Modelet e procesit

1. Modelet e procesit InxhinieriSoftware Leksion3 Leksion4 Iralda Mitro

2. Modeletëprocesit software • Modeli linear. • Modeliprototip • Modeli RAD • Modeletevolues. • Zhvillimiibazuarnëkomponentë • Teknikat 4G Iralda Mitro

3. Modeliiprocesit • Përtëzhvilluarnjë software, njëskuadërinxhinierëshduhettëzgjedhinnjëstrategjipune e cilaitejkalonshtresat e përmenduranëleksionin 2: procesin, mjetetdhemetodat. • Kjostrategjimadjekalonedhekufijtë e fazavetëpërgjithshmepërkufizim, zhvillimdhesuport. Kësajstrategjieireferohemisimodel procesiose paradigm iinxhinierisë software. • Modeliiprocesitzgjidhetnëvarësitëaplikacionit, mjetevedhemetodavetëpërdorur, pritshmërisësëdorëzimittëaplikacionit. Iralda Mitro

4. Cikliizgjidhjes • Zhvillimii software-it mundtëshihetsinjëcikëlizgjidhjessëproblemitkudallohenqartë 4 stade: Iralda Mitro

5. 4 stadet e ciklittezgjidhjes • Status Quo përfaqësongjendjenaktualetëproblemit. • Përcaktimiiproblemitidentifikonprobleminqë do tëzgjidhet. • Zhvillimiteknikzgjidhproblemin me anëtëaplikimittëteknologjive. • Integrimiizgjidhjesidorëzonrezultatin final atyreqëkanëkërkuarzgjidhjen e problemit. Iralda Mitro

6. Kycikëlizgjidhjessëproblemitiaplikohetpunëssëinxhinierisë software nëdisanivele. Ai mundtëaplikohetnëniveltëlartëkurmerretnëkonsideratëigjithëaplikacioni, nëniveltëmesëmkurinxhinierohenkomponentëtëprogramit, madjeedhenënivelkodimi. Iralda Mitro

7. Niveliidetajimit • Realishtështë e vështirëqëtindashaktivitetet e zgjidhjessënjëproblemi software aqqartëdhedukshëmsanëfigurën 1. • Megjithatëkjopamje e thjeshtuarështë e rëndësishmepërtëkuptuar se: 4 stadet e zgjidhjessënjëproblemi software bashkëjetojnëbrendatënjëjtitniveldetajimi. Iralda Mitro

8. Modelet e procesit Software Iralda Mitro

9. Build and fix Iralda Mitro

10. Build and fix • Kyështëmodelimëithjeshtëizhvillimittë software. • Produktindërtohetbazuarnëkërkesaminimale. • Nëpërgjithësinukbëhenspecifikimedhe as tentativapërmodelim; shpeshneglizhohetedhetestimi. • Sipaskëtijmodelizhvilluesitshkruajnëkoddhevazhdojnëtamodifikojnëatëderisatëkënaqenkërkesat e klientit. • Modeliofronavantazhet e kostossëulëtpërsisteme me përmasatëvogladhekompleksitettëulët. • Përshkaktëplanifikimittëvarfërkyështënjë model me shumerisqepasi: • Eshtëipaaftëtëpërballojësistemetëmëdhenjdhetësofistikuar. • Përsistemekompleksëkostoja e zhvillimitrezultonmë e lartë. • Nëshumicën e rasteveproduktinukdorëzohetnëkohë. • Cilësia e ofruarështë e ulët. • Nukprodhondokumentacion. • Mirëmbajtje e vështirë. Iralda Mitro

11. Modeli linear sekuencial • Modeli linear sekuencialsugjeronnjëkëndvështrimsistematiksekuencialmbizhvillimin e software • Vështirësi: • • E vështirëpërklientintëdeklarojëtëgjithakërkesatsiçduhet, qartësisht, nëfillimtezhvillimit. Modelinuk e lejonkëtë! • • Klientiduhettëketëdurim – nuk ka model(version) qëpunonderi ne fazëtëmëvonshmetëprojektit. • • Zhvilluesitshpesh here vonohen pa nevojë- ata “bllokohen” duke priturpëranëtarëtëtjerëteekipitpërtëpërfunduarpunët e varura. Iralda Mitro

