GZZ en ouderen in West-Vlaanderen

1. GZZ en ouderen in West-Vlaanderen Expertgroep ouderenGGZ

2. Geraadpleegde bronnen Vergaderingen en verslagen van Expertgroep ouderen GGZ Richtlijnen Trimbos Instituut (2008) Advies van de Vlaamse Gezondheidsraad (2006) ‘Het grijze goud’ , aanbevelingen (B. Van Damme, 2010) Documenten ‘Trefpunt Zorg’ te Brugge, 2010

3. Bronnen: vervolg Definiëringen zorgbemiddelaar, -coach, casemanager in: Borgermans, Vanhaecht, Sermeus, e.a. Info SEL Noord West-Vlaanderen Gesprekken met externe experten: - CRA-arts Brugge - Coörd. Woon- & thuiszorg OCMW Kortrijk - Provinciebestuur West-Vlaanderen, departement welzijn

4. Centrale vraag • Welke invulling geven we aan de zorgcoachfunctie op provinciaal niveau, rekening houdend met het bestaan van en het belang van regionale en lokale initiatieven?

5. Structuur 1. Zorgkenmerken van doelgroep ouderen 2. Kenmerken ouderenzorg 3. Evoluties in de zorg 4. Uitdagingen: 4.1. Samenwerking 4.2. Beleid en organisatie 4.3. Lokale en sociale initiatieven 5. Brainstorm/ideeën van Expertgroep Ouderen GGZ 6. Conclusies 7. Initiatieven in West-Vlaanderen 8. Centrale vraag afgetoetst

6. Zorgkenmerken: doelgroep ouderen (1) Toename van het aantal 60-plussers Nieuwe groepen ouderen (allochtonen, complexe problemen, ..) Problemen: meervoudig (lichamelijk en psychische verwevenheid) Problemen: gelijktijdig over verschillende levensdomeinen (psychisch, sociaal, mobiliteit, wonen, ADL,..)

7. Zorgkenmerken: doelgroep ouderen (2) Psychofarmacagebruik en polygebruik medicatie is hoog Vereenzaming (!) en financiële moeilijkheden tgv veranderde maatschappelijke waarden Hulpvraag: niet enkel van cliënt zelf maar ook omgeving Ouderen met gedetecteerde GGZ-problemen: vooral in residentiële zorg. Maar veel niet gedetecteerde GGZ problemen in thuissituatie

8. Kenmerken: ouderenzorg (Het aanbod van) zorgbeoefenaars is relatief beperkt Schaarse middelen, hoge werkdruk GGZ-hulp in ouderenzorg is weinig gestructureerd en geïntegreerd De nodige hulp voor problemen als depressie en dementie met gedragsproblemen vaak afwezig Nood aan GGZ deskundigheid (kennis en attitude) bij medewerkers in de ouderenzorg en thuiszorg

9. Evoluties in zorg Vermaatschappelijking van de zorg (art. 107) Behoefte aan focus op: preventie, detectie en vroegbehandeling Grote vraag naar organisatie van zorg en intersectorale samenwerking

10. Uitdagingen (1) SAMENWERKING Samenwerking over sectoren en instellingen heen Afstemming tussen extramurale en intramurale zorg: - Communicatie - Doorstroom van patiënten - Afbakening doelgroep: wie, waar, voor welke problematiek Afstemming tussen algemene zorg (thuiszorg, huisartsen, WZC, …) en gespecialiseerde GGZ , met aandacht voor: - snelheid (bij crisis)/wachtlijsten - communicatie/aanspreekpunt

11. Uitdagingen (2) II. BELEID EN ORGANISATIE • Bruggen slaan tussen beleidsdomeinen: welzijn, wonen, mobiliteit, … • Aandacht voor preventie en detectie • Uitbouw van een kwalitatief ‘tussenniveau’ van zorg (semi-residentieel, ambulant, outreachend) • Integratie van somatische en GGZ-functies

12. Uitdagingen (3) Zorg eenvoudig, nabij en betaalbaar organiseren Aanpassing beoordelingsscore voor subsidiëring WZC : Katz schaal versus nieuwe RAI schaal Erkenning en statuut voor mantelzorg, vrijwilligerswerk en ervaringsdeskundigen Flexibele inzetbaarheid van hulpverleners (taken en plaatsen) Aantrekkelijk maken van zorgberoepen

13. Uitdagingen (4) III. LOKALE EN SOCIALE INITIATIEVEN Creëren van ‘woonzorgzones’ in gemeenten in kader van ‘levenslang wonen’ en sociale cohesie Alternatieve woonvormen ontwikkelen (zorgflats, kangoeroewonen, beschut wonen voor ouderen, …) Multidisciplinaire teams met huisarts of geriatrisch consult als coördinerende functie. (cfr. cliëntenoverleg)

14. Brainstorm/ideeën vanuit de expertgroep (1) • Zorgcoachfunctie installeren: coördinerende (tele)dispatching functie i.s.m. lokale partners, ocmw’s, gemeenten e.a. -> advies geven: = toeleiding, aanspreekpunt, draaischijf bij doorverwijzing en vragen -> actie ondernemen: iemand outreachend ter plaatse sturen van eigen of andere equipe

15. Brainstorm/ideeën vanuit expertgroep (2) • Familie en mantelzorg mobiliseren met bereikbaarheid als uithangbord (plaats & tijd) • Tools ter beschikking stellen voor professionelen buiten gespecialiseerde GGZ (huisartsen, 1ste lijn algemeen, …)m.b.t. psychische problemen.

