Automatische toekenning van rechten in de sociale sector

Automatische toekenning van rechten in de sociale sector 27/11/2012 – Studiedag Vlaams Parlement Frank Robben Administrateur generaal Kruispuntbank Sociale Zekerheid Sint-Pieterssteenweg 375 B-1040 Brussel E-mail: Frank.Robben@ksz.fgov.be Website KSZ: www.ksz.fgov.be Persoonlijke website: www.law.kuleuven.ac.be/icri/frobben

Maatschappelijke uitdagingen • Het sociaal beleid: belangrijk en krachtig instrument om armoede te bestrijden, maar complex georganiseerd. • Belangrijkste oorzaken: • historische en graduele ontwikkeling van de sociale zekerheid met diverse takken die beantwoorden aan verschillende noden: • o.a. kinderbijslag, ziekteverzekering, pensioenen, werkloosheid, zorg, gezondheid, welzijn, sociale huisvesting,… • ingewikkelde sociale regelgeving: • meerdere beleidsnivaus: lokaal, Gemeenschappen/Gewesten én federaal • met een veelheid aan actoren: +/- 3.000 instellingen actief in de sector van de sociale zekerheid

Maatschappelijke uitdagingen • Belangrijkste oorzaken: • ingewikkelde sociale regelgeving: • feitelijke concepten en begrippen veelal niet op elkaar afstemd: diverse wetgevende instanties vullen identieke feitelijke begrippen en noties anders in, bijv. inkomen, gezinssamenstelling, handicap,… Ilustratie: statuut handicap geeft recht op een korting in de onroerende voorheffing in Vlaanderen (gewestelijke fiscaliteit): - voorkinderen: 66 % ongeschikt, 4 punten in pijler 1, rechthebbend op verhoogde kinderbijslag OF 6 punten in 3 pijlers samen; - voor volwassenen: verdienvermogen verminderd met 1/3, minstens 66% arbeidsongeschikt, RIZIV-invalide OF vermindering zelfredzaamheid met 9 punten. • quid impact van de zesde staatshervorming?

Maatschappelijke uitdagingen • Risico’s: • intransparantie: mensen zijn weinig of niet op de hoogte van hun rechten • mattheüseffect: rechten komen niet bij de beoogde (kwetsbare) doelgroep terecht • bijkomende drempel: de aanvraag- en toekenningsprocedure voor sociale rechten is vaak omslachtig en tijdsintensief • ineffectiviteit: sociale maatregelen bereiken hun doel niet • status quo van de armoederatio i.p.v. sociale inclusie: het aantal armen daalt verhoudingsgewijs niet • kosten verhogend: de organisatie van het e-government in de sociale sector wordt duurder

Kruispuntbankmodel • Missie Kruispuntbank Sociale Zekerheid (KSZ) • KSZ is federale overheidsinstelling die via de elektronische gegevensuitwisseling van persoonsgegevens de verbinding maakt tussen alle lokale, Vlaamse en federale back office diensten die rechten toekennen in het kader van sociale zekerheid en gezondheid • Voordelen van het Kruispuntbankmodel: • de complexiteit van de sociale wetgeving wordt niet meer ten laste gelegd van burger, werkgever, ambtenaar,… • vereenvoudiging van de toekenningsprocedure waardoor de sociale rechten ook de meest kwetsbare doelgroepen bereiken • éénmalige inzameling van de persoonsgegevens bij de burger door de overheid

Kruispuntbankmodel • Voordelen van het Kruispuntbankmodel: • hergebruik en verspreiding van deze gegevens binnen het netwerk in het kader van verschillende finaliteiten • sociale (en afgeleide) rechten kunnen proactief en automatisch worden toegekend • beveiligde gegevensuitwisseling mét respect voor de privacy • geen massale centrale opslag van de persoonsgegevens, enkel routering en filtering • integratie van de dienstverlening • snellere en accuratere informatiedeling • met een minimum aan administratieve formaliteiten • performant en gebruiksvriendelijk • kostenbesparend met behoud van de verworven sociale rechten voor de betrokkenen

Actoren in de Belgische sociale sector RSZ POD MI RSZPPO FODSZ RSVZ burger en onderneming VSI VSI HVZ FOD WASO RKW RVA Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid PDOS interUI netwerk RIZIV FAO FBZ NIC: intermutual. netwerk SIGE-DIS RVP RJV DOSZ andere actoren sociale sector

