dr Krzysztof Kluza Dyrektor Banku Europejski Kongres Gmin Wiejskich 19-20 października 2011 r.

1. Symulacja wpływu zmian ustawowych na dostępność finansowania dla JST. Nowe formy finansowania zadań samorządowych. dr Krzysztof Kluza Dyrektor Banku Europejski Kongres Gmin Wiejskich 19-20 października 2011 r.

2. Wskaźniki zadłużenia JST – stan początkowy W 2009 roku obowiązujący wskaźnik zadłużenia (stara ustawa) przekroczyło 8 JST, w 2010 roku wskaźnik powyżej 60% odnotowało już 17 samorządów.

3. Wskaźniki zadłużenia JST – stan obecny vs postulowany (1 z 4) Zmiana klasyfikacji tytułów dłużnych JST (rozp. z dn. 23 grudnia 2010r.) powoduje, że wskaźnik zadłużenia na koniec 2010 roku przekroczyłyby 54 jednostki.

4. Wskaźniki zadłużenia JST – stan obecny vs postulowany (2 z 4) Wymogu generowania nadwyżki operacyjnej (art. 242 nowej ustawy) nie spełniłyby w 2010 roku 443 samorządy (16% wszystkich JST).

5. Wskaźniki zadłużenia JST – stan obecny vs postulowany (3 z 4) Gdyby nowy wskaźnik zadłużenia (art. 243 ustawy) obowiązywał od 2010 roku, nowego długu nie mogłyby zaciągnąć 464 samorządy (ponad 16% ogółu JST).

6. Wskaźniki zadłużenia JST – stan obecny vs postulowany (4 z 4) Jeśli ograniczenie poziomu deficytu budżetowego JST do 1% dochodów samorządu obowiązywałoby od 2010 roku niemal 86% jednostek nie spełniłoby tego wymogu.

7. Nowe formy finansowania zadań samorządowychbez obciążenia wskaźników zadłużenia samorządów

8. Nowe formy finansowania zadań samorządów • Program Partnerstwa Inwestycyjnego dla spółek komunalnych bez poręczenia JST, możliwa formuła bezprzetargowa i preferencyjne koszty finansowe • Factoring samorządowy bez ograniczania zdolności kredytowej spółki komunalnej, brak obciążenia wskaźników zadłużenia JST • Finansowanie obrotowe szpitali bez poręczenia JST, zabezpieczone wyłącznie cesją kontraktu z NFZ

9. Bank Gospodarstwa Krajowego Jesteśmy jedynym bankiem państwowym w Polsce Do podstawowych celów działalności BGK (…) należy wspieranie rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego. Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego • Zarządzamy programami rządowymi i funduszami państwowymi • (np. Krajowy Fundusz Drogowy, Fundusz Rozwoju Inwestycji Infrastrukturalnych, Rządowy Program Wspierania Eksportu, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, Program Pierwszy Biznes) Posiadamy rating długoterminowy A- (równy ratingowi Polski) W latach 2008 – 2010 udzieliliśmy sektorowi samorządowemu finansowania na łączną kwotę ponad 10 mld zł. Zapewniamy dostęp do największej sieci obsługi kasowej w Polsce BGK – podstawowe informacje o Banku

10. Oferta Banku Kompleksowa oferta BGK dla sektora samorządowego BGK posiada wieloletnie doświadczenie w finansowaniu samorządów i inwestycji lokalnych. Aktywnie współpracując z sektorem samorządowym znane są nam specyficzne problemy i potrzeby spółek komunalnych i szpitali. Oferta BGK Kredyty inwestycyjne i obrotowe dla spółek komunalnych i JST Rachunki bieżące i pomocnicze, Bankowość internetowa Program Partnerstwa Inwestycyjnego dla spółek komunalnych i JST. Usługi rozliczeniowe, Masowe płatności Faktoring samorządowy Karty płatnicze Obligacje komunalne Finansowanie podmiotów służby zdrowia Preferencyjne finansowanie (kredyt z EBI, kredyty z dopłatami NFOŚiGW oraz WFOŚiGW). • Inicjatywa JESSICA – finansowanie rewitalizacji miast • Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW); • 3) PPP oraz Structured Finance

