Dostęp do informacji publicznej w J.S.T. dr P. Sitniewski

1. Dostęp do informacji publicznej w J.S.T. dr P. Sitniewski

2. ZASADY ZALICZENIA Kto sobie życzy - 3 otrzyma, kto walczy ten walczy. Podam po ostatnim wykładzie 6 kazusów. 2 BĘDZIE OMAWIAŁ NA USTNEJ ODPOWIEDZI Dostateczny gwarantowany

3. PLAN WYKŁADU • Historyczny wymiar obowiązywania prawa dostępu do informacji publicznej • Jawność działania organów jednostek samorządu terytorialnego • Zasady dostępu do informacji publicznej • Skutki naruszenia zasad dostępu do informacji publicznej • Rola mediów w budowaniu wizerunku władz samorządowych • Jawność informacji dotyczących majątku funkcjonariuszy i pracowników samorządowych

4. LITERATURA P.Sitniewski ,,Dostęp do informacji publicznej w jednostkach samorządu terytorialnego” Jawność i kompetencja – 2 monitoringi z realizacji zasady jawności w administracji samorządowej województwa podlaskiego w 2008 i 2009” – raporty badawcze www.jawnosc.pl ,,Dostęp do informacji publicznej – poradnik”, Jarosław Ruszewski i Piotr Sitniewski, Suwałki 2007 w bibliotece WSAP MariuszJabłoński, Krzysztof Wygoda,,Dostęp do informacjiijegogranice : wolnośćinformacji, prawodostępu do informacjipublicznej, ochrponadanychosobowych” ORŻEWSKI WOJCIECH Prawo w mediach : prawne aspektydziałalnościwydawniczej, reklamowejipoligraficznej

5. WYKŁAD nr 1 Zagadnienia wstępne + Historyczny wymiar obowiązywania prawa dostępu do informacji publicznej

6. JAWNOŚĆ ŻYCIA PUBLICZNEGO System wyborczy Dostęp do Informacji publicznej Podział zadań WOLNE MEDIA Stabilność zatrudnienia Nabór do urzędu

9. JAWNOŚĆ NIE POWINNA BYĆ Uznaniem administracyjnym Naruszaniem prywatności Inżynierią prawną

10. DOSTĘP DO INFORMACJI PUBLICZNEJ Ujęcie pozaprawne §

11. Historia obowiązywania zasady jawności:

13. Po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 1993 r. sprawy ze skargi Redaktora Naczelnego “Panoramy Ziemi Mrągowskiej” w Mrągowiena odmowę udzielenia informacjiprzez Burmistrza miasta Mrągowa z dnia 28 lipca 1992 r. w przedmiocie wysokości zarobków Burmistrza, Zastępcy Burmistrza i Skarbnika Urzędu Miasta Mrągowa 1/uchyla zaskarżoną odmowę, 2/zasądza od Burmistrza Miasta Mrągowa na rzecz Redaktora Naczelnego “Panoramy Ziemi Mrągowskiej” w Mrągowie kwotę złotych 50.000 tytułem zwrotu uiszczonego wpisu od skargi. Wyrok NSA z dnia 8 lutego 1993 r.Sygn. akt I S.A. 1254/92

14. Art. 11b ust. 3 USG Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy. Art. 61 ust. 4. Konstytucji Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy. K 38/01 wyrok TK

15. Jawność działania organów STANOWIĄCYCH jednostek samorządu terytorialnego • Ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r., o zmianie usg, usp i usw Art. 11 b. usg 1. Działalność organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw. 2. Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. 3. Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy.

16. Wyroki NSA Z dnia 12 października 1999 r., II S.A. 220/99, Wokanda 2000/7/41 ,,uchwała rady gminy zakazująca rejestrowania obrazu z jej obrad narusza konstytucyjną zasadę jawności działania organów władzy publicznej” Z dnia 12 października 1999 r., II S.A. 220/99 ,,Obywatel ma nie tylko prawo wstępu na obrady, lecz może je filmować, nagrywać czy rejestrować w inny sposób”

17. Prawo Prasowe 26.01.1984 r. Art. 1. Prasa zgodnie z Konstytucją RP korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej

18. Ustawa o dostępie do informacji publicznej Art. 3 ust.1 pkt 3 uodip ,,Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów” Dostęp – a nie udział

