowany był do 1989r. składał się z 3 elementów: • programu reform gospodarczych i strukturalnych w krajach zadłużonych, pozwalających na przywrócenie w nich wzrostu gospodarczego i ograniczenie inflacji • uzyskania nowych pożyczek od banków komercyjnych na wsparcie tych reform i dodatkowych 9 mld USD przeznaczonych na ten sam cel przez organizacje międzynarodowe • upowszechniono nowe narzędzia finansowe, polegające m.in. na zamianie zadłużenia na akcje, papiery wartościowe i środki ochrony środowiska

14. Warunki planu Baker’a wobec dłuzników • dokonanie przekształceń strukturalnych prowadzących do poprawy bilansu płatniczego przy zlikwidowaniu wysokiej inflacji • ograniczenie roli państwa w gospodarce (redukcja dotacji budżetowych) • liberalizacja przepisów prawnych w celu otwarcia rynku dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych

15. Plan Bradley’a • przedstawiony w 1986 • zaproponował, aby w ciągu 3 lat dokonać redukcji rat kredytowych o 3% i obniżyć oprocentowanie przypadające na ten okres odsetek o 3% • uwzględnienie dużej liczby krajów dłużniczych, położenie nacisku na powiązania między sytuacją ekonomiczną krajów dłużniczych a możliwościami amerykańskiego eksportu na ich rynki • od rządów zadłużonych krajów wymaga się zwiększenia wysiłku w celu uporządkowania gospodarek, a zwłaszcza wyeliminowania ucieczki kapitału.

16. Plan Fisher’a • z 1987 roku • stworzenie systemu redukcji wielkości obsługi zadłużonych państw pod warunkiem przyjęcia przez nie programów dostosowawczych zalecanych przez MFW i Bank Światowy • wielkość obniżek miała sięgać nawet 65% należnych płatności

17. Plan Mitteranda • Ustalił on zasady restrukturyzacji przez umorzenie 1/3 długu, rozłożenie pozostałej części długu na 14 lat lub na 25 lat z oprocentowaniem niższym od rynkowego • Zgodnie z nim Klub Paryski ustalił zasady restrukturyzacji długu najbiedniejszych krajów afrykańskich. • Wynikiem tego były ulgi dla około 20 krajów afrykańskich o łącznej wysokości 15 mln USD.

18. Konwersja długu • zamiana długu na dług (debt for debt swap) • zamiana długu na udziały kapitałowe (debt for capital swap) • zamiana lub sprzedaż długu na walutę kraju dłużniczego (debt for cash swap) • zamiana długu na towary pochodzące z kraju dłużniczego (debt for comodiity swap) • zamiana długu na wydatki na ochronę środowiska (debt for natire swap) • zamiana długu na obligacje( debt for bond swap) • wykup długu przez kraje dłużnicze (buy-backs

19. Poważnie Zadłużone Państwa Ubogie(HEAVILY INDEBTED POOR COUNTRIES) • Program Redukcji Zobowiązań Najbiedniejszych i Najbardziej Zadłużonych Państw Świata • jedna z najważniejszych inicjatyw MFW i BŚ, zapoczątkowana w 1996 roku • założenia: • redukcja wszystkich kategorii zadłużenia • udział wszystkich kredytodawców • restrukturyzacja połączona z programami redukcji ubóstwa oraz innymi programami pomocowymi („Jubileusz 2000”,światowy ruchu organizacji kościelnych, humanitarnych, rozwojowych, zawodowych)

20. 40 najbardziej zadłużonych państw

21. Zadłużenia zagraniczne Polski

22. Ewolucja zadłużenia • po II WŚ Polska rozpoczęła odbudowę swojej gospodarki z długiem około 200 mln USD • do 1971r. stan niskiego zadłużenia • w 1973r. stan zadłużenia w walutach wymienialnych przekroczył ówczesny poziom rocznych wpływów z eksportu w tych walutach • w 1976 r. 8,4 mld USD • w 1980 r. zadłużenie zagraniczne osiągnęło poziom 24,1 mld USD • w 1985 r. zadłużenie zagraniczne wynosiło 53,1% wytworzonego dochodu narodowego, tj. 32,8 mld USD • w końcu 1989 r. całkowity dług zagraniczny wynosił 42,3 mld USD - była to równowartość 64,8% ówczesnego dochodu narodowego

23. Restrukturyzacja zadłużenia Polski 1 Etap redukcji: • 1991 r. państwa Klubu Paryskiego zmniejszyły polskie zadłużenie o 30% (zwrot polskiego długu wobec Klubu Paryskiego powinien nastąpić do 2014 r.) 2 Etap redukcji: • 1994 r. zmniejszenie zadłużenia o kolejne 20% porozumienie z Klubem Londyńskim (spłata długu ma nastąpić do 2024 r.) • 1996 r. - umorzenie zadłużenia wobec ZSRR i innych krajów RWPG na zasadzie opcji zerowej tj. kompensacji wzajemnych zobowiązań (5,8% całego polskiego zadłużenia

24. Zadłużenie zagraniczne Polski w mln PLN