11. Program Partnerstwa Inwestycyjnego 2014-09-21

12. Inwestycje w sektorze samorządowym - wyzwania Inwestycje w sektorze samorządowym - wyzwania Wymogi dotyczące dostosowania infrastruktury przesyłowej i urządzeń pomiarowych do ekologicznych standardów UE, które zaczną obowiązywać po 2015 r. Wymogi ekologiczne wynikające m.in. z dyrektyw emisyjnych Stan techniczny sieci przesyłowych w Polsce implikuje konieczność realizacji znacznych inwestycji na ich modernizację i odtworzenie w najbliższych latach. Średni wiek eksploatacji sieci ciepłowniczych w przedsiębiorstwach komunalnych wynosi ok. 30 lat. Nakłady niezbędne do dostosowania sieci wodociągowych do standardów UE to kwota ok. 4,5 mld złotych. Niezbędne nakłady na zakup nowoczesnych i ekologicznych środków transportu. Ograniczone środki własne przedsiębiorstw, które mogłyby stanowić źródło finansowania niezbędnych inwestycji Misją Banku Gospodarstwa Krajowego, jako banku należącego do Skarbu Państwa, jest wspieranie inwestycji istotnych z punktu widzenia kraju, regionów i społeczeństw lokalnych. Z tego powodu BGK nieustannie poszerza ofertę produktów bankowych kierowanych do spółek komunalnych, uwzględniając ich specyficzne potrzeby.

13. Diagnoza rynku – propozycja BGK Program Partnerstwa Inwestycyjnego oraz Faktoring samorządowy vs. Diagnoza Rynku Obecnie inwestycje komunalne realizowane są przez JST. (zaciąganie kredytów, poręczenia) Inwestycje komunalne realizowane przez spółki, których właścicielem są JST. • Rosnąca skala zadłużenia JST. • Prace legislacyjne dążące do ograniczenia możliwości zadłużania się JST. • Długotrwały proces udzielania zamówień na finansowanie inwestycji. • Malejąca skłonność JST do poręczania kredytów spółkom komunalnym. Zmiany… • Realizacja inwestycji komunalnych na dużą skalę (np. konieczność dostosowania infrastruktury do wymogów UE) bez bezpośredniego zaangażowania JST. • Udział JST w finansowaniu inwestycji jest ograniczany (brak poręczenia spłaty kredytu). Realia! Propozycja BGK • PROGRAM PARTNERSTWA INWESTYCYJNEGO (PPI) – finansowanie inwestycji komunalnych realizowanych przez spółki komunalne bez poręczenia JST. • PPI umożliwia pozyskanie finansowania spółkom komunalnym: • bez konieczności stosowania długotrwałych procedur zamówień publicznych • bez doświadczenia w zakresie ogłaszania przetargów. • FAKTORING SAMORZĄDOWY – finansowanie bieżącej działalności spółek komunalnych bez konieczności ustanawiania zabezpieczeń umowy i zwiększania wskaźników zadłużenia JST.

14. PPI – zarys ogólny Program Partnerstwa Inwestycyjnego – zarys ogólny W ramach PPI proponujemy wsparcie realizowanej inwestycji komunalnej w dwóch formułach: FORMUŁA PARTNERSKA Samorząd zaciąga kredyt na przygotowanie dokumentacji projektowej inwestycji. JST udostępnia dokumentację projektową spółce komunalnej. Spółka komunalna zaciąga kredyt (w trybie bez przetargu) w BGK na realizację inwestycji JST ewentualnie poręcza spłatę kredytu FORMUŁA SAMODZIELNA Spółka komunalna zaciąga kredyt (w trybie bez przetargu) w BGK na realizację inwestycji. Nadrzędna jednostka samorządu lub inna spółka zależna od JST ewentualnie poręcza spłatę kredytu w formie poręczenia wekslowego. Realizacja inwestycji może być finansowana zarówno ze środków własnych BGK, jak i ze środków wybranych Międzynarodowych Instytucji Finansowych, np. Europejskiego Banku Inwestycyjnego Montaż finansowy Obniżenie kosztu finansowania 2014-09-21

