Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia)

2. Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) • Nazwa szkoły: • Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II, • ID grupy: 96/44_GMP1 • Opiekun: Beata Trojanowska, • Kompetencja: • Matematyka i przyroda, • Temat projektowy: • Rytm serca- siłą transportu krwi, • Semestr/rok szkolny: V / 2011/2012.

3. Semestr piąty • Prace nad kolejnym projektem zostały poprzedzone burzliwą dyskusją nad wyborem tematu. Wreszcie zdecydowaliśmy ,że dobrze byłoby się dowiedzieć więcej o roli i funkcjonowaniu układu krwionośnego. • Dokonaliśmy więc podziału zadań i zabraliśmy się do pracy , której efekty pokażemy na kolejnych slajdach.

4. Obieg krwi w ciele człowieka Układ krwionośny jest zamknięty czyli krew nieustannie obiega organizm w systemie połączonych ze sobą naczyń krwionośnych. Pompą wymuszającą ten obieg jest serce. Krążenie krwi odbywa się na dwóch drogach : obwodowej (duży krwioobieg) oraz płucnej (mały krwioobieg)

5. Budowa układu krwionośnego

6. Mały obieg krwi (płucny) Zaczyna się w prawej komorze i krew kierowana jest tę tętnicą płucną do płuc gdzie ulega nasyceniu tlenem. Następnie krew bogata w tlen dociera żyłami płucnym do lewego przedsionka

7. Duży obieg krwi Rozpoczyna się w lewej komorze, skąd aorta dzielącą się na liczne odgałęzienia (tętnice) doprowadza krew natlenioną do narządów obwodowych. Tu wymiana krwi natlenionej z odtlenioną i naczyniami żylnymi wraca do prawego przedsionka.

8. Rysunek przedstawiający oba obiegi krwi.

10. SERCE Umieszczone jest w worku osierdziowym, wypełnionym niewielką ilością płynu.Ściana pokryta jest cienką błonką, na której leżą naczynia wieńcowe, tworzące układ wieńcowy – odpowiedzialny za odprowadzanie i doprowadzanie różnych substancji.Mięsień sercowy zbudowany jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Przedsionki i komory wyścielone są wewnątrz błoną zbudowaną z tkanki łącznej pokrytej warstwą nabłonka płaskiegoserce działa na zasadzie pompy. Zastawki zapobiegają zmianie kierunku krwi.

11. BUDOWA SERCA Serce człowieka jest narządem czterojamowym, składa się z 2 przedsionków i 2 komór. Przedsionek prawy - zbiera krew z całego organizmu oprócz płuc. Uchodzą do niego: • żyła główna górna - zasadniczo zbiera krew z nadprzeponowej części ciała • żyła główna dolna - zbiera krew z podprzeponowej części ciała • zatoka wieńcowa- uchodzą do niej żyły duże i średnie serca. • Przedsionek lewy - z płuc krew, zbierają cztery żyły uchodzące do przedsionka lewego: • żyła płucna górna lewa ,żyła płucna górna prawa • żyła płucna dolna lewa ,żyła płucna dolna prawa

12. Między przedsionkiem a komorą prawej części serca znajduje się zastawka trójdzielna, między przedsionkiem a komorą lewej strony serca znajduje się zastawka dwudzielna. U podstawy dwóch dużych tętnic – aorty i tętnicy płucnej, odchodzących od komór znajdują się zastawki półksiężycowateprawy przedsionek otrzymuje krew odtlenioną, powracającą z tkanek, którą następnie prawa komorą toczy do płuc, a do lewego przedsionka wpływa krew natleniona.

