Kişisel Yönetim Yaklaşımları

1. Kişisel Yönetim Yaklaşımları Uzm. Fzt. Naciye VardarYağlı Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü

2. Çıkar çatışmam yoktur

3. İçerik

4. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Eğer sizi tedavi edersem bugün size yardım edebilirim; Eğer size öğretebilirsem size hayat boyu yardım edebilirim Eski Çin atasözü: “Eğer size balık verirsem sizi bugün beslemiş olurum; eğer size balık tutmayı öğretirsem hayatınız boyunca sizi beslemiş olurum”

5. Akciğer Hastalıklarında Kısır Döngü Dispne Fiziksel uygunlukta azalma İmmobilite Stres ve anksiyete Sosyal izolasyon Depresyon Hastane başvurusunda artış

7. Kişisel yönetim Hastalığa özel tedavileri yönetebilmek ve iyi olma halini geliştirebilmek için, hastaların optimal fonksiyonu elde etmede rollerini düzenleyerek ihtiyaç duydukları becerileri kazanmalarını sağlayan, sağlık davranışında değişiklik yapmalarına rehberlik eden işbirliği içeren destek programıdır Beslenme programları Sigara bırakma programları Nefes darlığı ile başa çıkma Egzersiz Alevlenmelerde kendi kendine tedavi için eylem planları

8. Kişisel Yönetim Programları

9. Davranış değişim sürecini anlamada en yararlı yollardan biri Transteorikmodel’dir (Prochaska ve Velicer, 1997) Değişim için 6 aşama; Sağlık Davranış Biçiminin Değerlendirilmesi Düşünme öncesi Düşünme Sonlandırma Hazırlanma İdame Eylem

10. Kronik hastalıkta kişisel yönetimin hedefleri (Schreurs et al, 2003)

11. KişiselYönetimEğitim Kriterler

12. Hasta Eğitim Seansları (Neuringer, Psychon Bull Rev 2002)

13. Şekil 1. Davranış modifikasyon zinciri . Bilgi Müdahele Kendi kendine yeterlilik Davranış değişikliği Sağlık etkileri Beceriler Bandura A. Self-efficacy: toward a unifyingtheory of behavioralchange. PsycholRev1977;84:191–215.

14. Kendine Yeterliliği Arttırma Yöntemleri Bourbeau J, Nault D, Dang-Tan T. Self-management and behaviour modification in COPD. Patient EducCouns 2004;53:271–277.

15. Eğitim Konu Başlıklarına Örnekler ATS/ERS Statement on Pulmonary Rehabilitation Am J RespirCrit Care Med Vol 173. pp 1390–1413, 2006

16. Eğitim Konuları Başa çıkma Stratejileri • Anatomi, Patofizyoloji • Egzersizin yaraları • Oksijentedavisi • İlaç/ İnhalasyon teknikleri • Nefes darlığı kontrolü • Havayolu temizleme teknikleri • Stres yönetimi • Gevşeme yöntemleri • Enerji koruma/kendine bakım/GYA • Alevlenmelerin önlenmesi/ ne zaman yardım isteneceği • Yürüme yardımcılarının kullanımı • Psikososyal / duygusal konular • Kendine yardım ve destek grupları • Diyet ve sağlıklı beslenme Bilgi Destek

17. Tedaviye Uyum “ kişinin davranış durumu – ilaçları alma,diyete uyma ve/veya yaşam tarzı değişikliklerini uygulama sağlık hizmeti veren kişinin önerilerinin yerine getirilmesi” WHO’s Adherence Project, 2001

18. Kişisel Yönetim Eğitimi Uygulama Kılavuzları ATS/ERS Statement on Pulmonary Rehabilitation Am J RespirCrit Care Med Vol 173. pp 1390–1413, 2006

19. Effing TW, Bourbeau J, Vercoulen J et al Self-management programmes for COPD: moving forward.ChronRespir Dis. 2012 Feb;9(1):27-35.

20. Kişisel Yönetim Stratejileri • Alevlenmelerde kişisel yönetim • Yaşam sonunun planlanması • Solunum stratejileri • Bronşial hijyen teknikleri

21. Alevlenmelerde Kişisel Yönetim Hareket planı Değişimlerin tanınması  dispne  balgam hacmi  balgam pürülansı Ek tedavilerin kendi kendine uygulanması (Bourbeau, 2003 Watson et al, 1997)

22. Alevlenmelerden korunma ve erken tedavi Sağlık bakım harcamalarında artış Yaşam kalitesinde azalma Mortalitede artış Alevlenmeler HAREKET PLANI Periferal kas zayıflığında artış Akciğer fonksiyonlarında daha hızlı bozulma

23. Hastalar alevlenmeler sırasında kişisel yönetim yaklaşımlarına katılmaya daha isteklidir Trappenburg JC, Schaap D, Monninkhof EM, Bourbeau J et al. How do COPD patients respond to exacerbations? BMC PulmMed. 2011 19;11:43.