Actoren in de Belgische sociale sector 2.000 instanties actief bij de inning van bijdragen voor of bij het beheer, de uitvoering of de toekenning van de sociale verzekeringen: ziekteverzekering, werkloosheidsverzekering, pensioenen, gezinsbijslagen in de stelsels van werknemers, zelfstandigen en ambtenaren de sociale bijstand (bijv. leefloon, tegemoetkomingen aan gehandicapten) de aanvullende voordelen voorzien in CAO’s 1.000 instanties actief bij het beheer, de uitvoering of de toekenning van de sociale voordelen voorzien door andere overheidsniveaus dan de federale overheid: gemeenten, steden, provincies, gewesten, gemeenschappen,… de afgeleide rechten toegekend op basis van het sociaal statuut van de begunstigde (belastingdiensten, vervoersmaatschappijen, openbare nutsbedrijven, sociale huisvestingsmaatschappijen, …) > 220.000 werkgevers

Dienstenintegrator • De KSZ is een “Trusted Third Party” • Het beheer van het verwijzingsrepertorium: = de basis voor de organisatie van de elektronische gegevensuitwisseling tussen de actoren in de betrokken sector • inhoud: • over welke personen is welke soort informatie waar beschikbaar m.b.t. welke periodes • welke actoren zijn gerechtigd om welke informatie over welke personen in welke omstandigheden te verkrijgen • welke actoren wensen welke informatie over welke personen in welke omstandigheden automatisch te verkrijgen • functies: • preventieve toegangscontrole • routering van informatie • automatische mededeling van gewijzigde gegevens

Eénmalige inzameling gegevens • De basisprincipes van de KSZ: • legitimiteit en proportionaliteit: informatie wordt enkel ingezameld voor welbepaalde doeleinden en in de mate dat ze proportioneel is met deze doeleinden gefilterd • eénmalige inzameling: informatie wordt slechts één keer ingezameld, zo dicht mogelijk bij de authentieke bron • kwaliteitscontrole en validering van de gegevens doorde authentieke bron vóór de informatieoverdracht en validering van de ingezamelde informatie volgens een vaste taakverdeling • hergebruik: de up-to-date gegevens worden gedeeld met en hergebruikt door gemachtigde gebruikers en bestemmelingen van de informatie • modulaire gegevensblokken: de KSZ biedt modulair duidelijke gegevensblokken aan (bijv. loon- en tewerkstellingsgegevens, statuut leefloon, statuut handicap, statuut werkloosheid,…)

Modellering van informatie Informatie wordt gemodelleerd op een wijze die zo nauw mogelijk aansluit bij de feitelijke realiteit: definitie van informatie-elementen definitie van kenmerken van informatie-elementen definitie van relaties tussen informatie-elementen De modellering houdt rekening met zoveel mogelijk voorzienbare gebruiks-behoeften van de informatie De modellering kan flexibel worden uitgebreid en aangepast indien de feitelijke realiteit of de gebruiksbehoeften wijzigen (verminderen of vermeerderen) De concrete implementatie van het model wordt afgestemd op de bestaande gebruiksbehoeften van de informatie 19/04/2012

Uitwisseling van gegevens • Met akkoord van de betrokkene of wanneer dat nodig is in functie van de organisatiebehoeften, het beleid of de regelgeving • Op initiatief van: • de instantie die over de informatie beschikt of • de instantie die de informatie nodig heeft of • de dienstenintegrator • Via een functioneel en technisch interoperabiliteitsraamwerk, dat geleidelijk, maar permanent mee-evolueert met open marktstandaarden en onafhankelijk is van de gebruikte techniek van informatie uitwisseling • De beschikbare informatie wordt proactief gebruikt voor: • de automatische toekenning van rechten • de voorinvulling bij informatie inzameling • de informatieverstrekking aan de betrokkenen

Automatische toekenning • Actieve rol van de KSZ bij de veralgemening van de automatische toekenning van sociale rechten of aanvullende voordelen gebaseerd op het sociaal statuut. enkele concrete voorbeelden: • sociale tarieven openbaar vervoer: toekenning van tariefverminderingen voor het openbaar vervoer (NMBS, De Lijn, MIVB) via KSZ aan personen (of hun gezinsleden) met een handicap, die rechthebbende zijn op de verhoogde tegemoetkoming of het OMNIO-statuut in de ziekteverzekering, leefloners. • sociaal telefooontarief: uitbreiding van de bestaande dienst sociaal telefoontarief tot de gezinnen met een beperkt inkomen door gebruik te maken van de gegevens inzake de personenbelasting bij de FOD Financiën beschikbaar via de KSZ