15. Charakterystyka produktu kredytowego w ramach PPI W ramach PPI oferujemy spółkom kilka rodzajów kredytów udzielanych bez przetargu: komunalne kredyty inwestycyjne kredyty inwestycyjne „Smart Metering” preferencyjne kredyty na dokumentację projektu kredyty na finansowanie rozwoju regionalnego ze środków EBI kredyty obrotowe Kredyty w ramach Programu Partnerstwa Inwestycyjnego Kredyty Smart Metering Kredyty inwestycyjne Kredyty obrotowe - ‘ Udzielane spolkom Preferencyjne kredyty na przygotowanie dokumentacji projektowej inwestycji komunalnym oferujemy także 5 dedykowanych linii branżowych obejmujących produkty bankowości transakcyjnej Udzielane JST Kredyty dla spółek komunalnych dostosowanie oferty do oczekiwań Klienta unikalność oferty na tle innych banków możliwość negocjacji cenowych brak konieczności udzielania zamówienia w trybie przetargu, zgodnie z ustawą indywidualne dopasowanie parametrów kredytu i montażu finansowego elastyczny dobór zabezpieczeń (nieobligatoryjne poręczenie JST)

16. Program Partnerstwa Inwestycyjnego – parametry PPI – potencjalne parametry transakcji • Możliwość zastosowania trybu bezprzetargowego przy wykorzystaniu Programu Partnerstwa Inwestycyjnego potwierdzona przez zewnętrzne kancelarie prawne. • Parametry każdej transakcji (kwota, okres kredytowania, karencja, marża itp.) są zawsze ustalane indywidualnie, z uwzględnieniem: • specyficznych potrzeb Klienta • progu ustawowego dla zamówień sektorowych Przykładowe transakcje zgodne z kryteriami PPI Obliczenia dla stawki WIBOR 3M 4,7%

17. Factoring samorządowy 2014-09-21

18. Faktoring - korzyści Faktoring samorządowy Oferta faktoringowa dla sektora samorządowego jest jednym z celów strategicznych i wspiera misję BGK Faktoring samorządowy KORZYŚCI DLA JST KORZYŚCI DLA SPÓŁEK Zwiększenie płynności finansowej Możliwość wykorzystywania środków finansowych przez okres udzielonego kredytu kupieckiego w inny sposób Uatrakcyjnienie swojej oferty dzięki wydłużeniu terminu udzielanego kredytu kupieckiego Brak uwzględniania tego rodzaju zobowiązań we wskaźnikach długu jednostki* Brak ograniczania zdolności kredytowej faktoranta Brak konieczności podpisywania umowy i przeprowadzania przetargu przez JST** Uzyskanie źródła finansowania bez potrzeby poddawania się ocenie z zakresu sytuacji finansowej * Jeśli termin zapłaty za fakturę nie przekracza roku. Nie jest także uwzględniany w statystyce państwowego długu publicznego. ** Do przeprowadzenia przetargu w niektórych przypadkach będą zobowiązane spółki komunalne.

19. FAKTORING SAMORZĄDOWY - MECHANIZM Mechanizm faktoringu samorządowego W ramach faktoringu samorządowego BGK skupuje i finansuje faktury wystawione jednostkom samorządu terytorialnego Umowa o linie faktoringowa , , 1 BGK (faktor) Spółka komunalna (faktorant) - Nabycie faktury i niezwloczne przekazanie gotowki 3 , 4 , - - , Zaplata za fakturew pozniejszym terminie Swiadczenieuslugi wystawienie faktury(bezspornej) 2 , , JST (odbiorca)

