E N D
Autyzm wczesnodziecięcy, autyzm głęboki, zespół Kannera – skomplikowany zespół upośledzenia rozwoju, w którym istotną rolę odgrywa funkcjonowanie mózgu. Jest to choroba neurologiczna, wśród typowych cech są problemy z komunikacją uczuć i związkami społecznymi. Występują również kłopoty z integracją wrażeń zmysłowych. W typowych przypadkach pojawia się w pierwszych trzech latach życia. Ocenia się, że występuje u około 2 do 6 na 1000 osób, przy czym jest cztery razy częstszy u mężczyzn niż u kobiet.
Przyczyny Prawdopodobnie, u podłoża wszystkich zaburzeń spektrum autyzmu leżą defekty neurologiczne o szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych, potencjalnych przyczyn ich powstawania należą: • genetyczne – uwarunkowane genem EN2 na chromosomie 7, a także innymi genami znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11; • wiek ojca od 40 i więcej lat zwiększa ryzyko zachorowalności na autyzm • zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny, zaleca się dietę pozbawioną tych substancji • urazy okołoporodowe • uszkodzenia centralnego układu nerwowego • dziecięce porażenie mózgowe • szczepienia w okresie niemowlęcym • poważne infekcje i intensywne antybiotykoterapie w okresie niemowlęcym • alergie i osłabiona sprawność immunologiczna
Objawy,Zachowania wskazujące na możliwość występowania u dziecka zaburzeń ze spektrum autystycznym
Autyzm dziecięcy: • nie gaworzy, nie wskazuje, nie wykonuje świadomych gestów po pierwszym roku życia • nie mówi ani jednego słowa w wieku 16 miesięcy • nie składa słów w pary w wieku 2 lat • nie reaguje na imię • traci zdolności językowe lub społeczne
Inne objawy: • słaby kontakt wzrokowy • nie potrafi się bawić zabawkami • nadmiernie porządkuje zabawki lub inne przedmioty • jest przywiązane do jednej zabawki lub przedmiotu • nie uśmiecha się • czasem wydaje się upośledzone słuchowo lub w Zespole Aspergera wyostrzony zmysł słuchu • urojenia • omamy
Objawy społeczne • Dzieci z ASD zdają się z ogromną trudnością przyswajać zwykłą ludzką codzienność dawania i brania. Nawet w pierwszych miesiącach życia wiele z nich nie próbuje odpowiadać na czyjąś obecność i unika kontaktu wzrokowego. Wydają się obojętne na ludzi, często wolą być same. • Dzieci z ASD wolniej uczą się interpretować myśli i uczucia innych. Subtelne znaki, takie jak uśmiech, zmrużenie oka albo grymas, mogą nic dla nich nie znaczyć. • Dodatkowym problemem u ludzi z ASD jest trudność w widzeniu spraw z perspektywy innej osoby (brak teorii umysłu). Większość pięciolatków rozumie, że ktoś może mieć inne wiadomości, uczucia i cele niż one. Osoba z ASD nie posiada takiego zrozumienia, co uniemożliwia jej przewidzenie i zrozumienie działań innych ludzi.
Rozpoznanie zespołu zaburzeń autystycznych • Nie ma jednego, uniwersalnego testu pozwalającego na rozpoznanie autyzmu. Największe możliwości postawienia właściwej diagnozy ma interdyscyplinarny zespół złożony ze specjalistów wykorzystujących sprawdzone metody, tj.: wywiad diagnostyczny – ADI (autism diagnostic interview), diagnostyczna skala obserwacyjna autyzmu - ADOS (autism diagnostic observation scale) oraz testy psychometryczne pozwalające na ustalenie słabych i mocnych stron umiejętności intelektualnych dziecka. Rozpoznanie autyzmu jest łatwiejsze w przypadku dzieci starszych, ponieważ objawy stają się bardziej wyraźne. Jednak możliwie wczesna diagnoza i rozpoznanie mają ogromne znaczenie, ponieważ oznaczają wczesną interwencję, a to może w sposób znaczący zmienić jakość życia tych dzieci.
Leczenie • nie ma leków, które mogłyby leczyć przyczynowo lub poprawiać stan osób z autyzmem, ale niezwykle pomocne może być stosowanie odpowiedniej terapii celem wzmocnienia uwagi, zmniejszenia nasilenia zachowań destrukcyjnych monitorowania padaczki, niepokoju lub depresji. Poprzez ograniczenie zachowań niepożądanych ludzie z autyzmem stają się spokojniejsi i doznają mniej urazów, dzięki czemu czerpią większe korzyści z programów edukacyjnych.