24. Yaşam sonunun planlanması İleri bakım planı & Palyatif bakım Palyatif Bakım Yaşam sonu bakımı Terminal dönem

25. Solunum Stratejileri gelişme Egzersiz toleransı Gaz değişimi bölgesel ventilasyon Solunum kas fonksiyonu Dispne ile Başa çıkma Yaşam kalitesi Pursed-lip solunum Aktif ekspirasyon Diyafragmatik solunum Adapte edilmiş özel vücut pozisyonları Aktivitelerle koordineli solunum

26. Kişisel Yönetim Eğitimini Destekleme Yöntemleri Bourbeau J.The role of collaborative self-management in pulmonary rehabilitation.SeminRespirCrit Care Med. 200930(6):700-7

27. Bronşiyal Hijyen Teknikleri Zorlu ekspirasyon tekniği Postüral drenaj pozisyonlama Huffing, öksürme Perküsyon, vibrasyon shaking Aktif solunum teknikleri döngüsü Intrapulmoner Perküssif ventilasyon Solunum Fizyoterapisi VEST Egzersiz Otojenik drenaj Pozitif ekspiratuar basınç (PEP) terapi

28. Solunum Fizyoterapisi

29. Enerji Koruma Yöntemleri • Aktivitelerinizi öncelik sırasına koyun • Takviminizi sınırlarınıza göre planlayın • Nefes darlığınızı azaltmak için vücudunuzu pozisyonlayın ve çevrenizi düzenleyin • Efor gerektiren aktivitelerde pursedlip solunumu kullanın • Olumlu davranış değişikliğinizi koruyun Velloso & Jardim. ADL in COPD. Chest 2006; 130: 126-32

30. İlaçların Doğru Kullanımı

31. Pozisyon • Yardımcı solunum kas aktivitesinde azalma • Torakoabdominal harekette azalma • Dispne algılamasında düzelme • Diafragmanın uzunluk gerilim ilişkisinde iyileşme

32. Ev düzenlemeleri

33. Ev Düzenlemeleri

34. Ambulasyon & Transferler

35. Fiziksel Aktivite & Egzersiz • Zirve oksijen tüketiminde • Egzersizin oksijen harcamasında • Verilen iş yükünde kan laktat düzeyinde • Periferal kasların oksidatif kapasitesinde • Nöromusküler koordinasyonda • Dispne ve yorgunluk semptomlarında iyileşme • Yaşam kalitesinde • Sağlık bakımı kaynaklarının kullanımında

36. Gevşeme Yöntemleri • Gevşeme egzersizleri • Jacobsun • Bernstein ve Borkovec • Everly ve Resenfeld • Madders • Öst’ün • Poppen’in • Mitchell • Alexander • Müzik • Hipnoz • Akupunktur • Biyofeedback • Yoga • Pilates • Taichi • Vücut farkındalığı

37. KOAHKişisel Yönetim

38. Sürekli gelişim için uygulama değişimleri Takım çalışması Multidisipliner takım bakımı En üksek beceri seviyesini hedefleyen görevler NP ve PA katkıları Hasta ve aile etkileşimi Erişim Belirli gün randevuları Grupvisitleri Hastainternetsitesi Elektronik görüşmeler/ telebakım Tedavi Vaka bulma ve spirometrik tanı KOAH kayıtlarının tutulması Koruyucu servis Kişisel yönetim için hasta eğitimi Koordinasyon Göğüs hastalıkları ve rehabilitasyon konsültasyonları PCP hastane ve EPye bilgi sağalr Hastaneden taburculuk protokolleri Akut alevlenmelerden sonra PCP takibi KOAH primer bakım Len Fromer Implementing chronic care for COPD:planned visits, care coordination, and patientempowerment for improved outcomes International Journal of COPD 2011:6 605–614

39. KOAH’lı hastaların bilgi ihtiyaçları TEDAVİ TANI BAŞA ÇIKMA MEKANİZMALARI HASTALIĞIN SEYRİ UYGULAMA ÖNERİLERİ SEMPTOM KONTROLÜ İLERİ BAKIM PLANI RUHSAL KONULARI ÖLÜM BAKIMDA DEVAMLILIK (Scullion, 2010)

41. Bourbeau J, Nault D. Self-management strategies in chronic obstructive pulmonary disease. Clin Chest Med 2007;28(3)617–628.

42. Yaşam kalitesi Egzersiz kapasitesi % 63 ‘ü düzenli egzersize devam etti

43. Çok merkezli randomize kontrollü çalışma:KOAH’ta kişisel yönetim Self-management 1.0  40% Treatment B 0.8 0.6 Probability of not being Hospitalized Treatment A 0.4 0.2 Usual care 0.0 0 100 200 300 Days after Enrollment Bourbeau J, et al. Arch Int Med 2003;163:585-91.

44. Kişisel Yönetim Eğitimi Harcamaları azaltabilir p=0.16 p=0.046 p=0.024 $8,000 $6,674 $6,674 $6,674 Standard care $6,000 $5,177 Self-management $4,525 Cost per patient ($) $4,246 $4,000 $2,000 30 50 70 Caseload (number of patients followed by the case-manager) Cost per patient: All health care resources used during the one year follow-up were considered. All costs are expressed in year 2004 Canadian dollars. Bourbeau J, et al. Chest 2006; 130(6):1704-1711.

45. Davranış değişikliği hedefleyen • Bireysel olarak biçimlendirilmiş • Hastanın bakış açısını dikkate alan • Hastalık ve komorbiditelere göre akışı değişen • Açıkça tanımlanmalı • Uygun dizayn edilmeli ve yönlendirilmeli • Yeni becerilerin kazanım ve uygulamalarına odaklanmalı

46. Hastaneye yatış azalma BORG dispne skorunda azalma Yaşam kalitesinde artma Tartışmalı sonuçlar Dispne dışındaki semptomlar Doktora başvuru sayısı İlaç kullanımı Alevlenme sayısı Akciğer fonksiyonu Egzersiz kapasitesi İşe gidilemeyen gün sayısı

47. Yaşam kalitesi Effing et. al., Cochrane Database of Systematic Reviews 2007

48. Solunumla ilişkili hastaneye yatış Effing et. al., Cochrane Database of Systematic Reviews 2007

49. Hasta Broşürleri www.livingwellwithcopd.com Password: copd

50. Hasta Hareket Planı