12. Modeli Waterfall Iralda Mitro

13. Modeli Waterfall • Ky model ështëzgjerim/extension imodelitsekuancial linear. Shpeshireferohenedhesimodeliklasikizhvillimittë software. • Ndonëse ka fazatëdallueshmenganjëratjetrasecilaprej tyre merrinformaciondhe feedback ngafazaparaardhëse duke lejuarmodifikimin e problemevenë software. • Përkëtëarsyeprocesiështënjësekuencë e përsëritjevetëaktiviteteve software. • Lejonpune ne skuaderdhendarjetepuneve. Iralda Mitro

14. Modeli Waterfall Probleme: • Cdondryshim ne kerkesat e software, dmthcdokthimprapa ne ujevaren e aktiviteteveperkthehet ne kostofinanciare. • Shpeshndryshimetjaneteveshtire per tupershtaturpasisistemieshte ne perpunim e siper. • Ndarjejofleksible e projektit ne fazatedallueshme, gjeqeshkaktonveshtiresi ne pasqyrimin e ndryshimevetekerkesaveteklienteve. • Prandajeshteipershtatshemathkurkerkesatjanetekuptuara mire qe ne fillim. Iralda Mitro

15. ModeliPrototip Iralda Mitro

16. ModeliPrototip • Shpeshklientipërcaktonnjëgruptëpërgjithshëmobjektivashpër software-in e ardhshëmpornukidentifikonsaktësishtinformacioninqë do tëshërbejësi input, mënyrën e përpunimittëtij, aporezultatinpërfundimtar. • Ngaanatjetërzhvilluesimundtëjetëipasigurtnëlidhje me efiçencen e njëalgoritmi, përshtatshmërinë me OS apomënyrën e komunikimit midis pajisjesdhenjeriut. • Nëtëtillërasteparadigmiiprototipitështëkëndvështrimimëimirë. Iralda Mitro

17. ModeliPrototip • Paradigmifillon me mbledhjen e kerkesave. Zhvilluesidheklientitakohen per tecaktuarobjektivatkryesoretesistemit, kerkesat e njohuradhefushatmbitecilatnevojitetperkufizimimetejshem. • Dizenjimishpejteicilifokusohet ne prezantimin e atyreaspekteveqe do tejenetedukshem per klientin/perdoruesin. Dizenjimiishpejteprodhonnjeprototip. • Prototipivleresohetngaklienti/perdoruesi per terafinuarkerkesat e zhvillimitte software-it. • Iteracionivazhdonderisaprototipitekenaqekerkesat e software. Iralda Mitro

18. ModeliPrototip • Shpeshprototipipërdoretsinjëmjetpërmbledhjen e kërkesavekurkyprocesështëivështirë. • Ç’ndodh me prototipinpasiaiështëvlerësuar? • Nënjëpjesëtërasteveprototipiështënjëthrow away prototip duke shërbyerthjeshtsinjësistemfillestar. • Njëpjesëtjetër e prototipevejanëevolues. • Eshtëvënë re se edheklientëtedhezhvilluesit e pëlqejnëparadigmën e prototipit. • Përdoruesitmarrinndjesinë e përdorimitpërsistemin e ardhshëmndërsazhvilluesitmarrinkënaqësinë e dhëniessënjërezultatinëkohërekord. Iralda Mitro

19. ModeliPrototip Rasteproblematike • Duke parënjësistemqënënjëfarëmënyrefunksiononklientifillontëpretendojëpërafatekohorëmëtëhershëm pa e ditur se prototipiqë ka nëdorëështënjësistemshumëdelikatdhelehtësishtishkatërrueshëm. • Nënpresionin e klientitzhvilluesibënkompromisepërtëlëshuarsamëshpejtnjë version përfundimtar duke rrezikuarkështuzgjedhjen e algoritmeveapoteknikavetëgabuarapërzhvillim. Iralda Mitro

