Warunki referencyjne jako podstawa do prac nad oceną ekologicznego stanu wód płynących

1. Warunki referencyjne jako podstawa do prac nad oceną ekologicznego stanu wód płynących Na podstawie referatu K.Kulesza i in. Bliskie naturze kształtowanie dolin rzecznych Kraków 2006

2. SYSTEM TYPOLOGICZNY WÓD POWIERZCHNIOWYCH Klasyfikacja wód wg RDW • Kategorie wód – rzeki, jeziora, wody przejściowe, wody przybrzeżne • Podział Polski wg Ekoregionów (wg Illiesa): Wyżyny Centralne, Karpaty, Równiny Centralne, Równiny Wschodnie • Kryterium wielkości powierzchni zlewni : 10-100 km2, 100-1000 km2, 1000-10 000 km2, pow. 10 000 km2 • Wysokość n.p.m.: powyżej 800 m.n.p.m., 200-800 m.n.p.m., poniżej 200 m.n.p.m. • Typy podłoża: węglanowe, krzemianowe, organiczne

3. WARUNKI REFERENCYJNE • warunki referencyjne cieków to stan występujący obecnie lub w przeszłości, odpowiadający bardzo małej presji, bez wpływów uprzemysłowienia, urbanizacji i intensyfikacji rolnictwa, jedynie z bardzo niewielkimi modyfikacjami fizyczno-chemicznych, hydromorfologicznych ibiologicznych elementów jakości.

4. METODY WYZNACZANIA WR • Warunki referencyjne oparte na danych przestrzennych, wykorzystujące dane ze stanowisk monitoringu; • Warunki referencyjne oparte na modelowaniu predykcyjnym; • Warunki referencyjne oparte na danych czasowych, wykorzystujące albo dane historyczne, albo paleorekonstrukcję, albo połączenie tych dwu metod; • Warunki referencyjne oparte na ocenie ekspertów; • Połączenie wskazanych wyżej sposobów

5. STANOWISKA REFERENCYJNE Dobór stanowisk refer. - kryterium ekologiczne, kryterium presji: • brak zanieczyszczeń antropogenicznych punktowych i obszarowych, • roślinność naturalna zgodna z typem rzeki i położeniem geograficznym, • Istniejące pobory wody nie mają wpływu na funkcjonowanie ekosystemu wodnego, • poziom bezpośrednich zmian morfologicznychumożliwia adaptację ekosystemu i przywrócenie stopnia bioróżnorodności i sposobu funkcjonowania charakterystycznych dla niezmienionych, naturalnych części wód, • brak zakłóceń spowodowanych przez inwazyjne gatunki roślin lub zwierząt

6. WARUNKI REFERENCYJNE WÓD PŁYNĄCYCH Biologiczne Elementy Jakości: • Skład i liczebność fitoplanktonu • Skład i liczebność makrofitów i fitobentosu • Skład i liczebność bezkręgowców bentosowych • Skład, liczebność i struktura wiekowa ichtiofauny

7. WARUNKI REFERENCYJNE WÓD PŁYNĄCYCH Hydromorfologiczne elementy jakości: • Wielkość i dynamika przepływu wód • Połączenie z częściami wód podziemnych • Ciągłość rzeki (w funkcji korytarza ekologicznego) • Zmienność głębokości i szerokości rzeki • Struktura i skład podłoża rzeki • struktura strefy nadbrzeżnej

8. WARUNKI REFERENCYJNE WÓD PŁYNĄCYCH Fizykochemiczne Elementy Jakości: • Warunki termiczne • Warunki natlenienia • Zasolenie • Zakwaszenie • Substancje biogenne • Specyficzne zanieczyszczenia

9. Wskaźnik jakości ekologicznej EQR • Wskaźnik Jakości Ekologicznej– EQR (wyznaczany dla każdego elementu biologicznego) jest odchyleniem zbadanych biologicznych elementów jakości od stanu bardzo dobrego (referencyjnego). • EQR wyraża się wzorem: Obserwowana wartość parametru Referencyjna wartość parametru I przyjmować może wartości od 0 do 1. O stanie ekologicznym decyduje ten element biologiczny, dla którego wartość EQR jest najniższa.

10. USTALANIE WARUNKÓW REF. – STAN PRAC W POLSCE • Typologia wód płynących w Polsce (25 typów, 3 typy cieków górskich, 12 typów wyżynnych, 7 typów nizinnych, 3 typy niezależne od ekoregionu) • Warunki referencyjne abiotyczne – wstępna charakterystyka • Weryfikacja biologiczna WR dla poszczególnych typów cieków • Kontynuacja prac

11. Uwagi końcowe • Ustalenie WR dla każdego typu cieku warunkiem koniecznym do realizacji oceny stanu ekologicznego wód • Ustalenie warunków referencyjnych oraz ocena stanu ekologicznego wód płynących podstawą do opracowania planów gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły i Odry.

12. Dziękuję za uwagę