20. FAKTORING SAMORZĄDOWY – INFORMACJE O PRODUKCIE Segmenty docelowe i typ faktoringu • Oferta skierowana jest do spółek, które dostarczają JST produkty i świadczą usługi o charakterze bieżącym/powtarzalnym: • energia cieplna i elektryczna oraz inne media • usługi transportowe / komunikacji miejskiej • pozostałe usługi komunalne • bieżące usługi remontowo – budowlane ‘ Brak badania zdolnosci kredytowej spolki - • Umowa zawierana na okres do 12 miesięcy • Dla każdej JST ustanawiany jest limit odnawialny • Bank przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności JST • Ocena transakcji dokonywana w oparciu o dane JST • Finansowanie 100% wartości faktury ‘ Brak koniecznosci ustanawiania zabezpieczen umowy ‘ ‘ Całkowity limit spółki jest sumą limitów dla poszczególnych odbiorców - Limit calkowity1,5 mln zl Przykład -

21. Finansowanie obrotowe szpitali 2014-09-21

22. BGK jedyną instytucją finansową długofalowo wspierającą podmioty służby zdrowia Program dopłat do oprocentowania kredytów dla lekarzy, lekarzy stomatologów,pielęgniarek, położnych* Pożyczka na finansowanie restrukturyzacji PZOZ Kredyt na zakup sprzętu medycznego Wsparcie JST w działaniach stabilizujących system ochrony zdrowia – Plan B Kredyt obrotowy dla podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych Obsługa NFZ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Preferencyjne kredyty na adaptacje pomieszczeń, zakup wyposażenia, aparatury lub sprzętu medycznego oraz środków transportu Umorzenie części długów i zaciągnięcie kredytu na sfinansowanie pozostałych zobowiązań Kredyt na zakup nowego sprzętu medycznego przez lekarzy i współtworzone przez nich spółki osobowe Spłata części zobowiązań przejętych przez jednostki samorządu terytorialnego po zlikwidowaniu SPZOZ Preferencyjny kredyt zabezpieczony cesją wierzytelności z kontraktu z NFZ * Program zakończony w lipcu 2011 r.

23. Ogólna charakterystyka produktu (1) • Kredyt obrotowy w rachunku kredytowym z limitem odnawialnym • Zabezpieczenie: • weksel własnyin blanco wraz deklaracją wekslową • cesja wierzytelności z jednej lub kilku umów zawartych przez Kredytobiorcę z NFZ • Maksymalna wysokość limitu odpowiada średniomiesięcznej wartości kontraktów, z których cesja stanowi zabezpieczenie spłaty kredytu Brak konieczności przedstawiania poręczenia JST i innych dodatkowych zabezpieczeń

24. Ogólna charakterystyka produktu (2) • na maksymalnie 36 miesięcy • na okres nieprzekraczający 30-go dnia po wygaśnięciu ostatniego kontraktu, z którego cesja stanowi zabezpieczenie kredytu Kredyt może być udzielony: • zapis umożliwia ostateczną spłatę kredytu bezpośrednio ze środków z NFZ • po wygaśnięciu kontraktów • z NFZ kolejne transze kredytu nie są wypłacane

25. Warunki udzielenia kredytu • ustanowienie prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu • posiadanie lub otwarcie przez Wnioskodawcę rachunku bieżącego lub pomocniczego w BGK w celu przekazywania nadwyżki środków z rachunku kredytowego • posiadanie zdolności kredytowej przez Wnioskodawcę • brak określonej minimalnej wysokości wpływów na rachunek bieżący/pomocniczy • bezpłatne otwarcie i prowadzenie rachunku (wraz z bankowością elektroniczną BGK@24BIZNES) UZGODNIENIA Z NFZ Środki z tytułu realizacji świadczeń NFZ będzie przekazywać na rachunek kredytowy BGK Preferencyjne warunki cenowe