14. 1. Prawy przedsionek 2. Lewy przedsionek 3. Żyła główna górna 4. Łuk aorty 5. Lewa tętnica płucna 6. Żyła płucna dolna 7. Zastawka mitralna 8. Zastawka aortalna 9. Komora lewa 10. Komora prawa 11. Żyła główna dolna 12. Zastawka trójdzielna 13. Zastawka pnia płucnego

15. ŻYŁY I TĘTNICE Ich ściany składają się z trzech warstw:1. zewnętrzna – łącznotkankowa2. środkowa – zbudowana z mięśni gładkich3. wewnętrzna – utworzona z tkanki łącznej i śródnabłonkapomimo posiadania takich samych warstw ścian, tętnice i żyły różnią się od siebie:- grubością poszczególnych warstw- elastycznością- wytrzymałością na zmiany ciśnienia- występujących w żyłach zastawek zapobiegających cofaniu się krwi

17. NACZYNIA WŁOSOWATE Są to cienkościenne przewody rozmieszczone w tkankach, łączące zwykle tętnice z żyłami. Ich ściana zbudowana jest z śródbłonka – przez niego zachodzi wymiana substancji między krwią a tkankami.

18. Budowa krwi Osocze Komórki krwi Erytrocyty Leukocyty Trombocyty

19. Osocze • Osocze krwi jest jasną żółtawą cieczą, która w 90 proc. składa się z wody a w 10 proc. z rozpuszczonych substancji. Udział bezkomórkowego osocza w objętości krwi stanowi około 55 proc.. • W skład osocza wchodzą substancje takie jak czynniki krzepnięcia oraz równoważące ich funkcję składniki układu fibrynolitycznego, białka ,hormony, lipidy, jony, glukoza, przeciwciała, wiele substancji biochemicznych jak mocznik, kreatynina czy bilirubina, liczne enzymy jak choćby aminotransferazy. • Dla pacjenta osocze przydaje się albo jako pozyskany lek albo jako transfuzja w przypadku niedoboru białek osocza na przykład po dużej utracie krwi lub w przypadku skłonności do krwawień.

21. Erytrocyty (czerwone krwinki) • Podstawową funkcją erytrocytów, których ilość w jednym milimetrze sześciennym krwi dorosłego człowieka waha się w zależności do płci od 3,5 do 5 milionów, jest transport tlenu. Hemoglobina zawarta w tych komórkach nadaje krwi czerwony kolor.

22. Leukocyty (białe krwinki) • Leukocyty, których liczba waha się od 4 do 10 tysięcy komórek na jeden mililitr krwi, stanowią siły zbrojne organizmu. Rozmaz krwi obwodowej pozwala na ocenę poszczególnych populacji leukocytów. Każda z tych populacji wykonuje ściśle określone funkcje w układzie odpornościowym człowieka.

23. Trombocyty (płytki krwi) • Trombocyty, wraz z osoczowymi czynnikami krzepnięcia odpowiadają za prawidłową zdolność krwi do wykrzepiania. Ich ilość powinna zawierać się w przedziale 150-400 tysięcy na mililitr.

24. Morfologia na czym polega • Jest to podstawowe badanie diagnostyczne , wykorzystywane do diagnozowania wielu chorób. Badanie morfologii krwi obejmuje przede wszystkim ocenę ilości i jakości krwinek czerwonych (RBC, Hct, Hb, MCV, MCH, MCHC), ilości i poszczególnych frakcji krwinek białych czyli leukocytów (WBC, LIMPH, NEUT, BASO, EOS, MONO) oraz ilości płytek krwi (PLT)

25. MONO LYMPH i BASO • MONO – jest to ilość Monocytów we krwi Prawidłowa ilość to 0,21–0,92 x 10 • LYMPH – jest to ilość limfocytów we krwi Prawidłowa ilość to 1,1–3,5 x 10 • Jest to druga pod względem ilościowym subpopulacja białych krwinek. Wzrost poziomu limfocytów określamy mianem limfocytozy. Jest typowa dla wielu zakażeń wirusowych (np. mononukleoza, cytomegalia, świnka, różyczka, odra, etc.) a także dla niektórych innych zakażeń (np. krztusiec, toksoplazmoza, gruźlica, bruceloza, kiła). Znaczna limfocytoza może nasuwać podejrzenie niektórych rodzajów białaczek.

