400 likes | 805 Views
Pole magnetyczne. Pole magnetyczne wytwarza pole sił . Siła działa pomiędzy 2 magnesami bez ich bezpośredniego kontaktu (tak jak pole elektryczne) . Pole magnetyczne widać poprzez l inie przepływu lub lin ie sił . Wskazują one kierunek działania siły i przebiegają od bieguna N do S .
E N D
Pole magnetyczne • Pole magnetycznewytwarza pole sił. Siła działa pomiędzy 2 magnesami bez ich bezpośredniego kontaktu (tak jak pole elektryczne). • Pole magnetyczne widać poprzezlinie przepływulubliniesił. Wskazują one kierunek działania siły i przebiegają od bieguna N do S. • Linie sił pola zmieniają swój przebieg w otoczeniu innych materiałów magnetycznychtakich jak np. żelazo, nikiel, kobalt zwanych ogólnieferromagnetykami
Elektromagnetyzm • Zasada prawej ręki: Połóż zamkniętą dłoń na przewodniku liniowym tak aby kciuk pokazywał kierunek przepływu prądu. Zagięte palce pokazują kierunek linii pola magnetycznego • Cewka (uzwojenie). Połóż zamkniętą dłoń tak aby palce wskazywały kierunek przepływu prądu. Kciuk wskazuje teraz kierunek pola magnetycznego. I Pole magnetyczne Produkowane przez przewodnik N S I Pole magnetyczne produkowane Przez cewkę (solenoid)
Natężenie pola & Strumień pola • Strumień, F = Ilość linii pola przebiegających przez powierzchnię A. Jednostką jest Wb • Natężenie pola, B = F/A w Teslach (T) lub Wb/m2 • W zamkniętym obwodzie magnetycznymszeregowym Fjest stałe. • W połączeniu równoległym natomiastF1 = F2 + F3.
Krzywe B-H & Pętla histerezy B = mH = mrmoH, mo= 4px10-7H/m B Namagnesowanie resztkowe a B b a H Nasycenie d c 0 H Krzywa namagnesowania Pętla histerezy
Zasada przekaźników Armatura • Przekaźnik jest elektromagnetycznie włączanym przełącznikiem • Namagnesowanie cewki przyciąga ramię • Ruch ramienia zamyka lub otwiera kontakt 2/3 z 1 2 1 3 Sprężyna 4 Cewka 5 Schemat podstawowy NC NO Cewka 2 1 3 4 5 Symbol
Napięcie Indukowane • Prawo Faraday’a:W obwodzie o N uzwojeniach • indukuje się napięcie jeżeli strumień magnetyczny • przepływający przez obwód ulega zmianie. Wielkość • tego napięcia zależy od szybkości zmian strumienia: (volts) • Prawo Lenz’a : Polaryzacja napięcia jest taka że • przeciwdziała zmianom strumienia, tzn. jeżeli np.. • strumień maleje to pole magnetyczne wywołane • prądem indukowanym zwiększa ten strumień
Samoindukcja • Napięcie indukowane w • cewce: (V) Napięcie na cewce • Indukcyjność cewki dla • warunku l/d> 10 wyrażamy: (H) = przenikalność Cewka
Indukcyjności połączone szeregowo i równolegle • Dla N indukcyjności • szeregowych: • LT = L1 + L2 + . . . + LN • Dla N indukcyjności • równoległych: Poł. szeregowe • Energia zmagazynowana • W = 1/2 LI2 Poł. równoległe
Chwilowe i ustalone stany natężenia i napięcia w cewce vR = E(1-e-t/t) Stan chwilowy Stan ustalony vL = Ee-t/t i = (E/R)(1-e-t/t) t= L/R
Stany chwilowe i ustalone w cewce • Stan chwilowy (przejściowy) • W momencie włączenia cewki w obwódnapięcie indukowane na cewce, vL =-E a więc iL = 0. Zatem obwód z cewką wygląda jak obwód otwarty. • Następnie napięcie na cewce opada wykładniczo a prąd płynący w cewce (indukcyjności) wzrasta odpowiednio do wartości maksymalnej. Ten stan przejściowy trwa około5. Potem stan się ustala • Stan ustalony • vL = 0, i iL = E/R. Cewka wygląda jakzwarcie.
Jak uniknąć nagłych zmian napięcia • Nagłe rozłączanie lub włączanie prądu w obwodzie z indukcyjnością (np. silniki, generatory) może spowodować nagłe zmiany napięcianawet do wielu kV!. Może to spowodować wyładowanie naprzełączniku! • Indukcyjność wygląda jak źródło prądowew momencie włączania. • Aby uniknąć gwałtownych zmian indukcyjnych należy w obwodzie umieścić rezystor lub diodę.