20. Modeli RAD (Rapid Application Development) • RAD ështënjë model inkrementalizhvillimittë software icilivendostheksinmbinjëcikëlshumëtëshkurtërtëzhvillimittë software. • Modeli RAD përbënnjëaplikimshumëtëshpejtëtëmodelitsekuencial linear, nëkëtërastzhvillimiishpejtësigurohetnësajëtëpërdorimittëkomponentëve. • Nqskërkesatjanëkuptuardhespecifikuarmirëathmodeli RAD imundësonnjëskuadrezhvilluesishtëkrijojënjësistemfunksionalbrendanjëkoheshumëtëshkurtër(60-90 ditë). • Ky model kryesishtpërdoretnëzhvillimin e aplikacionevetësistemevetëinformacionit. Iralda Mitro

21. Modeli RAD Fazat e Modelit RAD • Modelimiibiznesit. • Percaktonrregullat e biznesitteaplikacionit ne varesitefushes se aplikimit. • Modelimiitedhenave. • Modelonobjektetdheatributet e tyre sipasrrjedhes se informacionittepercaktuar ne fazen e modelimittebiznesit. • Modelimiiprocesit. • Objektet e percaktuar ne fazenparaardhesepershtaten ne menyretetilleqetembeshtesinrrjedhen e duhurteinformacionitdhemenyren e duhurteperpunimit. • Gjenerimiiaplikacionit. • RAD perdormetodat e brezitte 4-t per tegjeneruarsa me shpejtaplikacionin. • Mbitegjithasynonteriperdorekomponentetekzistuese. • Testimdherishikim. • Mqs RAD përdorgjerësishtkomponentëtgjatëfazëssëtestimitsecilaprejkomponentëveështëtashmë e testuar. Kjoshkurtonkohën e testimit. • Megjithatëmbetenpërtutestuarelementëtëtjerësikomponentët e reja, ndërveprimi midis komponentëvedheNdërfaqet. Iralda Mitro

22. Modeli RAD Iralda Mitro

23. Modeli RAD • Nqsprojektimundtëmodularizohetnëmënyrëtëtillëqëseciliprejmoduleveapokomponentëvemundtëpërfundojëbrendanjëafatikoheteshkurtër me tevogël se tremuaj, atëherëkyprojektështënjëkandidati mire mbitecilinmundteaplikohetmodeli RAD. Disavantazhe: • Per projektetemedhenjtemodularizueshemky model kerkonburimenjerezoretemjaftueshem per teperballuarnumrin e skuadraveqeduhen • Jo tegjitheaplikacionetjanetepershtatshem per RAD. Nqsprojektinukmundtemodularizohet sic duhetatehereaplikimii RAD mundteparaqeseprobleme. • Kendveshtrimi RAD nukeshteidealinqsparaqitenrreziqetelartateknike. Kjondodhkurperdorenteknologjiterejaosekur software iripritettekomunikoje me programeekzistueskompjuterike. Iralda Mitro

24. MODELET EVOLUES Iralda Mitro

25. MODELET EVOLUES • Ështëtashmë e njohur se sistemet software sikursesistemet e tjerëkomplekseevoluojnë me kalimin e kohës. • Kërkesat e biznesitndryshojnëvazhdimisht duke e beretepamundurnjëkëndvështrim linear mbiprojektin • afatetkohorejanëgjithmonëtelimituar • nevojitetnjëproduktprezantuespërklientiniciliteketëfunksionalitetetbaze • njëpjese e kërkesavethelbësoretesistemitjanëkuptuar mire por ka shumedetajeqeduhenspecifikuarende; • Situatat e përmendura me sipërkanenevojepërnjë model icilitembështesëevoluimin e software-it ne kohe. • Modeletevoluesjanë iterative. Atojanëkonceptuar ne mënyrëtetilleqet’indihmojnëinxhinieret software qëtëprodhojnëversionegjithmonëdhemëteplotatësistemeveqëatandërtojnë. Iralda Mitro

