Doç. Dr. Muazzez Garibağaoğlu

1. Doç. Dr. Muazzez Garibağaoğlu Hazır yiyecek ve içeceklerin çocuk sağlığındaki yeri

2. Sebzeler mi? İğrenç • Kolasız yaşanır mı? • Hamburgere bayılırım • Susamadım, koladım • Ya çikolata!!! • Cips, çitos, doritos, ruffels • Dondurma yemeyecek miyim?

3. 0-1 yaşın ideal / vazgeçilmez besini ANNE SÜTÜdür Anne sütüne ilave EK BESİNLERdir.

4. Ek besinler • Muhallebi • Sebze/meyve püre • Yoğurt • Kahvaltı

5. Uygulamada yapılan hatalar • Anne sütü yerine hazır mama • Sebze püresi yerine hazır çorba (tavuk suyuna şehriye çorbası) • Yoğurt yerine taze peynir • Muhallebi yerine puding • Meyve püresi yerine hazır meyve suları

6. Yoğurt: fermente bir süt ürünüdür. Fermente süt: Sütün spesifik mikroorganizmalar tarafından fermentasyonu ile Ph değerinin düşmesi ile elde edilen üründür. Isıl işlem görmediği sürece spesifik mikroorganizmaları aktif halde bulundurur.

7. Yoğurt • Lactobacillus delbrueckii subsp. Bulgaricus ve • Streptococcus thermophilus bakterilerinin laktik asit fermentasyonu ile meydana gelen koagüle üründür

9. Türk Gıda Kodeksi Fermente Sütler Tebliği Resmi Gazete;tarih 03. 09. 2001, sayı:24512 ile Yoğurtta bulunması gereken mikroorganizma sayısı en az 107 olarak belirtilmiş.

10. Peynir • Sütün RENİN enzimi ile katılaştırılması sonucu elde edilir • Katılaşan pıhtı Kalsiyum Kazeinattır • Pıhtı pişirme işlemine tabi tutulursa kaşar peyniri, doğrudan tuzlu salamuraya konursa beyaz peynir elde edilir.

11. 1kg beyaz peynir 4-5kg sütten • 1kg kaşar peyniri 8-9kg sütten yapılır. Isı işlemi uygulanmamış sütten yapılan peynir yenmeden önce en az 3 ay tuzlu salamurada soğuk depoda tutulmalıdır.

12. Bebek beslenmesinde tüketilmek üzere ülkemizde piyasalanan ürünler • Taze peynir • Puding • Fermente içecek / Aromalı yoğurt

13. Taze peynir çeşitleri • Şeftalili-armutlu • Şeftalili-kayısılı • Muzlu • Çilekli • Elmalı-armutlu • Orman meyveli 45-50gramlık kutular

14. İçindekiler Yağsız taze peynir, krema, muz püresi (muz, şeker, su, trikalsiyum sitrat, trikalsiyum fosfat, mısır nişastası, doğala özdeş muz aroması, doğala özdeş renklendirici, kolekalsiferol (D3 vit), siyanokobalamin (B12 vit), şeker.

15. Yoğurt ve Taze peynir (100g)

16. Yoğurdun sağlık üzerine yararları • İshalden korur, tedavi süresini kısaltır • Laktoz intoleransı seyrektir • Kolon kanseri riskini düşürür • İmmün sistemi güçlendirir • Hipertansiyon riskini düşürür • Hipokolesterolemik etkisi vardır

17. Taze peynirin sağlık üzerine olumsuz etkileri • Brusella riski? • Yüksek şeker içeriği .Tat bağımlılığı . Obesite riski • Yüksek protein içeriği • Yüksek kalsiyum içeriği . Böbrek solüt yükü ?