Rozładowanie induktora Vo= Io(R1+ R2) - vL= -Voe-t/t’ i = Ioe-t/t’ t’= L/(R1+R2)
Transformatory z rdzeniem rdzeń ep/es = Np /Ns = N pin=ep ip = pout = es is ip / is = 1/N Ep / Es = N = Is / Ip Pin = Pout Zp= N2 ZL Transformator idealny Schemat transformatora
Auto-transformatory i transformatory wielostopniowe Podnoszący Zmienny Autotransformatory Z2’ = a22 Z2 a2 = N1/N2 a3 = N1/N3 Z3’ = a32 Z3 Obw. zastępczy dwa uzw. wtórne
Rzeczywiste transformatory rdzeniowe Straty w “rzeczywistych” transformatorach : • Prąd upływu • Rezystancja zwojów (grzanie zwojów) • Prądy wirowe w zwojach (grzanie rdzenia) • Prąd magnetyzacji oraz pole rozproszone • Straty prowadzą do zmniejszenia wydajności: h = (Pout / Pin) x 100% = (EsIs/EpIp) x 100% ; Pin = Pout + Pzwojów + Prdzenia
Transformatory bezrdzeniowe W transformatory bezrdzeniowe lub w cewkach połączone w obwodzie Indukują się napięcia na skutek indukcji wzajemnych i samoindukcji. Te napięcia nie są określone przez stosunek uzwojeń (jak dla i.transform) Dodaje się: LT+ = L1 + L2 + 2M Lub odejmuje: LT- = L1+ L2 - 2M M = wzajemna indukcyjność k = wsp. sprzężenia
Napięcia zmienne sinusoidalne 1 okres Obwód AC Przebiegi sinusoidalne
Generowanie napięcie AC Obrót Obrót Pozycja cewki Generowane Napięcie Cewka e = Em sin a
Parametry impulsu sinusoidalnego Okres f = 1/T • Okres trwania cyklu, T. • Epk= Em; Ep-p= 2Em; Eave= 0; Erms= 0.707Em • e1 = Em sin w t; e2 = Em sin (w t - q) • gdziew= 2pfw radianach/s. • Moc efektywna lub średnia, Pavg = Irms2R or Erms2/R
Liczby zespolone. Interpretacja w Vm v p 2p a 0 wt a Vm Obracamy wektor v(t) = Vm sin a = Vm sin wt Obrót wektora o kąt powoduje iż jego rzut Na oś pionową zmienia się jak funkcja sinus
Napięcie i natężenie zmienne I Im v(t) q + wt Vm q i(t) ImwyprzedzaVm (lubiwyprzedzav) o fazęqo Zależność od czasu: v(t) = Vm sin w t; i (t)= Im sin (w t + q) Napięcie i natężenie mają tą samą częstotliwość !
Natężenie i napięcie zmienne (c.d) j i(t) + wt q 0 Vm q Im v(t) Imopóźnia się względemVm (lub iopóźnia sięwzgl. v) oqo Zależność od czasu: v(t) = Vm sin w t; i = Im sin (w t - q) Napięcie i natężenie ma tą samą częstotliwość.
Pojęcie liczby zespolonej • Liczba zespolona jest w postaciZ = r + jx, gdzie rixsączęściamirzeczywistymi i urojonymi: tzn. j = (-1), a więcj2 = -1. • W układzie polarnym, Z = |Z| e jq, gdzie|Z| = (r2 + x2)1/2, iq = tan-1 (x/r). • Transfromacje pomiędzy układem polarnym i kartezjańskim: r = |Z| cos q ; x = |Z| sin q. Czyli: Z=|Z|(cos q + j sin q) Dodawanie, mnożenie liczb zespolonych: Z1+ Z2 = (r1+ r2) + j (x1+ x2); Z1Z2 = |Z1||Z2| e j( q1+ q2 ) Z1/Z2 = |Z1|/|Z2| e j( q1 - q2 ).
+j Z L Z = R R Z C Połączenie szeregowe AC XL= jwL Z = R1 + jXL = |Z|/q1 ejq1 Diagram fazowy XC= j/wC Z = R2 - jXC = |Z|/q2 ejq2 +
Wzorydla obwodówszeregowych AC • Prawo Ohma: UR= IR; UL= jXL; UC= -jXC • Obwód RLC: ZT = R+jX, gdzieX = XL - XC • |ZT| = (R2+X2)1/2; q = tan-1 (X/R) • R = ZT cos q; X = ZT sin q • kiedy XL = XC, układ jest w rezonansie napięciowyma ZT = R, tzn. obwód ma impedancje całkowitą=rezystancji • UL=-UC IT=UR/R • Zależy od częstości : 1/wC=wLw=1/(LC)1/2 w=2pf
Rezonans w obw. szeregowym W rezonansie: • XL= XC • ZT = R; Imax = E/R • UL = UC = QsE, gdzie Qs = 2pfRL/R=1/(2pfRRC) Szerokość połówkowa rezonansu w częstotliwości: BW = f2 - f1 = fR/Qs (Hz) = R/(2pL).