Automatische toekenning enkele concrete voorbeelden: • toekenning sociaal tarief gas en elektriciteit: toekenning van het sociaal tarief dankzij de trimestriële doorgave via KSZ van de klanten (of hun gezinsleden) met het statuut leefloon/IGO en met het statuut van handicap aan de FOD Economie en aan de betrokken energieleverancier. • vrijstelling milieuheffing: vrijstelling in de heffing op de waterverontreiniging (gewestelijke fiscaliteit) voor personen met een handicap of met een leefloon statuut. • toekenning verminderde ledenbijdrage Vlaamse zorgverzekering: jaarlijkse elektronische doorgave via de KSZ van de rechthebbenden op de verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering en op het OMNIO-statuut aan het Vlaams Zorgfonds en de Vlaamse zorgkassen in het kader van de bijdrageberekening van de Vlaamse zorgverzekering.

Doorgave VT/OMNIO vroeger gemeente Ziekenfonds

Doorgave VT/OMNIO via KSZ NIC gemeente gemeente gemeente

Informatie uitwisseling met fiscale sector wederzijdse elektronische uitwisseling van persoonsgegevens gemachtigd door de bevoegde sectorale comités van de CBPL, met bijzondere aandacht voor de naleving van het proportionaliteitsbeginsel en de transparantie voor de burgers en de ondernemingen enkele concrete voorbeelden: door sociale sector aan FOD Financiën mededeling van de arbeidsinkomsten van werknemers en de vervangingsinkomen ter vervanging van de Belcotax-aangiften en met het oog op de voorinvulling van de aangifte voor de personenbelasting door FOD Financiën aan sociale sector mededeling en raadpleging van de belastbare inkomsten aan/door actoren in de sociale sector (onder meer Taxi-As en Cadnet), onder o.a. in het kader van de Vlaamse sociale huisvesting

Aantal berichten 722.551.944 uitgewisselde berichten in 2011

United Nations Public Service Award 2006

Stand van zaken • Samengevat: • de KSZ is dé verbindingsschakel tussen alle beleidsniveaus en –actoren op het vlak van elektronische uitwisseling van persoonsgegevens in het kader van het sociaal beleid • de KSZ vervult een belangrijke ondersteunende rol als partner in armoedebestrijding, in casu de automatische toekenning van sociale rechten • vanuit Vlaanderen werden 75 projectaanvragen ingediend bij de KSZ voor het jaar 2013 in het kader van verschillende finaliteiten (o.a. toekenning studietoelagen, sociale huisvesting, zorg,…) • het principe van de modulaire gegevensblokken betekent dat de de KSZ haar rol als motor inzake administratieve vereenvoudiging in de sociale sector enkel efficiënt kan vervullen indien het beleid voldoende rekening houdt met geharmoniseerde en uniforme feitelijke sociale concepten en begrippen.

Kritische succesfactoren • Lancering oproep van KSZ aan alle politici om de automatische toekenning van sociale rechten te faciliteren: • nagaan waar een automatische toekenning van rechten mogelijk is • doe de e-government toets bij élke beleidsbeslissing: belang van systematisch en transversaal afstemmen van sociale concepten en begrippen in het besluitvormingsproces, vooral i.f.v. armoedebestrijding • maak van de zesde staatshervorming een opportuniteit: door in wederzijds overleg te streven naar een harmonisering en coördinatie van feitelijke sociale begrippen (= “semantische interoperabiliteit”) met respect voor ieders beleidsbevoegdheid • investeer in innovatie en efficiënter overheidsbeheer: door de ondersteuning van e-government projecten in de sociale sector en door de gegevens uitwisseling via e-government diensten integratoren aan te moedigen

Meer informatie Website Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid http://www.ksz.fgov.be Portaal van de sociale zekerheid https://www.socialsecurity.be Persoonlijke website van Frank Robben http://www.law.kuleuven.ac.be/icri/frobben

Automatische toekenning van rechten in de sociale sector