510 likes | 1.01k Views
KOH Sikluslarında Luteal Faz Desteği. Murat Sönmezer Ankara Ü niversit esi Tıp Fakültesi. Luteal Tanım Tanım. “ Luteal faz” ovulasyon ile gebelik arasındaki dönem - 10-16 gün (<11 gün kritik) “ Luteal faz desteği”; implantasyonu desteklemek amacı ile ilaçların kullanımı
E N D
KOH SikluslarındaLuteal Faz Desteği Murat Sönmezer Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Luteal Tanım Tanım • “Luteal faz” ovulasyon ile gebelik arasındaki dönem • - 10-16 gün (<11 gün kritik) • “Luteal faz desteği”; implantasyonu desteklemek amacı ile ilaçların kullanımı • KOH’u takiben hormonal destek uygulanmadığı sürece E2 ve P düşük düzeylere iniyor
Luteal faz yetmezliği - etyoloji • Normoovulatuarinfertil hastalar %8.1 • Bütün stimülesikluslarda luteal faz anormal • OPU sırasında granuloza hücrelerinin alınması • Uzamış pitüiter “rocovery” • hCG trigger – LH süpresyonu “kısa loopfeedback” • «Suprafizyolojik steroidsekresyonu» Edwards et al.,1980
Luteal Faz Desteği Ajanlar • Progesteron • - im/vaginal/oral/rektal • Estradiol • - Oral/vaginal/transdermal • hCG • GnRH agonist
Luteal Faz Desteği Vaginal Progesteron • P4 direkt olarak endometriuma geçer : ilk uterin geçiş etkisi • Mikronize progesteron • - 300-600mg/d • Kontrollü salınan jel , 8% • - 90mg-180/gün Devroey et al., In J Fertil, 1989 Fatemi et al., Hum Reprod, 2007
Luteal Faz Desteği Vaginal Jel vs. Kapsüller / Metaanaliz RCT Polyzos, Fertil Steril, 2010
Luteal Faz Desteği Mikronize kapsüller vs. vajinal jel Kohort Çalışma Simunic, Fertil Steril, 2007
Luteal Faz Desteği Mikronize kapsüller vs. vajinal jel Kohort Çalışma Simunic, Fertil Steril, 2007
Luteal Faz Desteği Mikronize kapsüller vs. vajinal jel Prospektif Randomize Çalışma Ludwig, EJOGRB, 2002
Luteal Faz Desteği İntramusküler progesteron • Doz: 50-100mg/gün • Yan etkiler • - Ağrılı enjeksiyon, döküntü, inflamatuar reaksiyonlar, abse oluşumu, eisonofilik pnömoni Devroey et al., In J Fertil, 1989 Fatemi et al., Hum Reprod, 2007
Luteal Faz Desteği hCG vs. im./vaginal P – İki Metaanaliz • im P, vaginal P’ e oranlabenzer etkinlikte • hCG, P’e oranla benzer/daha etkin • OHSS hCG ile daha fazla • Pritz and Atwood, Hum Reprod,2002 • Nosarca, GynecolObstet Invest, 2005
Luteal Faz Desteği Crinone vs. im. P ABD’de 16 farklı merkez • Kontrollü salınan jel im.P kadar etkin • Hastaların %90’ı Crinone’u daha önceki tedavi formuna tercih ediyor PritzandAtwood, Hum Reprod,2002
Vaginal gel 2x90 mg vs. im P4 50 mg • 144 hasta IVF/ICSI • 67 hasta 2x90mg/gün, %8 gel • 77 hasta im P4 50 mg/gün • Vaginal gel grubunda daha düşük midluteal serum P4 düzeyleri • Daha yüksek IR (%32.5 vs. %18.5) • Daha yüksek devam eden gebelik (%55.2 vs %32.5) HO, J ChinMedAssoc, 2008
Vaginal gel 90 mg vs. 180 mg • Dondurulmuş-çözülmüş siklus • 346 hasta • Oligoamenore (>34 gün), amenoreik hastalar • E + P4 priming Alsbjerg, RBM Online 2013
Estradiol eklenmesi • Optimal kullanım yolu ? • - TTS, oral, vaginal? • Optimal süre • Optimal doz • - 2-6 mg • Luteal dönemde ciddi E2 düşüşü olan hastalarda E2 eklenmesinin rolü ?