Dziecko autystyczne często odsuwa się od swego otoczenia i ludzi, aby zatrzymać ogrom bodźców ( zapachy, odgłosy, ruchy przedmiotów). Autyzm jest nieprawidłowością okresu dzieciństwa, która powoduje separację dziecka od kontaktów międzyludzkich. Nie interesuje się ono światem zewnętrznym i nie bada go. Pozostaje w swoim własnym, wewnętrznym świecie. • Z dzieckiem autystycznym można pracować w różny sposób. Każde z dzieci jest inne, wymaga innego rodzaju oddziaływania terapeutycznego. W zależności na jakim etapie rozwoju się ono znajduje i jak bardzo jest „wycofane”, podejmuje się odpowiednie formy i techniki pracy.Każda metoda terapeutyczna jest dobra, przynosi efekty, o ile jest stosowana w odpowiednich warunkach i jest adekwatna do możliwości dziecka.
Metody terapii autyzmu • Hipoterapia • Dogoterapia • Delfinoterapia • MUZYKOTERAPIA • HYDROTERAPIA • TERAPIA ZABAWĄ • TERAPIA RUCHOWA • TERAPIA WIĘZI • METODA DOBREGOI STARTU
Hipoterpia • Hipoterapia to działanie mające na celu przywracanie zdrowia i sprawności przy pomocy konia i jazdy konnej. Daje ona wiele możliwości terapeutycznych, dlatego jest jedną z metod o największym zasięgu pod względem różnorodności korzystających z niej pacjentów.
Potrzeby i możliwości dzieci z nieharmonijnym rozwojem psychoruchowym lub upośledzeniem umysłowym różnią się zasadniczo od potrzeb i możliwości dzieci, u których takie choroby jak mózgowe porażenie dziecięce, wrodzony niedorozwój kończyn czy zespoły nerwowo-mięśniowe są przyczyną głównie niesprawności ruchowej. Jeszcze inne potrzeby i możliwości mają dzieci autystyczne, dzieci z wrodzonymi wadami postawy czy zaburzeniami psychiatrycznymi. Wszystkie one różnią się między sobą zdolnościami percepcyjnymi, możliwościami komunikacji werbalnej, stopniem dojrzałości emocjonalnej, umiejętnościami funkcjonowania społecznego oraz poziomem rozwoju fizycznego i motorycznego. Pomimo tak wielu różnic we wszystkich sferach rozwoju osobniczego, dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności ,,spotykają się’’ na zajęciach hipoterapeutycznych.
Z Hipoterapii mogą korzystać osoby: • po przebytych chorobach zostawiających trwałe ślady w sprawności fizycznej i/lub psychice, • upośledzone umysłowo, • zaburzeniami rozwoju, • z uszkodzeniem analizatorów (wzrok, słuch), • niedostosowanie społecznie.
Ruch konia idącego stępem przenosi na ciało osoby na nim siedzącej oddziaływania pozwalające na • poprawę a nawet kształtowanie prawidłowego wzorca ruchowego chodu, • normalizację napięcia mięśniowego, przeciwdziałanie przykurczom mięśni i ograniczeniom • ruchomości w stawach • korygowanie wad postawy i przywrócenie symetrii postawy ciała • zmniejszenie zaburzeń równowagi • poprawę koordynacji wzrokowo-ruchowej • wzrost wydolności fizycznej • relaksację, wyciszenie i obniżenie pobudliwości nerwowej
Kontakt z koniem, ze zwierzęciem pięknym, dużym, imponującym, tajemniczym,a jednocześnie przyjaznym i chętnie współpracującym pozwala na: • poprawę poczucia własnej wartości • zwiększenie motywacji do pracy nad pokonywaniem swojej choroby i wynikających z niej ograniczeń, • zwiększenie motywacji do wysiłku i systematyczności potrzebnych w rehabilitacji (szczególnie ważne u dzieci) • kształtowanie poczucia sprawstwa (bycia sprawcą działań) oraz osiąganie coraz większej samodzielności • przełamywanie lęku i oporów przed kontaktem z otoczeniem społecznym, • zwiększenie motywacji do nawiązywania bliższego kontaktu i poprawy komunikacji ze światem, • poprawa zachowań społecznych • kształtowanie wrażliwości, odpowiedzialności, opiekuńczości i innych pożądanych zachowań społecznych.
