Prezentacja powstała w ramach realizacji zadania pt. „Zrozumieć autyzm - Kampania informacyjna”

1. ZROZUMIEĆ AUTYZM Prezentacja powstała w ramach realizacji zadania pt. „Zrozumieć autyzm - Kampania informacyjna” współfinansowanego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie pod nazwą: ”Prowadzenie kampanii informacyjnej na rzecz integracji osób niepełnosprawnych i przeciwdziałaniu ich dyskryminacji (w tym art. działania związane z promocją Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych)” Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie

2. AUTYZM-CHARAKTERYSTYKA Jedno z najcięższych zaburzeń rozwojowych. Podłoże neurobiologiczne, o niejasnej etiologii. Diagnozowany na podstawie obecności pewnych zachowań i braku innych zachowań. Występuje częściej u chłopców niż u dziewczynek w relacji 4/1 ( u około 5-20 dzieci na 10.000 urodzin) Szacuje się, że ok. 70-80% dzieci z autyzmem jest upośledzonych umysłowo. Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

3. ETIOLOGIA AUTYZMU(wg J.Komender,G.Jagielska,A.Bryńska,2012) Czynniki genetyczne Zaburzenia metaboliczne Czynniki z zakresu ciąży i porodu Szczepienia i infekcje przewodu pokarmowego Zmiany neuroanatomiczne i czynnościowe mózgu Czynniki neurologiczne Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

4. AUTYZM-zróżnicowane przypadki pod względem funkcjonowania (wg J.Komender,G.Jagielska, A.Bryńska) Osoby mutystyczne (nieposługujące się mową) Osoby z ciężkim upośledzeniem umysłowym Osoby autoagresywne Osoby agresywne Dobrze funkcjonujące osoby z inteligencją w granicach normy Wysokofunkcjonujące osoby z ponadprzeciętnym Ilorazem Inteligencji z zaburzeniami w zakresie umiejętności społecznych,komunikacji słownej i bezsłownej oraz wycinkowymi, stereotypowymi zachowaniami Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

5. AUTYZM-OSIOWE OBJAWY Triada nieprawidłowości wg.Lorny Wing Poważne zaburzenia w zachowaniach społecznych Poważne zaburzenia w rozwoju komunikacji Sztywny i ograniczony repertuar zachowań, rutyny Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

6. CZR klasyfkacja wg ICD 10 F84.0 – autyzm dziecięcy F84.1 - autyzm atypowy F84.2 - zespół Retta 84.3 – inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne 84.4 – zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi F84.5 – Zespół Aspergera F84.8 – inne całościowe zaburzenia rozwojowe F84.9 – całościowe zaburzenia rozwojowe, nieokreślone Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie

7. AUTYZM DZIECIĘCY F.84.0 A. Nieprawidłowy lub upośledzony rozwój wyraźnie widoczny przed 3 rokiem życia, w co najmniej jednym z następujących obszarów: 1) rozumienie i ekspresja językowa używane w społecznym porozumiewaniu się, 2) rozwój wybiórczego przywiązania społecznego lub wzajemnych kontaktów społecznych, 3) funkcjonalna lub symboliczna zabawa. Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

8. AUTYZM DZIECIĘCY F.84.0 cd. B. W sumie co najmniej sześć objawów spośród wymienionych w punktach (1), (2) i (3), przy czym co najmniej dwa z nich z punktu (1) i po co najmniej jednym z punktów (2) i (3): 1) Jakościowe nieprawidłowości wzajemnych interakcji społecznych przejawiane co najmniej w dwóch z następujących obszarów: a) niedostateczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postaw ciała i gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych, b) niedostateczny (odpowiednio do wieku umysłowego i mimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych obejmujących wzajemnie podzielane zainteresowania, czynności i emocje, c) brak odwzajemniania społeczno-emocjonalnego, przejawiający się upośledzeniem lub odmienności reagowania na emocje innych osób, albo brak modulacji zachowania odpowiedniej do społecznego kontekstu, albo słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych, d) brak spontanicznej potrzeby dzielenia się z innymi osobami radości, zainteresowań lub osiągnięć (np. brak pokazywania, przynoszenia lub podkreślania wobec innych osób przedmiotów swego indywidualnego zainteresowania). Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie

9. AUTYZM DZIECIĘCY F.84.0 cd 2. Jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się przejawiane, co najmniej w jednym z następujących obszarów: a. opóźnienie lub zupełny brak rozwoju mówionego języka, które nie wiąże się z próbą kompensowania za pomocą gestów lub mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się (często poprzedzane przez brak komunikatywnego gaworzenia), b. względny niedostatek inicjatywy i wytrwałości w podejmowaniu wymiany konwersacyjnej (na jakimkolwiek występującym poziomie umiejętności językowych), w której zachodzą zwrotne reakcje na komunikaty innej osoby, c. stereotypowe i powtarzające się, idiosynkratyczne wykorzystanie słów i wyrażeń, d. brak spontanicznej różnorodności zabawy w udawanie ("na niby") lub zabawy naśladującej role społeczne. Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

10. AUTYZM DZIECIĘCY F.84.0 cd Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie 3. Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności przejawiane w co najmniej jednym z następujących obszarów: a. pochłonięcie jednym lub liczniejszymi stereotypowymi zainteresowaniami o nieprawidłowej treści i zogniskowaniu, albo jednym lub więcej zainteresowaniami nieprawidłowymi z powodu swej intensywności i ograniczenia, choć nie z powodu treści i zogniskowania, b. wyraziście kompulsywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych czynności rutynowych i zrytualizowanych, c. stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe, obejmujące albo stukanie lub kręcenie palcami, albo złożone ruchy całego ciała, d. koncentracja na cząstkowych lub niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów, służących do zabawy (jak: ich zapach, odczucie powierzchni lub powodowanego hałasu lub wibracji). Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

11. AUTYZM DZIECIĘCY F.84.0 cd C. Obrazu klinicznego nie można wyjaśnić innymi odmianami całościowymi zaburzeń rozwojowych, specyficznymi rozwojowymi zaburzeniami rozumienia języka (F80.2) z wtórnymi trudnościami społeczno-emocjonalnymi, reaktywnymi zaburzeniami przywiązania ani zaburzeniem selektywności przywiązania, upośledzeniem umysłowym (F70-72) z pewnymi cechami zaburzeń emocji i zachowania, schizofrenii (F20) o niezwykle wczesnym początku, ani zespołem Retta (F84.2) (Klasyfikacja 1998). Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

12. ZESPÓŁ ASPERGERA F.84.5 spektrum zaburzeń rozwojowych, które wpływają na to w jaki sposób osoba nimi dotknięta postrzega świat, przetwarza informacje i współdziała z innymi KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE Zaburzenia wzajemnych relacji społecznych Ograniczone zainteresowania i aktywności Powtarzające się rutynowe zachowania lub rytuały Zaburzenia ekspresji i rozumienia mowy Zaburzenia w komunikacji niewerbalnej Niezgrabność ruchowa Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

13. AUTYZM-WCZESNE OZNAKI Autyzm i jego wczesne oznaki należy wykryć jak najszybciej, tak aby móc zaoferować dziecku fachową pomoc Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

14. AUTYZM-WCZESNE OZNAKI wg.E.Pisula Brak reakcji na własne imię (ok.8-10 mies.) Brak wskazywania 1. rok życia Brak empatycznego reagowania 20. miesiąc życia Ignorowanie ludzi 2. rok życia Nieinteresowanie się dziećmi 2. rok życia Preferowanie samotności 2. rok życia Ubogi repertuar zachowań w toku interakcji 1./2. rok życia Niewyciąganie rąk do ludzi 1./2. rok życia Nieuśmiechanie się w sytuacjach społecznych 2. rok życia Brak kontaktu wzrokowego 1./2. rok życia Brak adekwatnej mimiki (wyrażanie emocji) 1./2. rok życia Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

15. AUTYZM-WCZESNE OZNAKIcd wg.E.Pisula Brak właściwej gestykulacji i wyrażania emocji za pomocą postawy 2 rok życia Nietypowe pozy 2. rok życia Brak naśladowania 20. miesiąc życia Pasywność, bierność 2. rok życia Hypotonia 2. rok życia Rozproszona uwaga 2. rok życia Nieposzukiwanie kontaktu z innymi osobami w celu dzielenia się z nimi swoimi emocjami (np. radością) 2. rok życia Nieposzukiwanie pocieszenia i nieoferowanie go 3. rok życia Niezdolność do ukierunkowania uwagi innych osób 2./3. rok życia Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