Prawo napięć Kirchhoff’a.Zasada dzielnikanapięcia dlaobwodów szeregowych • Całkowita impedancja: ZT = Z1 + Z2 + . . . + ZX + . . .+ ZN • Prawo Kirch. napięciowe: Suma spadków i wzrostów napięć zespolonych w oczku wynosi zero . E - U1 - U2 - . . . - UX - . . . - UN = 0. • Zasada dzielnika napięcia: UX = EZX / ZT
I T I I I L C R E R L C g Obwody R, L, C (połączenie równoległe) j I C E g + I R I L e Diagram fazowy g Phasor diagram i L i C Eg = IRZR = ILZL = ICZC 2p t ZR = R p i ZL = jXL = jwL = wL ej90 R ZC = -jXC = -j/ (wC)=(1/ wC) e -j90 Przebiegi Waveforms w = 2p f
I T I I I L C R E R L C g Rezonans w obw. równoległym W rezonansie: • XL= XC(YL=1/XL= YC=1/XC) • YT = Ymin= 1/R; Imin = EYmin • IL = IC = QsImin, gdzie dobroć Qs Qs = R/(2pfRL)=2pfRRC Szerokość połówkowa rezonansu w częstotliwości: BW = f2 - f1 = fR/Qs (Hz) = 1/(2pRC). IT I min 0.7 I min Y T 1/R f f f f 1 R 2
Obwody równoległe AC • Całkowita admitancja (Y=1/Z):YT = Y1 + Y2 + . . . + YN = 1/ZT • Prawo prądów Kirchoffa: Suma prądów zespolonychwchodzących i wychodzących z węzła jest zero, tzn: IT - I1 - I2 - . . . - IN = 0. • Dzielnik prądu: IX = ZTIT /ZXlubYXIT /YT
Wzorydla obwodów równoległych AC YR = G ej0 ,G=1/R;YL = -jBL, BL=1/wL, YL=Bl e-i90 YC = jBC, BC=wC, YC = BC ej90 gdzie G = konduktancja, oraz B = susceptancja = 1/X Całkowita impedancja 2 impedancje równoległe:
Moc w obwodach AC UmIm Pmaks i p(t) UmIm Pśred + + 2 R v e _ _ t 0 ½T i T v Dla obwodu z rezystancją, uoraz i sąw fazie. Średnia wartośćmocy (lub rms) rzeczywistejlubczynnej, P = URIR = 1/2UmIm(W), gdzieUR and IR sąwartościami rms , a Umi Im są wartościami w maksimum.
Moc na cewce i UI p(t) + i u + v e L _ t _ ¼T T uwyprzedza i o 90o -UI W pierwszej ćwiartce, p = ui jest dodatnie, a więc moc wpływa na cewkę. Energia wydziel. Energia magazyn. Energia wydziel. Energia magaz. W czasie 2 ćwiartki, p jest ujemne i moc zmagazynowana w L jest zwalniana z powrotem do obwodu
Moc na kondensatorze i UI p(t) u + + i e C v _ _ t ¼T T uopóźnia sięo 90o -UI Energia wydziel. Energia wydziel. Energia magaz. Energia magazy. W czasie 1 ćwiartki, p = ui jest dodatnie, a więc Moc magazynowana jest w C. W czasie 2 ćwiartki, p jest ujemne a energia zmagazynowana na C jest oddawana do obwodu.
Moc bierna • Dla obwodów czysto pojemnościowych lub indukcyjnościowych (cewka), średnia moc uśrednionia po jednym okresie wynosi zero; tzn. nie odbiera się i nie traci się żadnej mocy • Moc biernapłynąca do L i C: • Indukcyjna,QL = ULIL = IL2XL = UL2/XL • Pojemnościowa,QC = UCIC = IC2XC = UC2/XC • Przez konwencję moc bierną na pojemności definiuje się ujemnie.
Moc w złożonych systemach • Dla obwodów składających się z krezystorów, m indukcyjności, inpojemnościpołączonych, szeregowo, lubrównolegle moc czynną i bierną można obliczyć : Całkowita moc czynna, PT = P1 + P2 + . . . + Pk Całkowita moc bierna, QT = QLT - QCT, gdzie QLT = QL1 + QL2 + . . . + QLm, pochodzi od L a QCT = QC1 + QC2 + . . . + QCnod C
Trójkąt mocy dla obwodów RLC I |S| = EI _ + QT = QL-QC VR + + q UL E _ P = IUR _ _ + UC • Moc zespolona,S=P + QT=EI*=I2Z=E2/Z = |S|e jq (VA) gdzieZ = R + j (XL - XC) • Moc czynna, P = |S| cos qlubEI cos q (W) • Moc bierna,QT = |S| sin qlubEI sin q (VAR)
Czynnik Mocy • Czynnik mocy, Fp = cos q = P/S • Faza czynnika mocy, q = cos-1 (P/S) • W obwodach RL, czynnik mocy się opóźnia ponieważ natężenie sięopóźnia , w czynnik mocy wyprzedza. • Urządzenia elektryczne pracujace w AC mają moc wyrażana w VAa nie w Waby uwzględnićextraprąd potrzebny do obciążeń typu indukcyjnego.
Poprawka ze względu na czynnik mocy L R Poprawiony czynnik mocy Poprawka na czynnik mocyis używana jest poprzez dodanie do obwodureaktancji odwrotnego typu do danej w obwodzie. W większości elektrowni gdzie obciążenie są typu indukcyjnego (cewki), dodaje się pojemności równolegle aby zredukować prąd ze źródła i obniżyć moc bierną(rezonans prądów).