6. Loonvorming en kostencompetitiviteit

1. 6. Loonvorming en kostencompetitiviteit Seminarie: de Belgische arbeidsmarkt 6 oktober 2010 • Gepresenteerd door Martine Druant Departement Studiën Auteurs: Philippe Delhez Jan De Mulder Martine Druant Hélène Zimmer

2. Overzicht • Definities: loonkosten per werknemer/per uur/per eenheid product • Focus op loonkosten per uur: componenten loonvormingsproces • (loonnorm, automatische loonindexering) • Kostencompetitiviteit en loonkostenhandicap van de Belgische ondernemingen • Fiscale en parafiscale druk op arbeid

3. Enkele concepten totale loonkost werkgever (loonmassa) = brutoloon + sociale bijdragen van werkgevers ° betaald aan sociale zekerheid ° overige loon in handen van werknemer = brutoloon - werknemersbijdragen sociale zekerheid - persoonlijke bijdragen aan pensioenfondsen - bedrijfsvoorheffing loonmassa aantal loontrekkenden loonmassa aantal gewerkte uren = loonkost per loontrekkende verschil = gewerkte uren per loontrekkende = loonkost per uur

4. Loonkosten in de private sector (jaarlijkse veranderingspercentages)

5. Loonkosten in de private sector (voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde gegevens; veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar, tenzij anders vermeld)

6. Loonvormingsproces in BelgiëHiërarchische structuur • Nationaal niveau (Nationale Arbeidsraad): collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO's) en interprofessionele of centrale akkoorden (IPA's) • bepalen van de loonnorm (tweejaarlijkse akkoorden) • afstemmen loonevolutie op 3 belangrijkste handelspartners (DE, FR en NL) • gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen (GGMMI) • Sectoraal niveau (paritaire comités): CAO's • invulling van de loonnorm: reële conventionele verhogingen • vastleggen indexeringsmodaliteiten • eventuele all-in clausules • bepalen functieclassificaties met overeenstemmende loonschalen en minimumlonen • Ondernemingsniveau • eventueel bijkomend collectief akkoord • eventueel afwijkende loonschalen

7. Enkele cijfers omtrent het loonvormingsproces¹ (enquêteresultaten, in procenten van het totale aantal bedrijven)

8. Automatische loonindexering • Gebaseerd op 4-maands glijdend gemiddelde van de gezondheidsindex • Twee grote categorieën: • 40% werknemers: indexering met vaste hoeveelheden van 2% (spilindex) • 60% werknemers: indexering op vaste tijdstippen • Zowel in opwaartse als neerwaartse richting (beperkt) • All-in clausules maken werkelijk toegekende conventionele verhogingen afhankelijk van de gerealiseerde indexering • Gevaar voor loon-prijsspiraal: getemperd en vertraagd

9. Conventionele loonaanpassingen (veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar)

10. Uurloonkostenstijgingen vervat in de centrale akkoorden (gecumuleerde veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar) 1 2 2 Verwachte inflatie (GZI) Effectieve indexering

11. Loonkostenhandicap van de Belgische ondernemingen (procentuele verschillen met het indexcijfer voor de drie belangrijkste buurlanden) Bronnen: OESO, CRB en NBB.

12. Niveau van de uurlonen voor werknemers in de verwerkende nijverheid in 20081 (niveau in euro)

13. Impliciete heffing op arbeidsinkomens in de EU in 2008 (procenten van de loonkosten) EU¹ Bron: EC. 1 Niet-gewogen gemiddelde.

14. Belangrijkste uitdagingen voor de Belgische arbeidsmarkt • Stimuleren van de arbeidsvraag, onder meer continue waakzaamheid dat het loonkostenverloop het concurrentievermogen niet in gevaar brengt • Stimuleren van het arbeidsaanbod door het activeren van de niet-actieven met focus op kansengroepen: • verbeteren van toegang tot en kwaliteit van initiële en voortgezette opleiding • betere verzoening tussen arbeids- en privéleven • strijd tegen discriminatie • vermijden van vervroegde uittreding • Beter matchen van arbeidsvraag en -aanbod, onder meer door geografische mobiliteit • Zijn er vragen?