26. Szczegółowe zasady wykorzystania kredytu • UPROSZCZONE FORMALNOŚCI: • możliwość dokonywania wypłat za pośrednictwem bankowości elektronicznej BGK@24BIZNES • brak konieczności przedstawiania faktur lub innych dokumentów poświadczających sposób wykorzystania przekazanych środków • brak konieczności przeprowadzania przetargu* Kontrakt nr 1 1 mln zł 1 mln zł Kontrakt nr 2 1 mln zł 1 mln zł 1 mln zł • Konieczność przesyłania do BGK w formie elektronicznej (skan, faks) faktur określających poziom realizacji kontraktu maksymalna wysokość wypłaconych środków 2 mln zł 2 mln zł 1 mln zł W celu zapewnienia ciągłości finansowania Klient powinien dostarczać do BGK aktualne warunki finansowania w ramach kontraktów (najpóźniej do 20-go dnia miesiąca po wygaśnięciu wcześniejszych zasad). * Szacowana maksymalna wysokość kredytu, dla której nie jest wymagane przeprowadzanie przetargu: ok. 600 – 750 tys. zł

27. Korzyści wynikające ze stosowania produktu • zmniejszenie cen nabywanych produktów i usług poprzez dokonywanie zakupów bez odroczonego terminu płatności • ograniczenie kosztów finansowych dzięki możliwości rezygnacji lub ograniczenia innych krótkoterminowych form zadłużenia, charakteryzujących się istotnie wyższym poziomem oprocentowania i prowizji • poprawa wizerunku w oczach kontrahentów z uwagi na możliwość bieżącego regulowania swoich zobowiązań • brak konieczności przedstawiania dodatkowych zabezpieczeń (np. rzeczowych lub poręczenia JST) • uproszczone formalności związane z pozyskiwaniem i obsługą zadłużenia • poprawa płynności finansowej i zwiększenie wiarygodności kredytowej Pozytywna opinia Ministerstwa Zdrowia nt produktu

28. Kontakt Zapraszamy do współpracy ! BGK Linia 0 801 667 655 http://www.bgk.com.pl/ Wykaz placówek: http://www.bgk.com.pl/placowki-1 Szczegółowych informacji nt. kredytu obrotowego dla szpitali, Programu Partnerstwa Inwestycyjnego oraz faktoringu samorządowego udzielają pracownicy Oddziałów Banku 2014-09-21

29. Załączniki Załączniki 2014-09-21

30. Przykładowe inwestycje Przykładowe inwestycje komunalne współfinansowane przez BGK SZCZECIN - POLICE transport PPI – pilotaż Udzielony kredyt: 3,5 mln zł. GRUDZIĄDZ transport Faktoring - pilotaż PIŁA sieć wodociągowa PPI - pilotaż Udzielony kredyt: 2,5 mln zł. WARSZAWA zakup autobusów finansowany emisją obligacji ŻORY sieć wodociągowa łączny koszt inwestycji 279,0 mln zł. ŚRODA Wlkp. kanalizacja PPI Kredyt: ok. 3 mln zł NOWY SĄCZ sieć wodociągowa łączny koszt inwestycji 275,5 mln zł. WODZISŁAW ŚLĄSKI sieć wodociągowa łączny koszt inwestycji 198,5 mln zł. kredyt w kwocie od 25 do 50 mln zł kredyt w kwocie od 50 do 75 mln zł kredyt powyżej 75 mln zł

31. Finansowanie ‘Smart Metering’ jako specyficzny produkt kredytowy oferowany w ramach oferty PPI. Uwarunkowania zewnętrzne: Konieczność wymiany systemów i urządzeń pomiarowych - m.in. dyrektywa MID, unijne dyrektywy emisyjne Propozycja BGK Kredyt na sfinansowanie wdrożenia systemu Smart Metering Przeznaczenie kredytu – wdrożenie inteligentnych systemów przesyłowych i zdalnego odczytu urządzeń pomiarowych na sieciach dystrybucyjnych wody, energii i ciepła klasy ‘Smart Metering’ + modernizacja oraz dostosowanie obecnej sieci dla potrzeb wdrożenia systemu Korzyści z wdrożenia systemu Smart Metering: Spłata kredytu możliwa dzięki oszczędnościom generowanym w wyniku wdrożenia systemu Elastyczne kształtowanie taryfy dzięki możliwości częstszych odczytów Bieżące i zdalne rozliczenia mediów z odbiorcami i dostawcami Oszczędności z tytułu mniejszych strat mediów, bieżący nadzór nad prawidłowością dostawy i odbioru mediów, serwisem i eksploatacją Oszczędności z tytułu mniejszej pracochłonności służb odczytowych Potencjalne korzyści dla odbiorcy mediów (ograniczenie podwyżek taryfy obejmujące marże na straty mediów) Smart Metering – propozycja finansowania i korzyści