26. ModeliInkremental • ModeliInkrementalkombinonelementeteModelitSekuencial Linear me filozofinë iterative teprototipit. • Ne secilënprejsekuencavelinearedorëzohetnjëinkrementfunksionaldheitestuari software-it. • Zakonishtinkrementiiparënjihetedheinkrementibërthame. Ne këtëinkrementjanëimplementuarfunksionalitetetbazëtësistemit. • Gjatëinkremenetevetëtjerëplotësohenfunksionalitetetderisaproduktitëpërfundojëplotësisht. • ZhvillimiInkrementalështëshumëidobishëm: • kurstafiipunësoseburimet e tjerëjanëtëpamjaftueshëmpërtëdorëzuarproduktinbrendaafatitkohortëpërcaktuarngasubjektiibiznesit • Inkremenetet e parëmundtëkrijohen me mëpaknjerëz, por...duhettemarrinparasyshplotësimetqë do tëbëhennëinkrementet e tjerë. Iralda Mitro

27. ModeliInkremental Iralda Mitro

28. Modeli Spiral (Ideuarnga Boehm) • Synonkrijimin e inkrementevetë software-it nëperiudhatëndryshmekohore. • Një model spiral ështëindarënënjënumëraktiviteteshbazë(framework activities) qëreferohensirajone me detyra (task regions). • Zakonishtjanë 3-6 rajonetëtillë. • Komunikimi me klientin. • Planifikimi. • Analiza e rreziqeve. • Inxhinierimi. • Ndërtimidhelëshimiiversioneve. • Vlerësimiiklientit. Iralda Mitro

29. Modeli Spiral (Ideuarnga Boehm) • Seciliprejrajonevepopullohetnganjëgrupdetyrash. • Numriidetyravepërsecilinrajonvaretprejpërmasavetëprojektitmbitëcilinaplikohetmodeli spiral. • Procesievoluesiprojektitlëviznëdrejtimorarsipasspirales. • Rrotullimiiparërrethqendrësmundtërezultojëpshnënjëspecifikimprodukti. • Rrotullimitjetërnëlëshimin e njëprototipi, mëtejmundtëvijohet me lëshimin e versionevemëtëpërmirësuartëproduktit. • Eshtëdetyrë e menaxherittëprojektitqëtëpërcaktojënumrin e iteracioneveqëduhettëkryhenpërtëpërfunduar software-in. Iralda Mitro

30. Modeli Spiral (Ideuarnga Boehm) Iralda Mitro

31. Modeli Spiral (Ideuarnga Boehm) • Ndryshengamodeletklasikëtëcilëtpërfundojnë me dorëzimin e software-it, modeli spiral mundtëpërshtatetnëçdo moment tëciklitjetësor. • Seciliprejkubavetëparaqiturnëfigurëmundtëkonsiderohetsipikëhyrjejepërnëmodelin spiral. • Sa herëqënevojitetnjëndryshimprocesifillonngapika e duhurhyrëse. • Pikahyrësepërnëmodelin spiral varetngallojiiprojektit. Iralda Mitro

32. Modeli Spiral (Ideuarnga Boehm) • Modeli spiral ështënjëkëndvështrim realist mbisistemet e mëdhadhekompleks. • Ai kërkonvlerësimtëpërhershëmtërreziqevenëtëgjithafazatdhenqsaplikohetashtusiçduhetireduktonrreziqetpara se atatëbëhenproblematikë. • Probleme: • Eshte e vështirëtitregoshklientit se procesi spiral ështëikontrollueshëmnëkohë. • Kërkonpatjetërvlerësimeksperttëtëgjithërreziqeve. Nqskjonukarrihetathvihetnëdyshimvazhdimësia e projektit. • Ky model nukështëpërdoruraqgjerësishtsaedhemodelet e tjerëdhenukështëprovuarplotësisht Iralda Mitro

33. Detyrekursi (5 pike) • Modeli WIN-WIN Spiral (Ideuarnga Boehm) • Metodatformale Iralda Mitro

34. Modeliizhvillimittënjëkohshëm(The Concurrent Development Model) • Procesiinjëkohshëmskematikishtshprehetsinjëvargaktiviteteshteknike, detyrash, teshoqëruarangagjendjetpërkatëse. • Secilaprejdetyravemundtëjetënënjëprejgjendjevenënjë moment tëdhënëdhemundtëjetënënjëtjetërgjendjenënjë moment tjetër. • Alternativatëgjendjessëaktivitetevejanë: • Pritje. • Nënzhvillim. • Gjendje bosh. • Modelipërcaktonedhenjësërëngjarjeshtëcilatiniciojnëkalimin e aktivitetevenganjëragjendjenëtjetrën. Iralda Mitro