16. Conclusies (1) GGZ hulp dient op een structurele en systematische manier ingebed te zijn in het bredere (zorg)domein voor ouderen. Dit onder de vorm van: consult (voor cliënten) deskundigheidsbevordering en ondersteuning (voor professionelen) Met als doelstelling: preventie/detectie adequate ondersteuning of behandeling

17. Conclusies (2) Hoe ? • d.m.v. mobiele, outreachende teams & externe liaison • creëren van nieuwe of uitbreiding van bestaande GGZ functies binnen bestaande voorzieningen Coördinatie - door een zorgcoach die de zorg op de verschillende domeinen coördineert

18. Initiatieven in West-Vlaanderen (1) I. Centra Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) 1. CGG Mandel en Leie & CGG Largo: 60 + team - ondersteuning van professionele hulpverleners - directe hulpverlening aan ouderen en/of hun omgeving 2. CGG Noord: externe liaisonfunctie in WZC o.v.v. consult en professionele ondersteuning

19. Initiatieven in West-Vlaanderen (2) II. SEL 1. SEL Zuid West-Vlaanderen - Zorgfacilitator: ondersteuningvan netwerkoverleg en samenwerking - Lokale steunpunten (11): expertise uitwisseling voor professionelen - Multidisciplinair cliëntoverleg (GDT) - Projecten Psychiatrische Thuiszorg

20. Initiatieven in West-Vaanderen (3) 2. SEL Midden West-Vlaanderen - Gemeentelijk Overleg Thuiszorg (GOT) - Projecten rond zorgvernieuwing en dementie, valpreventie, thuiszorgzakboekje 3. SEL Noord West-Vlaanderen - Thuiszorgplatform: elkaar leren kennen en info uitwisseling, SEL en OCMW belangrijke partners - Multidisciplinair cliëntoverleg - Zorgvernieuwingsprojecten rond jongdementie, ouderen met mentale beperking, psychose, opname- en ontslagcoördinatie

21. Initiatieven in West-Vlaanderen (4) III. Vanuit het Provinciebestuur West-Vlaanderen • Werkingssubsidies voor diensten gezinszorg, oppasdiensten, dagverzorgingscentra, thuiszorg op maat • Premies voor ouderen: personenalarmsysteem • Ondersteuning positieve beeldvorming • Coördinatie en ondersteuning van palliatieve netwerken, expertisecentrum dementie • Samenwerking met SEL, PTZ (overleg, registratiesysteem, vorming) • Meldpunt cliëntoverleg • Subsidiëring projecten in kader van Woonzorgbeleid (11) • Begeleiden en coördineren van gemeentelijke inspraakinitiatieven voor ouderen via W.O.A.S. (West-Vlaams Overleg Adviesraden Senioren)

22. Initiatieven in West-Vlaanderen (5) IV. OCMW OCMW Kortrijk 1 voltijds zorgcoach in de 8 woonzorggebieden Opereert vanuit laagdrempelig Lokaal Dienstencentrum Opdracht: toeleiding en bemiddeling tot 1. thuiszorg, 2. begeleid wonen 3. residentiële zorg Binnen deze 3 voorzieningen: telkens 1 zorgcoördinator - Projecten -‘Woon en zorg op een kruispunt’, steun van Provincie: kwetsbare groepen -‘Buren voor buren’: laagdrempelige, preventieve hulp

23. Initiatieven in West-Vlaanderen (6) V. Projecten 1. Project eerstelijnspsycholoog 2. Therapeutische Projecten (stop 31/3/2012) ->cliëntoverleg - ‘Integrale begeleiding van ouderen met ernstige psychiatrische problemen’ (regio Ieper) (SEL) • ‘Chronische depressieve ouderen in de thuiszorgsituatie die (nog) niet gekend zijn bij GGZ in Zuid West-Vlaanderen’, (regio Kortrijk) 3. Projecten Psychiatrische Thuiszorg

24. Centrale vraag afgetoetst (1) Er bestaan reeds heel wat gecoördineerde (lokale en regionale) initiatieven, soms met andere naamgeving, doch dezelfde inhoud. De expertgroep kiest ervoor de idee van zorgcoachfunctie verder uit te werken, dit in samenwerking met lokale partners en besturen (gemeenten, OCMW, …) (20 01 2012)

25. Centrale vraag afgetoetst (2) De expertgroep ziet voor de zorgcoach een rol weggelegd die binnen het lokaal sociaal beleid van de gemeenten en provincie een meerwaarde kan bieden op vlak van: specifieke GGZ kennis en expertise dit voor de specifieke noden van de doelgroep ouderen (20 04 2012)

26. Contact Overlegplatform GGZ West-Vlaanderen Annuntiatenstraat 92 8000 Brugge Contactpersoon: expertgroep ouderen GGZ: Caroline Everaert procesbegeleider 0494 123 147