32. Montaż finansowy w Partnerstwie Inwestycyjnym Realizacja inwestycji może być finansowana zarówno ze środków własnych BGK, jak i ze środków wybranych Międzynarodowych Instytucji Finansowych, np. Europejskiego Banku Inwestycyjnego Montaż finansowy Obniżenie kosztu finansowania Polityka EBI BGK gwarantuje Unikalną ofertę produktów kredytowych udzielanych bez przetargu • Cele kredytu BGK ze środków EBI - Wsparcie rozwoju regionalnego, w szczególności wsparcie projektów z dziedziny: • Środowisko • Infrastruktura • Rozwój gospodarki opartej na wiedzy • Zdrowie • Edukacja • Mechanizm EBI: Sustainable Energy in Smart Cities Atrakcyjne finansowanie ze środków własnych BGK Wieloletnie doświadczenie BGK w finansowaniu sektora samorządowego Doradztwo w zakresie montażu finansowego w celu optymalizacji kosztu finansowania UWAGA ! Z kredytu BGK ze środków EBI można skorzystać również poza PPI Korzyści z montażu finansowego

33. Linie branżowe Linia „Woda” dla spółek wodno-kanalizacyjnych Linia „Gaz” dla spółek gazowych Linia „Energia” dla spółek energetycznych Linia „Transport” dla spółek komunikacyjnych Linia „Ciepło” dla spółek ciepłowniczych Skorzystanie z linii branżowych jest opcjonalne. Charakterystyka produktów w ramach linii branżowych W celu kompleksowej i sprawnej realizacji projektów inwestycyjnych ofertę kredytową poszerzyliśmy o 5 dedykowanych linii branżowych obejmujących produkty bankowości transakcyjnej, uwzględniając specyficzne potrzeby spółki komunalnej oraz charakter branży, w której prowadzi działalność. Zawartość linii branżowych Produkty transakcyjne idealnie dopasowane do potrzeb Klienta Rachunek bieżący i/lub rachunek pomocniczy Karty płatnicze VISA (różne rodzaje) Bankowość elektroniczna BGK@24Biznes System Identyfikacji Masowych Płatności Atrakcyjnie oprocentowane rachunki i lokaty negocjowane Przelewy Wpłaty / wypłaty gotówkowe

34. Zadłużenie Szpitali Zobowiązania SPZOZ (w mld zł) • Wysoki poziom zadłużenia (także przeterminowanego) prowadzi do problemów o różnorodnym charakterze, np.: • wysokiego poziomu kosztów finansowych (w szczególności z tytułu odsetek karnych) • konieczności korzystania z kredytu kupieckiego, który podnosi poziom cen produktów i usług • braku zdolności kredytowej • ryzyka utraty płynności finansowej • kształtowania się wizerunku Szpitala jako mniej wiarygodnego kontrahenta

35. Wysoki udziału zobowiązań przeterminowanych dotyczy wszystkich rejonów kraju Zobowiązania samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w II kw. 2011 r. (w mln zł) Zob. wymagalne Zob. niewymagalne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Zdrowia

36. Kto zarabia na trudnej sytuacji Szpitali? Zysk netto największych spółek handlujących długami Szpitali (w mln zł) • Trudną sytuację Szpitali wykorzystują wyspecjalizowane firmy finansowe. Są one skłonne kupować długi zakładów opieki zdrowotnej po niskiej cenie, czego koszty ponoszą ostatecznie Szpitale. • Zysk netto trzech największych (spośród kilkunastu) firm • działających na rynku długu Szpitali wyniósł w 2010 r. 48 mln zł. 48 mln zł