19. Art. 18 uodip 1. Posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów są jawne i dostępne. 3. Organy, o których mowa w ust. 1 są obowiązane zapewnić lokalowe lub techniczne środki umożliwiające wykonywanie prawa, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3. W miarę potrzeby zapewnia się transmisję audiowizualną lub teleinformatyczną z posiedzeń organów, o których mowa w ust. 1. Art. 19 uodip Organy, o których mowa w art. 18 ust. 1 i 2, sporządzają i udostępniają protokoły lub stenogramy swoich obrad, chyba że sporządzą i udostępnią materiały audiowizualne lub teleinformatyczne rejestrujące w pełni te obrady.

20. Zasady ograniczenia jawności obrad organów stanowiących Art. 18 ust. 4 uodip Ograniczenie dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów i kolegialnych organów pomocniczych tych organów, z przyczyn lokalowych lub technicznych nie może prowadzić do nieuzasadnionego zapewnienia dostępu tylko wybranym podmiotom.

21. Jawność działania organów wykonawczych J.S.T. Radny powiatu pyta, czy w świetle znowelizowanej ustawy o samorządzie powiatowym radny ma prawo wstępu na posiedzenie zarządu?

22. Jawność zewnętrzna - zapewnienie każdemu zainteresowanemu prawa uczestniczenia w obradach. ZAMKNIĘTOŚĆ CZY TAJNOŚĆ OBRAD ? np. Kolegium przy Wójcie Jawność wewnętrzna - jawność i powszechna dostępność do wyników działania tych organów.

23. Osoba wydelegowana w imieniu organu nadzoru do uczestniczenia w obradach organów wykonawczych ma w pełni do tego prawo Uniemożliwienie organom nadzoru uczestniczenia w obradach organów wykonawczych byłoby zaprzeczeniem istoty nadzoru, którego zadaniem podstawowym jest strzeżenie prawa i funkcja ochronno-wspierająca.

24. HISTORIA ZMIAN Art. 88 usg w wersji pierwotnej ,, Organy nadzoru mają prawo żądania niezbędnych informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania gminy oraz mogą dokonywać wizytacji administracji komunalnej i uczestniczyć w posiedzeniach organów gminy”. Od roku 2001 art. 88 usg. brzmi obecnie : ,,Organy nadzoru mają prawo żądania informacji i danych, dotyczących organizacji i funkcjonowania gminy, niezbędnych do wykonywania przysługujących im uprawnień nadzorczych”

25. Jawność działania organów jednostek pom. Art. 5 USG 1. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. 2. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. 3. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut gminy ZN WSAP nr 2 (4) 2004

26. Art. 36 1. Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym - sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka. 2. Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Art. 37 1. Organem uchwałodawczym w dzielnicy (osiedlu) jest rada o liczbie członków ustalonej według art. 17, nie więcej jednak niż 21. 2. Organem wykonawczym w dzielnicy (osiedlu) jest zarząd. Na czele zarządu stoi przewodniczący. 4. Statut osiedla może ustalić, że w osiedlu organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie mieszkańców. Ogólne zebranie wybiera zarząd osiedla

27. Regulacje z uodip Art. 18. 1 i 2. Posiedzenia kolegialnych organów pomocniczych organówwładzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów są jawne i dostępne, o ile stanowią tak przepisy ustaw albo akty wydane na ich podstawie lub gdy organ pomocniczy tak postanowi.

28. Art. 20. uodip Przepisy art. 18 i 19 stosuje się odpowiednio do pochodzących z powszechnych wyborów kolegialnych organów jednostek pomocniczych jednostek samorządu terytorialnego i ich kolegialnych organów pomocniczych.

29. Do jakich organów odnosi się art. 20 uodip Osiedla • Rada osiedla / Ogólne zebranie mieszkańców osiedla • Zarząd osiedla z przewodniczącym na czele Sołectwo • Zebranie wiejskie • Sołtys • Rada sołecka w strukturze organów jednostki pomocniczej nie znajdujemy żadnych kolegialnych organów pomocniczych wobec kolegialnych organów jednostek pomocniczych pochodzących z wyborów powszechnych.

