Nanda Dreesen en Sabine Vanheeswijck Stedelijke basisschool ’t Klavertjevier Brussel

1. Nanda Dreesen enSabine VanheeswijckStedelijke basisschool ’t Klavertjevier Brussel WO en Nederlands een succesvolle combinatie?

2. WO en Nederlands een succesvolle combinatie? • Realisatie • KlavertjeVier • Brussel Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

3. Onze school • Onze leerlingen • wonen in de buurt van het Noordstation in Brussel • zijn anderstalig en komen uit kansarme gezinnen • spreken Nederlands als 3de taal (vaak enkel op school) • komen naar onze school na inschrijvingsprocedure • hebben ouders die overwegend laag opgeleid zijn • hebben soms ouders die analfabeet zijn • krijgen weinig kansen en stimulansen vanuit hun eigen context Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

4. Project beleidsvoerend vermogen BHG • Begeleiding op maat van de school vanaf 2009 door OVSG • Doelstelling: Verhogen van het leerrendement van elk kind door het verhogen van de beleidskracht van de school • Inhoudelijke focus: Thematisch werken in het kleuter- en het lager onderwijs • Werkwijze: schooloverstijgende intervisiegroepen (directies, zorgcoördinatoren, leraren) en intensieve schoolspecifieke begeleiding Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

5. Beleidsvoerend vermogenRol van de directeur • Ontwikkelen van ‘de professionele school’: doelgerichte visie wereldoriëntatie/Nederlands, grenzen bewaken (één schoolprioriteit grondig uitwerken en implementeren), vernieuwingen introduceren (via kernteam), reflectief vermogen bij alle teamleden verhogen • De ‘professionele directeur’: stijl van leidinggeven (organiserend / begeleidend leiderschap), sterk gericht op het verbeteren van leerkrachtvaardigheden, coachen en opvolgen tot op de klasvloer • De ‘professionele leraren’: samenwerking tussen leerkrachten stimuleren (formele werkvergaderingen parallelcollega’s – ondersteuning door gokleraar en zorgcoördinator), vorming en begeleiding vanuit pedagogische begeleidingsdienst, participatieve besluitvorming (personeelsvergaderingen) Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

6. Wereldoriëntatie in de praktijk • Kiezen van de doelen • Brainstorm in team • Uitwerken van het thema • → Instap • → Uitwerking • → Afsluitmoment • → Verwerking • → Evaluatie • → Reflectie Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

7. Kiezen van de doelen • Eindtermen • Leerplandoelen • Planningsdocument wereldoriëntatie (leerplandoelen) • Themaspin Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

8. Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

9. Instapmoment • prikkeling van de leerlingen • voorkennis activeren • koppeling aan uitstap (bijvoorbeeld museumbezoek) Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

10. Uitwerking • focus op ontdekkende en onderzoekende activiteiten • gebruik van bronnenmateriaal • koppeling aan andere leergebieden zoals Nederlands, muzische • vorming, wiskunde • verhoogde aandacht voor de leergebiedoverschrijdende eindtermen • leren leren, ICT, sociale vaardigheden Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

11. Climmig werken • Positief klasklimaat: ‘iedereen kan iets, niemand kan alles’ • Werken met heterogene groepen  talenten en attitudes • Duidelijke opdrachtenkaarten • Voldoende bronnenmateriaal • Taakverdeling binnen de groep die wisselt • De leerkracht als coach Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

12. Gebruik van opdrachtenkaarten Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

13. ‘Climmig’ werken = Werken aan sociale vaardigheden Als de groep goed samenwerkt = puzzelstuk Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

14. De leerlingen zelf aan het werk Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

15. Na elk groepswerk • een moment van zelfevaluatie • - wat gaat er goed • - wat gaat er minder goed • - welke doelen zijn (niet) bereikt • - waar ga ik volgende keer aan werken • een moment van groepsevaluatie • - wat ging er goed in de groep • - wat ging er minder goed in de groep • - waar gaan we volgende keer aan werken • - hebben we een puzzelstuk verdiend Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

16. Nederlands in WO • Creëren van een rijke taalomgeving • Systematische impliciete en expliciete • aandacht voor woordenschat • Keuze van de functionele woordenschat Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

17. Expliciet woordenschatonderwijs VOORBEWERKEN Motiveren, netwerk openen SEMANTISEREN Betekenis geven: uitbeelden, uitleggen, uitbreiden, … CONSOLIDEREN Inoefenen, “7 keer” herhalen CONTROLEREN Woorden gekend? Nagaan door uitlokken Bron: Viertaktstrategie van Marianne Verhallen

18. Aanbieden van woorden tijdens thematisch werken (voorbewerken & semantiseren): • - Groepswerk/ climmig werken WO • - Leesteksten (leesstrategieën) • - Luisteroefeningen • - Leesateliers (al spelend lezen) • - TL flitskaarten, PowerPoint met of zonder geluid • MUVO of Wiskunde • Gebruik van ICT • Uitleggen en visualiseren van de woorden (semantiseren): thematafel • Opbouwen van een woordweb en/of woordparachute en/of woordenmuur (semantiseren) • Herhaling van de woorden doorheen het thema en vastzetten van de woordenschat (consolideren): in de onderbouw onder andere via spelletjes tijdens hoekenwerk • Woorden gekend? (controleren) Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

19. Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

20. Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

21. Afsluitmoment • zoek steeds een originele afsluiter • nodig de ouders uit • laat de kinderen hun kennis delen: voorstelling Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

22. Verwerkingstijd • meegeven van de verwachte doelen • maken van een mindmap • oefenen met bronnenmateriaal • inoefenen van de leerstof aan de hand van • mindmap • tijd om vragen te stellen Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

23. Evaluatie • Evalueren van de geselecteerde leerplandoelen: • toetsen van specifieke kennis en/of bepaalde vaardigheden • observeren of kinderen praktische vaardigheden en attitudes verworven hebben • binnen WO willen we de zelfevaluatie van • het kind benadrukken (zelfevaluatie geeft • immers de mogelijkheid aan kinderen om • eigen gedrag, inzichten, vaardigheden of • interesses bij te sturen of te vervolmaken) • Bij het evalueren van leerlingen gaat de leraar dus: • informatie verzamelen via toetsen, observatie en gesprekken; een beoordeling uitspreken; • beslissingen nemen (bijvoorbeeld verder inoefenen, bijsturen van werking, kiezen voor een andere werkvorm) Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel

24. Reflectiemoment • - hebben de leerlingen de beoogde doelstellingen bereikt • wat ging goed tijdens de evaluatie • wat ging minder goed tijdens de evaluatie • waar ga ik volgende keer als leerkracht meer • aandacht aan besteden • - aanpassen van het thema Praktijkvoorstelling WO Klavertje Vier Brussel