Estradiol eklenemesiSistematikAnaliz (I) • Arama terimleri : “luteal support, progesterone, oestrogen, estrogen, oestradiol, estradiol, IVF, ICSI, ovarian stimulation” • 10 RCT • P4 tek başına (im/oral) vs. P4 + E2 (oral/vaginal/TTS) • IVF/ICSI siklusları • GnRHa / GnRHant Gelbaya et al., FertilSteril, 2008
Klinik/Devam Eden Gebelik Gelbaya et al., FertilSteril, 2008
Estradiol elenmesiSistematikAnaliz (II) • GnRHa/ant siklusları 9 RPC çalışma • Estrogen eklenmesi • OPU/ET’de başlanıyor • Gebelik testi (+) /FHR(+) /8. gebelik haftasında sonlandırılıyor • Estradiol valerate 2-4mg • Vaginal mikronizeestradiol 4mg • Transdermal E2 100mg/gün 2x/hafta • Progesteron eklenmesi • OPU/ET’de başlanıyor • Gebelik testi (+) /12. gebelik haftasında sonlandırılıyor • Vaginal 400-600mg/gün • im 50mg-100/gün Lee et al., FertilSteril, 2010
Klinik Gebelik GnRHa-ant siklusları
E2 - luteal faz desteği supportMetaanalizler / Sonuç • Veriler heterojen • ICSI/IVF sikluslarında standart P4 tedavisine E2 eklenmesinin klinik yararı görünmemektedir
GnRH-a / luteal faz desteğiTemel fikir • GnRHkorpusluteum fonksiyonlarını destekler (pitüiter ve direkt overyan etki ?) • Plasentaletki: GnRH reseptörleri trofektoderm ve iç hücre kitlesinde yer alır. GnRH, hCG sentez ve sekresyonunu kontrol eder • GnRH direkt olarak embriyo ve implantasyonu etkiler (endometrialstromal ve epitelyal hücreler)
GnRH-a / luteal faz desteği Metaanaliz • 6 RCPT, n=2012 hasta (2001-2009) • Luteal faz desteği • - 4 çalışmada tek doz leuproliede0.5 mg / Triptorelin 0.1 mg ICSI’den6 gün sonra - 2 çalışmada ET/OPU’dan sonra 12-14 gün süre ile Kyrou et al., Hum Reprod Update, 2011
Klinik gebelik Kyrou et al., Hum Reprod Update, 2011
Canlı Doğum Kyrou et al., Hum Reprod Update, 2011
Çoğul gebelik Kyrou et al., Hum Reprod Update, 2011
GnRH-a – luteal faz desteğiSonuç • Mevcut veriler standart luteal faz desteğine ek olarak verilen GnRHa’lerinin canlı doğum oranını arttırdığını göstermektedir • GnRHa’larının direkt embriyo üzerindeki etkilerinin ve bu yöntem ile doğan çocukların sağlık durumlarının anlaşılması için daha fazla veri gereklidir
GnRH-a trigger Temel dayanaklar • GnRHantsikluslarındapitüiterGnRHa’e yanıt verir • - EndojenLH’ın yarı ömrü kısa • - Erken luteoliz/depreselutealsteroid düzeyleri • - «sıfır» OHSS riski • Oosit maturasyonu üzerinde midsiklus doğal FSH ve LH surge’ünün muhtemel olumlu etkisi
GnRH-a triggerLuteal Faz Desteği • «GnRHatrigger» sonrası devam eden gebelik oranları «hCGtrigger» ile karşılaştırıldığında daha düşük • GnRHatrigger ile yetersiz korpusluteum uyarılmasından dolayı «defektifluteal faz» • GnRHatrigger luteal destek çok önemli !!! Griesinger et al., Hum Reprod Update, 1996
GnRH-a triggerLuteal Faz Desteği • 192 OHSS riski olan hasta • GnRHant protokol • Ovulasyontrigger 1.5 mg leuprolide acetate • hCG ; OPU gününden başlayarak 3 farklı dozda • - 1000iu, 500iu, 250 iuher 3 günde bir Castillo et al., RBM Online, 2010
GnRH-a trigger Luteal destek için düşük doz hCG • Tek doz GnRHaile trigger sonrasında düşük doz hCG ile luteal faz desteği normal gebeliği sağlarken, OHSS riskini arttırmamaktadır Castillo et al., RBM Online, 2010