35. Modeliizhvillimittënjëkohshëm(The Concurrent Development Model) Iralda Mitro

36. Modeliizhvillimittënjëkohshëm(The Concurrent Development Model) • Modeliinjëkohshëmshpeshpërdoretsiparadigm për zhvillimin e aplikacioneve klient/server. Kur aplikohet në këto tipe aplikacioneshmodeliinjëkohshëmipërcakton aktivitetet në dy dimensione: dimension sistemidhe dimension komponenti. • Njëkohshmëriaarrihetnëdymënyra: • Aktivitetetsistemdhekomponentndodhinparalelishtdhemundtëmodelohensipaskëndvështrimittëorientuar ndaj gjendjeve. • Njëaplikaciontipikklient/server implementohet me shumëkomponentë, seciliprejtëcilëvemundtëdizenjohetdhetërealizohetnëmënyrëkonkurrente. Iralda Mitro

37. Zhvillimiibazuarnëkomponentë(CBD-Component Based Development) • Teknologjitëobjekttëorientuarasigurojnënjë model procesitëbazuarnëkomponentë (component based). • Paradigmiobjektiorientuar ka nëparimkrijimin e klasaveqëenkapsulojnësitëdhënatashtuedhesjelljen e tyre. • Nqsdizenjohenashtusiçduhetklasatobjekttëorientuarajanëtëripërdorshmenëaplikacionedhearkitekturatëndryshme. Iralda Mitro

38. Zhvillimiibazuarnëkomponentë(CBD-Component Based Development) • CBD, sipasdisastudimevembiripërdorshmërinëreduktonkohën e zhvillimit me 70%, koston e projektitme 84% dhe indeksin e produktivitetit me 26%. • Njëpërfaqësuesi CBD ështëmodeliUnified Software Development Process. • Ky model përdorgjuhën UML përtëidentifikuardhemodeluarkomponentëtdhendërfaqetqë do tëpërdoren. • Funksionet e sistemitpërcaktohen duke aplikuarnjëkëndvështrimtëbazuarnëskenarepërdoruesish. Iralda Mitro

39. Zhvillimiibazuarnëkomponentë(CBD-Component Based Development) Iralda Mitro

40. Teknikat e brezittëkatërt (4G) • Termiteknikatëbrezittëkatërtpërfshinnjëgamëtëgjerë software-shtëcilëtkanëtëpërbashkëtfaktinqëimundësojnëinxhinierit software qëtëspecifikojëdisaprejkarakteristikavetë software-it nëniveltëlartë. • Këtoteknikamë pas automatikishtgjenerojnëkodinsipasspecifikimevetëzhvilluesit. • Nëkëtëmënyrëshkurtohetkoha e zhvillimitsiedhesasia e dizenjimitpërsistemetëvegjël. • Aktualishtdisaprejdrejtimevekupërdorenkëtoteknikajanë: gjuhëjoproceduralepërrealizimin e query-venëbazën e tëdhënave, gjenerimiraporteve, manipulimitëdhënave, gjenerimkodi, ndërfaqegrafike, aftësgrafiketënivelittëlartë, gjenerimautomatiki HTML, XML dhegjuhëvetëtjeratëngjashmepërkrijimin e Web site-ve. Iralda Mitro

41. Teknikat e brezittëkatërt (4G) • Edhekëtoteknikakanënjëfazëtëmbledhjessëkërkesavesikursetëgjithëparadigmat e tjerë. • Gjithashtufaktiqëpërdorenkëtoteknikanukdmth se duhettëanashkalohenanaliza, modelimidhetestimi. • Pavarësishtngalehtësiratqëofronky model edhepërtëmbetentëhapuradisaproblematikasi: • lehtësia e përdorimit, mirëmbajtja e pjesëvetëgjeneruaraprej tyre etj. Iralda Mitro