30. REASUMUJĄC Jawne i dostępne są obrady: • Rady osiedla, • Zebrania wiejskiego i ogólnego zebrania mieszkańców osiedla, oraz moim zdaniem, • Obrady zarządu osiedla wyłonionego przez ogólne zebranie mieszkańców osiedla

31. Jawność gospodarki finansowej

32. Jawność finansów publicznych rozumiana jest jako sytuacja, w której zainteresowani obywatele i instytucje powołane do kontroli funkcjonowania władzy publicznej mają swobodny dostęp do danych o gospodarce środkami publicznymi

33. PRZEPISY Art. 11/1 ustawy o fin. publicznych ,,Finanse publiczne są jawne” Ustrojowe ustawy samorządowe Art. 61 usg -gospodarka finansowa gminy jest jawna art. 61 usp - gospodarka środkami finansowymi znajdującymi się w dyspozycji powiatu jest jawna art. 71 usw - gospodarka środkami finansowymi znajdującymi się w dyspozycji samorządu województwa jest jawna

34. Gwarancje jawności gospodarki finansowej 1)jawność debat budżetowychjednostek samorządu terytorialnego; tak jak każda debata odbywająca się na sesji rady czy sejmiku, jest ona ogólnodostępna i ustawodawca nie przewiduje żadnych różnic w tym względzie, jeżeli przedmiotem obrad jest debata nad budżetem jednostki samorządowej 2)jawność debaty nad sprawozdaniemz wykonania budżetu jednostek samorządu terytorialnego; również ta debata jest jawna i dostępna dla publiczności.

35. 3) podawanie do publicznej wiadomości: • wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym w zakresie podatków lub opłat udzielono ulg, odroczeń, umorzeń lub rozłożono spłatę na raty w kwocie przewyższającej 500 zł, wraz ze wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia, ,,Tajemnica skarbowa a dostęp do informacji publicznej”, artykuł opublikowany w Przeglądzie Podatków lokalnych i finansów samorządowych, Nr 10(68), październik 2006 r., str. 27-29. • wykazu przedsiębiorców którym umorzono zaległości podatkowe z tytułu podatków i opłat lokalnych oraz podatników podatku rolnego i leśnego w kwocie wyższej niż 100 zł. W wykazie takim podaje się imię i nazwisko lub nazwę podatnika, wysokość umorzonej kwoty oraz przyczyny umorzenia. Obowiązek wywieszenia tego wykazu w siedzibie urzędy gminy, starostwa powiatowego lub urzędu marszałkowskiego spoczywa odpowiednio na wójcie, staroście i marszałku województwa (art. 16a ustawy o finansach publicznych).

36. c) w gminie wójt jest obowiązany do informowania mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu, kierunkach polityki społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych. Obowiązek taki nakłada na wójta art. 61 ust. 3 usg. W powiecie i województwie nie istnieje taki wymóg. Wykorzystywaniu - ustawodawca ma na myśli bieżące informowanie mieszkańców o aktualnym stanie budżetu w zakresie wydatkowania. Do tego typu zadań doskonale nadaje sieć internetowa, w której można na bieżąco zamieszczać tego typu informacje. Niektóre miasta jak np. Szczecin dosłownie zinterpretowały ten przepis i informują mieszkańców co miesiąc o zbiorczym stanie budżetu miasta

37. Ograniczenia jawności działania organów samorządu terytorialnego Całkowita jawność jest nie możliwa Nie istnieje jawność jako zasada neutralna Prawo do informacji nie może osłabiać sprawności decyzyjnej w sprawach publicznych i możliwości rządzenia

38. Zasady dostępu do informacji publicznej

39. Zakres przedmiotowy prawa do informacji publicznej Art.1 UODIP ,,Informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych”

40. Problemy pojawiające się przy decydowaniu o normatywnej definicji INF.PUBL. • Czy ma obejmować wszelką informację, jaka jest w posiadaniu podmiotu • Czy są nimi również informacje chronione ustawowymi tajemnicami ? • Czy tylko te wytworzone przez podmiot zobowiązany ? • Czy stosunek do danej kwestii też jest informacją publiczną? • Jaki jest stosunek UODIP do przepisów szczególnych??