26. Granulocyty zasadochłonne (BASO, bazofile) • . BASO – jest to ilość granulocytów zasadochłonnych we krwi Prawidłowa ilość to 0–0,13 x 10 • Opisywana jest wartością bezwzględną (BASO#) i jako odsetek wszystkich leukocytów (BASO%). Ich poziom wzrasta przy alergiach, przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego, niedoczynności tarczycy, niekiedy także przy niektórych nowotworach (niektóre chłoniaki, białaczki). Poziom bazofili obniża się dość często w infekcjach, nadczynności tarczycy, czy też stresie. • Granulocyty kwasochłonne (EOS, eozynofile) • Kolejna, mniejsza frakcja krwinek białych. Wzrost ich poziomu mogą powodować infekcje (zarówno bakteryjne jak i wirusowe), alergie, pasożyty, choroby krwi oraz niektóre leki.

27. RBC HGB HCT • RBC – jest to ilość czerwonych krwinek we krwi Prawidłowa ilość to 4,7-6,1 mln/mm³ • Wzrost ilości czerwonych krwinek określamy mianem erytrocytozy (nadkrwistości). Znaczna erytrocytoza może wskazywać na czerwienicę prawdziwą, która jest poważną chorobą szpiku kostnego. Niekiedy do wzrostu poziomu czerwonych krwinek dochodzi także w środowisku ubogim w tlen (przebywanie dłuższy czas na dużych wysokościach), przy intensywnym wysiłku a także przy nadmiernej produkcji erytropoetyny (stosowana także jako doping u sportowców).Dużo częściej jednak niż z erytrocytozą, mamy do czynienia z erytropenią. Ta natomiast wywołana może być utratą krwi, niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego (niedokrwistość megaloblastyczna), niedoborem żelaza, niszczeniem erytrocytów Spośród innych przyczyn niedokrwistości warto jeszcze wspomnieć o ciąży, nowotworach, chorobach nerek i dużej grupie chorób zapalnych.

28. HGB – jest to ilość Hemoglobiny we krwi Prawidłowa ilość to 11,0-17,5 g/dl • Jest to białko znajdujące się w erytrocytach służące do przenoszenia tlenu. Hemoglobina jest jednocześnie barwnikiem i to jej zawdzięczamy czerwoną barwę krwi. Zazwyczaj spotykamy się z obniżonym poziomem hemoglobiny a jej przyczyną są różnego rodzaju niedokrwistości. Obniżony poziom hemoglobiny może mieć miejsce także przy przewodnieniu organizmu.

29. HCT – jest to ilość Hematokryty we krwi Prawidłowa ilość to 42–52% względem całej krwi • Parametr ten wyraża procentową objętość krwinek czerwonych w stosunku do całej objętości krwi. Wzrasta przy wysokiej wartości RBC, przy odwodnieniach (uporczywe wymioty i biegunki, znaczne oparzenia ciała). Spadek wartości hematokrytu często związany jest z niedokrwistością (anemią).

30. MCV MCH MCHC • MCV – jest to ilość krwinki czerwonej we krwi. Prawidłowa ilość to 82-92 fl. • Jest to wskaźnik bardzo ważny przy różnicowaniu rodzaju i przyczyny niedokrwistości. Jeżeli mamy do czynienia z niedokrwistością z niedoboru żelaza to wartość MCV spada poniżej normy. W przypadku niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 albo kwasu foliowego wartości tego parametru są zawyżone. • MCH – jest to wskaźnik masy hemoglobiny we krwi. 27-35 pg/krwinkę • Jest to kolejny wskaźnik służący do różnicowania rodzaju i przyczyny niedokrwistości. Analogicznie do MCV, wzrost wartości MCH przemawia za niedokrwistością z niedoboru B12 albo kwasu foliowego, natomiast obniżenie wartości MCH sugeruje niedokrwistość z niedoboru żelaza.