42. ModeliiProgramimitEkstrem (Extreme Programming) • Modeli XP ështëisuksesshëmpasitheksonpërmbushjen e kërkesavetëklientitmadjeedhenëfazatëvonatëciklitjetësor. • Ky model ka nëprinciptëtijpunënnëskuadër. XP e përmirësonzhvillimin e software në 4 mënyra: 1. Komunikim. Programuesit XP realizojnëkomunikimtëmirë me klientëtdhe me programuesitmëtërinj. 2. Thjeshtësi. Modeliminë XP ështëithjeshtëdheipastër. 3. Feedback. Merret duke testuarcdoditë software-in. Software-idorëzohetsamëshpejtqëtëjetë e mundursëbashku me ndryshimet e kërkuar. 4. Kurajo. Nëkëtëmënyrëzhvilluesit e XP kanëkurajonqëtëpërballojnëndryshimetnëkërkesadhenëteknologji. Iralda Mitro

43. ModeliiProgramimitEkstrem (Extreme Programming) • Disatiparetëndryshmetë XP ngamënyrat e tjeratëprogramimit: • Duke qenë se njëprojektharxhonshumëmëtepër me burimetnjerëzore se me hardware ky model propozonskuadratëvoglapuneporcilësore. • Jo vetëmtestimportestimimirëpara se tëshkruhetkodi, gjatëshkrimittëtijdhe pas përfundimit. • Komunikimi me klientinështëkaqishpeshtësaqëmundtëadresohenendenëkohëkërkesatpërndryshim. • I kushtohetshumërëndësimënyrëssëkodimit, pastërtisëdhecilësisësëtij. Iralda Mitro

44. ModeliiProgramimitEkstrem (Extreme Programming) Iralda Mitro

45. ModeliiProgramimitEkstrem (Extreme Programming) • Kurpërdoret XP? • Përt’iupërgjigjurproblemeveqëkarakterizohenngakërkesanëndryshim. • Përt’iupërgjigjurproblemeveqëparaqesinrrezikshmëritëlartë. • Kurskuadra e punësështë e vogël(2-10). Shpeshkëtoskuadrarezultojnëmëproduktive se skuadragjigandezhvillimi. • Kurjujenitëaftëtëautomatizonidhekontrollonitestimin e sistemit. Iralda Mitro

46. ModeliiProgramimitEkstrem (Extreme Programming) Tiparetëpazakontëtë XP: • Kompjuteratvendosennëqendërtënjëdhometëmadhe. • Gjithmonëështëipranishëmnjëpërfaqesuesiklientit. • Nukmundtëpunohet overtime përmëshumë se dyjavë. Iralda Mitro

47. Modeli Synchronize dhe Stabilize (Microsoft Model) Idejaqëqëndron pas këtijmodeliështë e thjeshtë: “SinkronizimiivazhdueshëmipunësqëkryhetparalelishtprejdisaskuadravedheStabilizimiperiodikiproduktitnëinkrementedhejovetëmnjëherëkurprocesipërfundon.” - KyështëedhemodeliqëpërdorMicrosoft. • Analizë, mbledhjekërkesash-Intervistoklientëpotencialë. • Bëjspecifikimet. • Ndajeprojektinnë 3 ose 4 pjesë(builds). • Secilaprejpjesëvemerretpërsipërnganjëskuadër e veçantë e cilapunonparalelisht me skuadrat e tjera. • Në fund tëditëssinkronizimi. • Nëpërfundimtëçdopjesestabilizim. • Tëgjithapjesëtdhekomponentëtpunojnësëbashku. • Kodiduhettëintegrohetçdoditëdhenqsnukkompilohetathduhetfiksuargabimi. Iralda Mitro

48. ModeliShatërvan • Paralelizëmtëpunëve. • Shigjetattregojnëiteracione. • Cikëlmirëmbajtjejemëishkurtër. Iralda Mitro

49. Përfundim • Seciliprejmodelevetëpërmendur ka avantazhetdhedisavantazhet e tijnëpërdorim. • Disaprejkritereveqëduhettëmerrenparasyshpara se tëpërfshihetnjë model janë: • Organizimidhemenaxhimiiprojektit. • Aftësitë e njerëzvetëpunësuar. • Natyra e produktit. • Njësugjerimimirëështë mix-and-match life-cycle model. Iralda Mitro