Wyodrębnione są następujące działania hipoterapeutyczne: • 1. Fizjoterapia na koniu – przywracanie sprawności fizycznej poprzez odpowiednią gimnastykę leczniczą wykonaną na koniu poruszającym się stępem, zalecana i nadzorowana przez lekarza, prowadzona przez fizjoterapeutę. Jest uzupełnieniem klasycznej fizjoterapii. • 2. Psychopedagogiczna jazda konna – zespół działań podejmowanych w celu usprawnienia intelektualnego, poznawczego, emocjonalnego i fizycznego. Podczas jazdy konnej i czynności z nią związanych stosowane są działania edukacyjne, pedagogiczne, elementy psychoterapii, terapii zajęciowej i logopedii. Zajęcia prowadzone są przez pedagogów i psychologów. • 3. Terapia z koniem – to umożliwienie pacjentowi poznania zwierzęcia i nawiązania z nim kontaktu. Efektem terapeutycznym jest poprawienie komunikacji pacjenta ze światem zewnętrznym. Sama jazda konna może, ale nie musi, być jednym z elementów tej formy terapii. Zajęcia prowadzone są przez pedagogów, psychologów i psychiatrów.
Dogoterapia czyli kynoterapia to jedna z metod rehabilitacji, w której odpowiednio przeszkolony Pies-terapeuta wspomaga w wieloprofilowym usprawnianiu dzieci i dorosłych a także pomaga osobom starszym czy zagubionym w zachowaniu lub wręcz nawiązaniu kontaktów ze światem zewnętrznym. Bezpośredni kontakt z psem pomaga osobom chorym w kształtowaniu umiejętności okazywania emocji oraz rozwija spontaniczną aktywność ruchową.
Cel dogoterapii • Zajęcia z udziałem psa mają również na celu rozwijanie sfery umysłowej dziecka, wpływając na koncentrację uwagi, rozwój mowy i funkcji poznawczych, pobudzanie zmysłu wzroku, słuchu, dotyku i węchu • Dzięki nawiązaniu i pogłębieniu kontaktu z psem osoba niepełnosprawna czuje się pewniej we własnym środowisku, łatwiej nawiązuje kontakty społeczne, poprawia komunikację • Różnego rodzaju zabawy wpływają na aktywność fizyczną podopiecznych. Zadaniem dogoterapii jest pomoc w przywróceniu ludziom zdrowia, uśmiechu i wiary we własne siły.
Dogoterapia jest prowadzona w: • W zależności od ustaleń, pogody i potrzeb:w domu w szpitalu w ośrodku rehabilitacjiw parku na podwórku na łąceW szpitalu i ośrodku rehabilitacji tylko za zgodą dyrekcji
Na czym polega dogoterapia? • poznawanie budowy ciała psa • kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała • doskonalenie sprawności ruchowej • stymulowanie zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku • ćwiczenie koncentracji uwagi • wyzwalanie spontanicznej aktywność dziecka w zabawie z psem • nauka troski o higienę własną i psa – mycie rąk, czesanie, karmienie • okazywania emocji i uczuć związanych z kontaktem ze zwierzętami • naśladowania ruchu poprzez obserwowanie czynności wykonywanych przez psa i naśladowanie ich np. chodzenie, siadanie, leżenie • nauka samodzielności – samodzielne wykonywanie zadań z udziałem psa (chodzenie na smyczy, czesanie, elementy tresury) • ćwiczenia relaksacyjne
Jakich problemów dotyczy dogoterapia Zaburzenia i niepełnosprawności psychiczne i fizyczne w tym: • mózgowe porażenie dziecięce • nerwice • autyzm • ADHD • Zespół Downa • niedowład kończyn różnego pochodzenia • wady postawy • zaburzenia nastroju • zaburzenia lękowe • różnorodne zaburzenia emocjonalne • rehabilitacja dzieci • trudności w szkole (problemy z rówieśnikami, rodzicami) • zaburzenia mowy i wzroku
FORMY • Spotkanie z Psem. Cel: stworzenie pozytywnego kontaktu pomiędzy uczestnikami a psem. • dostarczenie uczestnikom pozytywnego ładunku emocjonalnego i satysfakcji z obcowania z psem, przełamują lęki w kontaktach z otoczeniem, stymulują rozwój zmysłów, pobudzają aktywność, pozwalają oderwać się od otaczającej rzeczywistości.