31. MCHC • Jest to średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach. Prawidłowa ilość to 33-37 g/dl Parametr ten może także służyć do oceny przyczyny niedokrwistości oraz diagnostyki zaburzeń wodno-elektrolitowych. • Płytki krwi (PLT, trombocyty) • Odgrywają one istotną rolę w procesach krzepnięcia. Nadmiar płytek krwi nazywamy nadpłytkowością (trombocytozą). Z fizjologicznych przyczyn nadpłytkowości warto wspomnieć o ciąży i intensywnym wysiłku fizycznym. Ilość płytek krwi może wzrastać także w wielu stanach patologicznych, takich jak anemia z niedoboru żelaza, przewlekłe choroby zapalne, niektóre nowotwory, nadpłytkowość samoistna. • Spadek poziomu płytek krwi może być natomiast spowodowany niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego, upośledzeniem funkcji szpiku, działaniem leków oraz nowotworami (w tym białaczki, chłoniaki), infekcjami, procesami autoimmunologicznymi (np. samoistna plamica małopłytkowa)

32. WBC - leukocyty • WBC inaczej ilość białych krwinek w krwi Prawidłowa ilość to 4200-10000/mm3. U zdrowego niemowlęcia i małego dziecka: 9000-15000/mm3 • Ten parametr określa ilość wszystkich rodzajów leukocytów we krwi. Wzrost ilości białych krwinek określamy jako leukocytozę. Przyczyny takiego stany rzeczy mogą być zarówno fizjologiczne (stres, ciąża, wysiłek fizyczny) jak i chorobowe (infekcje, stany zapalne, urazy, zatrucia i niektóre nowotwory, stan po zabiegu operacyjnym). • Leukopenia to z kolei obniżony poziom krwinek białych. W interpretacji takich nieprawidłowości należy wziąć pod uwagę niektóre infekcje, zwłaszcza wirusowe (grypa, ospa wietrzna, odra, różyczka, HIV, WZW). Niekiedy znaczne i utrzymujące się obniżenie poziomu leukocytów może świadczyć o uszkodzeniu szpiku. Niekiedy znaczenie może mieć tutaj także niewydolność wątroby, powiększenie śledziony, niektóre leki, stres i ciężkie niedożywienie.

33. Grupy krwi

34. Zestawy antygenów, czyli cząsteczek powodujących gwałtowną odpowiedź układu odpornościowego, które występują na powierzchni czerwonych krwinek. W ramach tego samego gatunku może istnieć wiele różnych grup takich antygenów. Różnice mogą być niewielkie i sprowadzać się do obecności pojedynczych aminokwasów budujących białka lub monosacharydów tworzących wielocukry, które pokrywają krwinki. W innych przypadkach niektóre osobniki mogą cechować się występowaniem zupełnie innych cząsteczek antygenów nieobecnych w pozostałych grupach.

35. Tabela zgodności grup krwi

36. Dziedziczenie grup krwi

37. Do konfliktu między grupami krwi dochodzi w następujących przypadkach: • ciąża - jeżeli matka nie posiada pewnych antygenów, obecnych w krwi dziecka, może dojść do reakcji układu odpornościowego czyli konfliktu serologicznego, • transfuzja krwi - przetoczenie krwi zawierającej niewłaściwe antygeny wywołuje reakcję obronną organizmu (aglutynację - sklejenie krwinek), prowadząc do poważnych powikłań, ze zgonem włącznie. • przeszczep - podobnie jak w czasie transfuzji konieczne jest zapewnienie zgodności grup krwi, ale ze względu na możliwość odrzutu, pasować muszą również inne antygeny. W efekcie niektórzy pacjenci, np. wymagający przeszczepu szpiku mają szansę na odszukanie odpowiedniego dawcy dopiero wśród milionów nie spokrewnionych dawców.