18. Pudingler Çikolatalı Muzlu Vanilyalı İçindekiler:Yağsız inek sütü, şeker, krema, kakao, kıvam arttırıcı (mısır nişastası, ksantan gum, dipotasyum fosfat, çikolata (%1) 110 gramlık kutularda

19. Muhallebi ve Puding (100g)

20. İçimlik meyveli yoğurtAromalandırılmış fermente süt İçindekiler:Süt, şeker, meyve preparasyonu (doğala özdeş aroma, vitamin (B2, B12, D), süt proteini, kalsiyum, kültür. 90 gramlık kutularda

21. Yoğurt-aromalı yoğurt (100g)

22. Hazır besinler • Sağlık üzerine yararları düşüktür. Hatta sağlığı olumsuz etkilerler. Genellikle şeker içerirler, küçük çocukları şeker bağımlısı yaparlar. Allerji, astım, şişmanlık, hiperaktivite, deri hassasiyeti-kızarıklık, bulantı vb.

23. Beslenme davranışını olumsuz etkilerler. İleri yaşamlarında ev tipi beslenme yerine hazır-restoran türü beslenmeyi tercih ederler

24. Bizim çalışma sonucu

25. Daha büyük çocuklarda İçecekler • Hazır meyve suları • Kolalı/Karbonatlı içecekler • Enerji içecekleri Yiyecekler • Fast-food • Çikolata türü • Cips, çitos, ruffels, doritos vb

26. Meyve suları Meyve suları nasıl sıkılıyor? Aslında sıkılmıyor. Meyve geliyor, suları özel makinelerle sıkılıyor, suları atılıyor. İçindeki özü tutuluyor. Bu öz -24 derecede şoklanıyor,daha sonra normal suyun içine katılıp, renk veren gıda boyalarıyla ve suni aromalarla tatlandırılıp servis ediliyor.

27. İçecek tüketimi artıyor • Amerika’da son 20 yılda karbonatlı içecek tüketimi %300 arttı. • Karbonatlı içecek tüketimi 1950’lerde 180ml 1960’larda 360ml 1990’larda ise 600ml’ye ulaştı

28. Karbonatlı içecekler Fast foodun ayrılmaz parçası karbonatlı içeceklerin çocukların sağlığı üzerine olumsuz etkileri, tüm zamanların en önemli konularından biridir.

29. 1 litre kola 400 kalori 180 mg kafein Fosforik asit Renk vericiler içeriyor

30. Okul çocuklarının %56 ile %85’inin her gün 1 kutu karbonatlı içecek tükettikleri belirtiliyor. • Adolesanların karbonatlı içecek tüketimi ile günde ortalama 300 kalori aldıkları, bu kalorinin ise günlük enerjinin %12-15’ini oluşturduğu bildirilmektedir.

31. Karbonatlı içecekler • Fazla enerji nedeniyle şişmanlığa • Sütlü besinlerin tüketimini azaltmaları nedeniyle kalsiyum, protein ve pek çok besin öğesinin eksikliğine • İçerdikleri fosforik asit nedeniyle osteoporoza, kemik kırıklarına • İçerdikleri şeker nedeniyle diş çürüklerine neden olur.

32. Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) • Karbonatlı içecek tüketimini okullardan çıkarmaya yönelik bir seri önlem aldı • Önlemler arasında okullarda, karbonatlı içecekler yerine .Su .Gerçek meyve ve sebze suları .Düşük yağlı sade ve aromalı sütlerin satılmasını öneriyor Pediatrics Nisan 2005

33. İçeceklerin öğlen yemeğinin bir parçası olmaması • İçecek otomatlarının yemekhanede bulunmaması • İçecek otomatları yemek saatlerinde çalışmamalı • İlkokullarda içecek otomatları bulunmaması

34. Enerji içecekleri • Dayanıklılığı arttırmak ve fiziksel performansı iyileştirmek amacıyla icat edilen içeceklerdir. • Başlangıçta atletler ve diğer sporcular için üretilmiş, ancak daha sonra genel toplumun tüketimine sunulmuştur.

35. Üreticilerin iddiaları • Fiziksel dayanıklılığı arttırır • Reaksiyon zamanını iyileştirir • Mental uyanıklılığı ve konsantrasyonu destekler • Metabolizmayı uyarır • Vücuttan atıkların eliminasyonuna yardımcı olur • Genel olarak kişinin kendisini iyi hissetmesini sağlar

36. Heyecan yaratan bu iddiaların doğru olduğuna inanan pek çok çocuk, genç ve erişkin, bu ürünleri market raflarında kolayca bulmakta ve satın almaktadır.