41. I s t o t a p o j ę c i a Udostępnienie następuje z tego powodu, że informacja nie została utajniona Które zdanie jest właściwe? Udostępnienie informacji nie następuje dlatego, że zawiera treść danego rodzaju albo dlatego, że znajdują się w takim lub innym miejscu P. Szkudlarek, glosa do wyroku NSA z dnia 5 grudnia 2001 r., II SA 155/91, PiP 2002 nr 12,

42. Znaczenie treści art. 6 uodip Art. 6. 1. Udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególnościo (…) Katalog z art. 6 ust. 1 jest przykładowy, i nie stanowi on definicji informacji publicznej gdyż ta jest ustanowiona w art. 1 ust 1 uodip Wyrok NSA z dnia 5 12 2002 r., II S.A./wr 1600/02.

43. Z ORZECZNICTWA Pojęcie informacji publicznych należy odnosić do sfery faktów, stanów rzeczywistych i istniejących • Nie stanowią informacji publicznej: • poinformowanie o motywach danego rozstrzygnięcia • wyjaśnienia treści danego aktu • polemika z dokonanymi ustaleniami • Żądanie udzielenia informacji dotyczącej sprawy osobistej toczącej się przed sądem • dane o zamierzeniach podjęcia czynności operacyjnych bądź innych czynności w/s indywidualnych • Wnioski o wszczęcie postępowania w jakiejś sprawie • nie są konkretne indywidualne sprawy danej osoby lub podmiotu nie będącego władzą publiczną lub innym podmiotem wyk. zadania publiczne o jakich mowa w art 4 ust 1 uodip

44. (cd.) Nie stanowią informacji publicznej: • Wniosek o dostęp do informacji publicznej nie może być postulatem podjęcia określonych działań ani nie może dotyczyć przyszłych działań organów w sprawach indywidualnych • Treść obowiązującego prawa Wyrok z 19122002 r., Monitor Prawniczy 2003 nr 5 str 196 • ,,Przedmiotowy zakres dostępu do informacji publicznej nie odnosi się od informacji innego rodzaju niż o sprawach publicznych ( art. 1/1) w szczególności do tych o charakterze prywatnym” - wyrok NSA z dnia 7082003 r. • ,,Udostępnianie może dotyczyć tylko informacji publicznej, którą dana instytucja posiada, a nie tej, którą posiadać powinna”

45. Wyrok NSA z dnia 20 listopada(II SAB 372/03) ,,Obowiązek udostępnianiainformacji publicznej przez władze publiczne, i inne podmioty wykonujące zadania publiczne, nie dotyczy informacji ogólnodostępnej bądźbędącej już w posiadaniuwnioskującego o jej udostępnienie”.

46. Zakres podmiotowy dostępu do informacji publicznej Art. 2. 1.Każdemuprzysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej, zwane dalej „prawem do informacji publicznej”. 2. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznejnie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego.

47. ,,WĄTPLIWOŚCI” KONSTYTUCYJNE Art. 2. 1.UODIP Każdemuprzysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej, zwane dalej „prawem do informacji publicznej”. Art. 61 Konstytucji Obywatelma prawo do uzyskiwania informacji o (…) Art. 74 ust. 3 Konstytucji Każdyma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.

48. W Y R O K T K ,, przyjęte poglądy doktryny współczesnej, oparte o międzynarodowe standardy praw człowieka i wskazujące wręcz na obowiązek państwa gwarantowania praw, szczególnie zaś wolności osobistych wszystkim, nie tylko obywatelom (…). Przez termin ,,obywatel” należy rozumieć każdy podmiot prawa, niezależnie od przymiotu obywatelstwa”. Wyrok TK z dnia 20 października 1992 r., K 1/92, OTK 1992/2/23.

49. Znaczenie słowa ,,KAŻDY” • Kwestia pełnoletności • Kwestia obywatelstwa • Kwestia bycia stroną, lub innym uczestnikiem postępowania • Kwestia zamieszkiwania w danej JST • Kwestia posiadania pełni praw publicznych • Kwestia ubezwłasnowolnienia

50. RODZAJE INFORMACJI PUBLICZNEJ INFORMACJA PROSTA Art. 3/1 pkt 1 UODIP INFORMACJA PRZETWORZONA Art. 3/1 pkt 1 UODIP INFORMACJA PRZEKSZTAŁCONA Art. 15 ust. 1