220 likes | 712 Views
Evropsko društvo krajem 19. i početkom 20.veka. Razvoj nauke i tehnička otkrića uticali su i na svakodnevni život ljudi Pojavljuju se veliki i moderni gradovi-metropole; Pariz- poznat kao grad svetlosti Pariz-prestonica mode; Koko Šanel je 1910.god. otvorila prvi modni butik
E N D
Razvoj nauke i tehnička otkrića uticali su i na svakodnevni život ljudi • Pojavljuju se veliki i moderni gradovi-metropole; Pariz- poznat kao grad svetlosti • Pariz-prestonica mode; Koko Šanel je 1910.god. otvorila prvi modni butik • Od polovine 19.veka održavane su svetske izložbe, sa ciljem promovisanja naučnih i privrednih dostignuća zemalja učesnica; prva je održana u Londonu
Kultne gradjevine • Gradjevine-simboli modernih gradova • U Njujorku je 1886.god. otkrivena Statua slobode, poklon Francuske, koju je izradio Frederik Ogist Bartoldi • Prvi soliter sagradjen je u Čikagu • Za svetsku izložbu, na stogodišnjicu revolucije, 1889.god. podignuta je Ajfelova kula, dobila ime po projektantu Aleksandru Ajfelu
Kultura i umetnost • Drugu polovinu 19.veka u književnosti su obeležili realizam i moderna • Predstavnici realizma: Onore de Balzak, Fjodor Dostojevski, Lav Tolstoj • Predstavnik moderne: francuski pesnik Šarl Bodler • U slikarstvu se javlja impresionizam: Klod Mone, Pol Sezan, Ogist Renoar
Društvene promene • Prva filmska predstava u Parizu 1895.god. zaslugom braće Limijer (filmovi Ulazak voza u stanicu i Radnici izlaze iz fabrike) • Ukidanje ropstva u SAD (predsednik SAD Abraham Linkoln je doneo ukaz o ukidanju ropstva, posledica je bio gradjanski rat izmedju severa i juga 1861-1865, završen pobedom severa)
Borba za rodnu ravnopravnost: žene su 1893.god. na Novom Zelandu dobile prvi put pravo glasa; Medjunarodni dan žena, 8.mart, ustanovljen je 1910.god. na II medjunarodnoj konferenciji žena u Kopenhagenu na predlog Klare Cetkin, velikog borca za ženska prava
1864.god., na predlog Žan Anri Dinana osnovan je Crveni krst; principi Crvenog krsta poslužili su kao osnova za Ženevsku konvenciju kojom se štite prava ranjenika, bolničkog osoblja, ratnih zarobljenika, a nakon II svetskog rata i civila u ratnim sukobima
Promene u sportu • Fudbal je izmišljen u Engleskoj, tamo je 1863.god. osnovan prvi fudbalski savez, najstarije takmičenje na svetu je engleski FA kup iz 1872.god. FIFA je osnovana u Parizu 1904.god. • Košarku je izmislio Kanadjanin Džejms Nejsmit 1891.god. • Osnivanje modernih Olimpijskih igara, zaslugom Pjera de Kubertena, prve moderne igre održane su u Atini 1896.god.
Političke ideje • Nove političke ideje: liberalizam, konzervativizam, socijalizam, komunizam, nacionalizam
Liberalizam • Politička i ekonomska ideologija gradjanske klase • Glavna obeležja bila su: lična sloboda pojedinca, jednakost pred zakonom, vladavina prava (zakona), neprikosnovenost privatne svojine • Teorijske osnove su u 18.veku postavili filozofi prosvetiteljstva • Počinju da se ostvaruju u praksi nakon američkog rata za nezavisnost i francuske revolucije • Kolevkom liberalizma smatra se Velika Britanija • Ekonomski liberalizam: liberali zastupaju ideju slobodnog tržišta i nemešanje države u privredu. Temelje je postavio Adam Smit u delu Bogatstvo naroda
Konzervativizam • Glavni zastupnici aristokratija, bogatiji slojevi društva, crkva, suprotnost liberalizmu • Glavna obeležja: protivljenje promenama, očuvanje reda i stabilnosti u društvu, poštovanje autoriteta vlasti, vladara, crkve i tradicionalnog morala • Interes društva je iznad ličnih sloboda pojedinca
Socijalizam, komunizam, socijaldemokratija • Učenja koja se zalažu za poboljšanje položaja nižih slojeva društva, pre svega radnika • Nekoliko faza u razvoju • Utopijski socijalizam- bogati ljudi će iz ljubavi prema čoveku stvoriti idealno društvo u kojem neće biti socijalne nepravde i razlika (predstavnici Klod Sen Simon, Šarl Furije, Robert Oven)
Marksizam- osnivači su bili Karl Marks i Fridrih Engels; oni su se zalagali za revolucionarnu borbu radničke klase • 1848.god napisali su Komunistički manifest, u kojem su pozvali proletere svih zemalja da se ujedine u borbi za svoje ciljeve • Teorijsku osnovu komunističkog društva dao je Marks u svom delu Kapital • Komunističko društvo biće ostvareno kada radnička klasa revolucijom preuzme vlast i uspostavi “diktaturu proletarijata” u kojoj ne bi bilo klasa i socijalnih razlika
U drugoj polovini 19.veka u zapadnoj Evropi nastaju socijaldemokratske stranke • Oni se bore za poboljšanje položaja radnika, ali ne revolucijom već reformama unutar postojećeg sistema, učešćem na izborima i radom u parlamentu • Zalagale su se za: socijalnu zaštitu, osnivanje penzijskih fondova, obavezno školovanje, opšte pravo glasa, prava žena
Nacionalizam • Nastaje u 19.veku, pod uticajem Francuske revolucije • U centar političkog i društvenog života stavlja naciju kao zajednicu sa zajedničkim jezikom, kulturom i istorijom • Interesi nacije i nacionalne države su iznad interesa pojedinca • Nacionalna netrpeljivost, isključivost i mržnja prema drugim nacijama naziva se šovinizam