GnRH-a trigger Yoğun Luteal Faz desteği • Kohort çalışma • OHSS riski taşıyan hastalar • Teze ET Grubu:LutealdetsekP4 50 mg im + Oral 17b estradiol 6mg/day OPU’dan itibaren. LPS 10. gebelik haftasına kadar devam ediyor • Dondurulmuş-çözülmüş:Embriyoların hepsi donduruluyor ve hazırlanmış siklusta transfer ediliyor Imbar, Hum Reprod, 2012
GnRH-a trigger Yoğun Luteal Faz desteği • GnRHatrigger ve yoğun luteal faz desteği ile OHSS riski artmadan ve ET ertelenmeden kabul iyi gebelik oranları Imbar, Hum Reprod, 2012
GnRH-a triggerProgesteronsuzLuteal Destek • Normal over yanıtı olan 15 hasta • Daha önce standart hCGtrigger sonrası 1 IVF başarısızlığı • GnRHantsiklusu • Trigger 0.2 mg triptorelin • Luteal faz desteği OPU günü ve 4 gün sonra 1500 iuhCG ile Kol, Humadian, Hum Reprod, 2011
GnRH-a triggerProgesteronsuzLuteal Destek • Ortalama yaş 33.8 • Ortalama oosit 6.7 • Ortalama fertilize olan oosit 3.6 • 11/15 gebelik • 7/15 devam eden gebelik, 4/15 abort • Basit • Hasta dostu Kol, Humadian, Hum Reprod, 2011
GnRH-a triggerDüşük doz hCG ile luteal destek - OHSS • OHSS riski yüksek 23 hasta • GnRHatrigger / luteal destek hCG 1500iu • Meanpeak E2 4892pg/ml • 6/23 hastada ciddi OHSS • 5 hastada parasentez • 3 hastada taze ET iptal ? • Basit • Hasta dostu Seyhan A, Hum Reprod, 2013
InseminasyonSiklusları Luteal Destek • Açıklanamayan infertilite • Prospektifrandomize çalışma • 214 hasta, 427 siklus • 109 hasta rFSH + %8 gel • 104 hasta sadece rFSH Erdem, Fertil Steril, 2009
InseminasyonSiklusları Luteal Destek Erdem, Fertil Steril, 2009
InseminasyonSiklusları Luteal Destek • Açıklanamayan/hafif erkek faktör infertilite • Prospektifrandomize çalışma • 290 hasta • 148 hastada luteal faz desteği • CC 38 hasta • Letrozole 94 hasta • hMG 66 hasta • hMG+letrozole 87 hasta • 142 hastada luteal faz desteği yok • TriggerhCG 10.000iu • Luteal destek 400 mg mikronize P4 AghaHosseini, EJOGRB, 2012
InseminasyonSiklusları Luteal Destek AghaHosseini, EJOGRB, 2012
InseminasyonSiklusları Luteal Destek / CC ve Letrozole • PCOS • Progestan 2x200mg vaginal Montville, Fertil Steril, 2009
Luteal Faz DesteğiCochrane Sistematik Analizi • 69 RCT • 16237 hasta • Mean age 32.5 Cochrane Database of Systematic Reviews 2011
Luteal Faz DesteğiNe zaman başlayalım / Ne zaman keselim ? • OPU’dan 3 gün sonrasından daha geç olmamalı • Pozitif beta hCG testinden daha ötesine uzatılan luteal faz desteğinin yararı gösterilememiş
Luteal Faz DesteğiSonuç • P4 klinik gebelik ve canlı doğum oranlarının arttırır • im ve vaginal P4 arasında fark yok • Vajinal P4 hasta uyumu daha yüksek • >10o mg, <100mg jel kullanımının etkisi le ilgili daha çok çalışmaya gereksinim var , • E2 veya hCG kullanımı ile sonuçlarda iyileşme yok • hCG belirgin OHSS riski ile ilişkili
Luteal Faz DesteğiSonuç • P4’a ek olarak+GnRHa (tek yada multipl doz) kullanımı canlı doğum ve klinik gebelik oranlarını arttırıyor • GnRHatrigger vakalarında ideal luteal destek ? • Gonadotropin+IUIsikluslarındaluteal destek ile daha iyi sonuçlar • CC+IUI’daluteal faz desteğinin yararı ? • Letrozole sonrası luteal faz desteği ?