38. Choroba hemolityczna noworodka (łac. morbushaemolyticusneonatorum) Choroba, u której podłoża leży reakcja immunologiczna pomiędzy przeciwciałami klasy IgG, wytwarzanymi przez matkę a antygenami krwinek płodu. Występuje ona w przypadku, gdy matka z układem antygenów krwi Rh(-), uczulona na antygen D, rodzi dziecko, które posiada grupę krwi Rh(+) – jest to tzw. konflikt serologiczny.

39. Ciśnienie krwi • Ciśnienie tętnicze krwi to nacisk jaki wywiera krew na ściany tętnic. Mierząc ciśnienie tętnicze podaje się dwie wartości: ciśnienie tętnicze skurczowe i rozkurczowe. • Ciśnienie tętnicze skurczowe jest wyższe i generowane jest w czasie skurczu serca, a rozkurczowe w czasie jego rozkurczu. • Prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi mierzone w gabinecie lekarskim jest niższe niż 140/90 mmHg (140 to ciśnienie skurczowe, 90 to rozkurczowe). Dla cukrzyków <130/80. • Dla samodzielnych pomiarów domowych granica ta jest niższa (efekt „białego fartucha” w gabinecie lekarskim) i wynosi 135/85. • Średnia ciśnienia w ciągu całej doby mierzona automatycznymi aparatami do całodobowej oceny ciśnienia powinna być niższa niż 125/80.

40. Pomiar ciśnienia • Ciśnienie tętnicze krwi należy mierzyć na lewym ramieniu u osób praworęcznych, a na prawym u leworęcznych. Pomiar ciśnienia powinien być wykonywany w wyciszonym pomieszczeniu, w pozycji siedzącej lub leżącej, po co najmniej 5 minutowym odpoczynku (po większych wysiłkach 15 minut). Ręka powinna być oparta na stole lub łóżku, nie powinno się jej trzymać w powietrzu. • Ciśnienie tętnicze krwi należy mierzyć przy użyciu sprawnego (okresowo kontrolowanego) ciśnieniomierza. Aby pomiar był prawidłowy trzeba stosować się do wskazówek lekarza (najlepiej udać się do niego z zakupionym aparatem do pomiaru i poprosić o przeszkolenie). Na pół godziny przed pomiarem nie powinno się pić kawy ani palić tytoniu.

41. Rodzaje ciśnieniomierzy

42. Mechaniczne • Konieczne jest w ich przypadku ręczne napompowanie mankietu i odsłuchiwanie tonów nad tętnicą ramieniową, poniżej założonego mankietu, za pomocą słuchawek lekarskich. Ze względu na trochę bardziej skomplikowaną obsługę są one używane głównie w placówkach służby zdrowia. Pomiar przeprowadzony za ich pomocą jest dokładny, ale tylko pod warunkiem, że zostanie wykonany prawidłowo. Wyróżniamy tutaj:

43. Ciśnieniomierze rtęciowe - bardzo dokładne, ale dość trudne w obsłudze.

45. Ciśnieniomierze sprężynowe -łatwiejsze w obsłudze, ale nieco mniej dokładne

47. ELEKTRONICZNE • Są prostsze w obsłudze, nie wymagają użycia słuchawek lekarskich, a wartość ciśnienia jest pokazywana na wyświetlaczu. Są one wygodniejsze w codziennym użytku, ale nieco mniej dokładne niż mechaniczne. Tą grupę możemy podzielić ze względu na różne kryteria:

48. Naramienne • Mankiety jest zakładany 2-3 cm nad zgięciem łokciowym. Pomiar jest znacznie dokładniejszy niż w przypadku nadgarstkowego. Polecany osobom w każdym wieku, zwłaszcza starszym.

50. Nadgarstkowe • Mankiet umieszczany jest na nadgarstku. Pomiar za pomocą tego typu ciśnieniomierza jest mało dokładny ze względu na możliwość istnienia zaburzeń w krążeniu kończyn. Nie jest zalecany starszym osobom, ale jest wygodniejszy w użyciu niż naramienny.