37. Uyarı • Alkol ile karıştırılarak veya beraber tüketilmemeli • Çocuklar, 18 yaşın altındaki kişiler, gebe ve emzikli kadınlar ile yaşlı kişiler için tavsiye edilmez • Diyabetikler, yüksek tansiyonu olanlar, metabolik hastalığı olanlar, böbrek yetmezliği olanlar ile kafeine hassas kişilere tavsiye edilmez

38. Sporcu içeceği değildir, yoğun fiziksel aktivite sırasında ya da sonrasında tüketilmemelidir. • Günlük 500mg’dan fazla tüketilmesi tavsiye edilmez. • Tarım ve Köy …………izniyle… • İthalatçı Firma ……. Fax:…… • İmalatçı Firma: ……Avusturya

39. Ülkemizde pazarlanan enerji içecekleri • Burn • Red Bull • Pawerade • Battery • Shark • Buzzer • Gatorade (sporcu içeceği)

40. İçerik olarak • Taurin • Kafein • Glukuronolakton • İnositol

41. Red Bull (100ml) Taurin 400mg Glukoronolakton 240mg Kafein 32mg İnositol 20mg Enerji 45 kalori Karbonhidrat 11.3g B6 vitamini 2mg (%100) B12 vitamini 2µg (%200) …………………………………….…..

42. Kafein • Sinir sistemini uyaran bir kimyasaldır • Bilimsel adı Trimethylxanthine’dir. • Molekülü Adenozine çok benzer • Kana mideden karışır, etkisini 15 dakika içinde gösterir. • Alınan kafeinin vücuttan atılması saatler sürer, yarısı 6 saatte atılır.

43. Kaynakları • Kahve ve kakao çekirdekleri • Çay yaprakları • Kola tohumları

44. Günlük yaşamdaki kaynakları • Kahve, çay, kolalı içecekler • Çikolatalar • Analjezikler • Soğuk algınlığı, grip ilaçları • Zayıflama ilaçları • Bazı reçeteli ilaçlar

45. Kafeinin ana kaynağı • Erişkinlerde kahve, • Çocuklarda karbonatlı içeceklerdir.

46. Amerika Tarım Bakanlığı’nın 1994-98 yılları arasında 2 yaşın üstünde, 18 bin kişide yaptığı çalışmada, Ortalama kafein tüketimi 193mg/gün bulunmuştur. • Bu miktarın yaşla arttığı gösterilmiştir.

47. Amerika Diyetisyenler Derneği • Erişkinler için emniyetli kafein alım miktarını 200-300mg olarak bildiriyor • Gebeler 150-300mg !!!!!!!! • Çocuklarda tolerans farklı (çocuklar daha az vücut ağırlığına sahipler)

48. Kafein çocuklarda • Uykusuzluğa, uyku bozukluklarına • Düşük kalsiyum alımına neden olur Kafeinin kullanıcılarında uykusuzluğa, yorgunluğa, başağrısına, gerginliğe,tahammülsüzlüğe, gastro-intestinal sorunlara neden olduğu, bağımlılık yaptığı bilinmektedir.

49. Düzenli olarak alınan kafeinin kesilmesi ile ortaya çıkan belirtiler Baş ağrısı, yorgunluk, halsizlik, uykusuzluk (uykulu olma hali, esneme, sersemlik), konsantrasyon eksikliği,iş performansının azalması (sorun çözmede güçlükler, dikkat eksikliği), huzursuzluk, (mutsuzluk, can sıkıntısı vb), sinirlilik, depresyon (üzüntü, endişe, isteksizlik, küskünlük), nezle benzeri belirtiler, düşünsel aktivitede ve hafızada yavaşlık

50. Anne-babalar ne bilmeli? • Kafein bir ilaçtır. Gençlerde uyku düzensizliğine neden olur ki; bu da • Hafıza ve öğrenme yeteneğini olumsuz etkiler • Yaratıcılığı, üreticiliği azaltır. • Negatif muda neden olur