16. Zaburzenia widoczne w zachowaniu małych dzieci z autyzmem (wg Stone, 1997) 1. Interakcje społeczne Ograniczone zdolności naśladowania Brak kontaktu wzrokowego lub ograniczony kontakt wzrokowy Ignorowanie innych osób lub słabe reagowanie na ich obecność Brak zainteresowania zabawą społeczną Preferowanie samotności Małe zainteresowanie kontaktem fizycznym z inną osobą Nieuśmiechanie się w sytuacjach społecznych Zubożona mimika Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

17. Zaburzenia widoczne w zachowaniu małych dzieci z autyzmem (wg Stone, 1997)-cd 2. Komunikacja Opóźniony lub brak rozwoju mowy Rzadkie wykorzystywanie gestykulacji do komunikowania się Nietworzenie wspólnego pola uwagi Niezwracanie uwagi innej osoby na swoją aktywność lub nieudolne próby zwrócenia uwagi Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

18. Zaburzenia widoczne w zachowaniu małych dzieci z autyzmem (wg Stone, 1997)-cd 3. Ograniczone, sztywne wzorce zachowania i zainteresowań • Stereotypie ruchowe/ przybieranie niezwykłych póz • Niewłaściwy sposób wykorzystywania przedmiotów/ nietypowa zabawa • Przywiązanie do niezwykłych obiektów • Niezwykłe zainteresowania wzrokowe • Nietypowe reakcje na dźwięki • Brak wrażliwości na ból, zimno lub gorąco • Nadwrażliwość smakowa Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

19. AUTYZMMETODY PRACY TERAPEUTYCZNEJ Techniki niedyrektywne Techniki behawioralne Metoda Dobrego startu Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne Terapia „Holding” Metoda opcji Barryego i Suzi Kaufmanów Model TEACCH – program kompleksowej pomocy osobom z autyzmem Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

20. AUTYZMczynniki wpływające na efekty terapii(za E. Pisula) Czas rozpoczęcia Intensywność Zaangażowanie dziecka w bezpośrednie interakcje społeczne- 80% Indywidualny program Edukacja Wsparcie dla rodziny Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

21. AUTYZM Nie znamy lekarstwa na autyzm. Obecnie jedyną formą pomocy osobom z autyzmem jest terapia – zindywidualizowana prowadzona z udziałem dzieci i rodziców. Terapia wymaga ciągłego kontaktu z wyspecjalizowanymi ośrodkami i terapeutami. Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

22. AUTYZMFORMY PRACY TERAPEUTYCZNEJ Trening umiejętności społecznych Psychoedukacja (zajęcia logopedyczne, pedagogiczne, psychologiczne) Terapia poznawczo-behawioralna Muzykoterapia Hipoterapia Terapia Integracji Sensorycznej Trening Integracji Słuchowej Interwencja biomedyczna - leczenie farmakologiczne i dieta Hydroterapia Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

23. AUTYZM-literatura Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

24. AUTYZM-literatura Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

25. AUTYZM-literatura Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

26. AUTYZM-literatura Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

27. czasopisma polskie poświęcone problematyce autyzmu Autyzm Dziecko Autystyczne Impuls Krakowski Świat Autyzmu. Czasopismo internetowe Autyzm w Polsce Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

28. Przydatne strony internetowe: Potal autyzm.pl (www.dzieci.bci.pl/strony/autyzm) Projekt”Od wykluczenia do integracji”(www.autyzmwpolsce.pl) Autyzm.pl Forumautyzmu.pl Autism Resourses (www.autism-resources.com) Autism Today (www.autismtoday.com) Autism Speaks (www.autismspeaks.org) Center for the Study of Autism(www.autism.com) Tony Atwood (www.tonyattwood.com.au) Autistics.org (www.autistcs.org) Research Autism (www.researchautism.net) Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

29. Przykładowe zachowania osób z autyzmem Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie

30. WARTO ZROZUMIEĆ AUTYZM Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Lublinie ul. Droga Męczenników Majdanka 20, 20-319 Lublin www.kta.lublin@wp.pl, email:kta.lublin@wp.pl DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Zadanie dofinansowane przez Województwo Lubelskie