Edukacja z Psem Cel: usprawnienie sfery intelektualnej i poznawczej. Zajęcia najczęściej odbywają się w przedszkolach i szkołach. Pies uczestnicząc aktywnie w zajęciach motywuje do nauki i poprzez stworzenie przyjaznych warunków emocjonalnych zwiększa możliwości przyswojenia wiedzy. Dziecko chętniej zapamiętuje treści, których bohaterem jest jego nowy przyjaciel – pies.
Terapia z Psem jest to zestaw ćwiczeń ukierunkowanych na konkretny, zaplanowany cel, z zakresu kompleksowej rehabilitacji, do których układana jest metodyka w porozumieniu ze specjalistą np. lekarzem prowadzącym, rehabilitantem, psychologiem. Charakteryzuje się indywidualnym podejściem do każdego uczestnika, jego możliwości i potrzeb.
WSKAZANIA • Nie można określić pełnej listy dysfunkcji, które mogą być rehabilitowane metodami kynoterapii, ponieważ lista ta wciąż się wydłuża. Ogólnie przyjąć należy, że kynoterapia obejmuje rehabilitację:- zaburzeń sfery psychicznej- zaburzeń sfery fizycznej- zaburzeń sfery intelektualnej- zaburzeń sfery społecznejW przypadku stwierdzenia kynofobii pierwszy etap zajęć powinien obejmować zespół działań przełamujących lęk przed psem. Dopiero po pozytywnym zakończeniu tego etapu można przystępować do rehabilitacji pozostałych niesprawności.
PRZECIWWSKAZANIA • - alergia na psa- otwarte rany- choroby skóry- choroby infekcyjne- pasożyty- podwyższona temperatura
ZESPÓŁ KYNOTERAPEUTYCZNY • - wykwalifikowany kynoterapeuta z wyszkolonym odpowiednio wyselekcjonowanym psem- wolontariusz (opcjonalnie)- przewodnik psa (opcjonalnie)- specjalista (opcjonalnie)
Rasy psów używane w terapii • W doborze psa dla terapii istotne jest pierwotne przeznaczenie rasy i związane z tym odruchowe zachowania mające wpływ na bezpieczeństwo zajęć. Stąd preferuje się psy rasowe, u których można spodziewać się występowania z dużym prawdopodobieństwem cech niezbędnych przy prowadzeniu zajęć terapeutycznych. Pies terapeutyczny to: • pies społeczny • pies przewidywalny • pies reprezentujący rozumne posłuszeństwo
Organizacje kynoterapeutyczne • POLSKIE TOWARZYSTWO KYNOTERAPEUTYCZNE • Polski Związek Dogoterapii • Fundacja Pomocy Niepełnosprawnym"AMA CANEM„ • Fundacja Terapeutyczna"PIES DLA STASIA"
Delfinoterapia • Metoda ta polega na zabawach dzieci z delfinami, w czasie, których mali pacjenci wykonują określone ćwiczenia ruchowe. W czasie tych zabaw wiązki ultradźwięków emitowane przez delfiny przenikają przez ludzkie tkanki powodując drobne korzystne zmiany w zniszczonych komórkach. Delfiny ciekawi u człowieka wszystko, co odbiega od normy np. protezy czy też nowotwory i tam właśnie wysyłają swoje ultradźwięki regenerując zniszczone komórki.
Podczas zabawy z delfinami zwiększa się też u człowieka wydzielanie endorfin, czyli naturalnych substancji produkowanych przez przysadkę mózgową. Endorfiny zmniejszają odczucie bólu, głodu, ułatwiając oddychanie, wpływają na termoregulację oraz wydzielanie się różnych hormonów.
Efekt terapii okazał się rewelacyjny, udało się pomóc ponad 15 tys. dzieci, zwłaszcza cierpiącym na autyzm. Maluchy, które nie potrafiły wypowiedzieć ani jednego słowa teraz, rozmawiają czytają i reagują na otoczenie. Aby terapia odniosła sukces mały pacjent musi trafić do ośrodka w wieku 7 miesięcy-6 lat. Na świecie działają tylko trzy takie centra m.in. na Ukrainie, USA oraz w Polsce- Górnośląskie Centrum Delfinoterapii. Czas oczekiwania na przyjęcie do tych placówek wynosi ponad rok.