ICT & Holistische Thuis-Zorg voor Ouderen & Mantelzorg

1. Naar de e-Maatschappij ICT & Holistische Thuis-Zorg voor Ouderen & Mantelzorg Antonia Arnaert, RN, MPA, PhD McGill University - Canada 3 juni 2005 antonia.arnaert@mcgill.ca

2. Opzet Presentatie • Trends in de Ouderen-Zorg • Trends & Knelpunten in de Ouderen-Zorg • Componenten van Holistische Zorg • Streefdoelen in de Ouderen-Zorg • Wat is E-Health? Tele-Health? E-ZORG? • Resultaten E-Zorg Projecten: • Oudere? Mantelzorgers? • Tele-Home Care Project: TELESENIOR • Verpleegkundigen? • E-Zorg: Succesfactoren • Aanbevelingen

3. Trends & Knelpunten in de Ouderen-Zorg Identieke Knelpunten • Ouderen: veelheid aan zorgvragen → complex zorgenpakket • Dé oudere in onze samenleving bestaat niet:  Grote heterogeniteit & diversiteit m.b.t. noden op fysiek, mentaal, sociaal, relationeel, psycho-sociaal & spiritueel • % ouderen → Kwetsbare Groep  Zonder geëigende zorg & ondersteuning: risico op val-accidenten, morbiditeit, mortaliteit, ziekenhuisopname, ... • Verhoogd aantal dementerende ouderen • Zorg centraal stellen: Perspectief van oudere & familie • Wens thuis te blijven zolang mogelijk – ook bij complexe zorg  Kritische reflectie van het beschikbare zorgaanbod • Streven naar méér autonomie – zelfredzaamheid in solidariteit • Heden: téveel gefragmenteerde zorg & geïsoleerd werkende professies

4. Componenten van Holistische Zorg • Zorg voor de oudere in de thuissituatie is meer dan complexe technische zorg. • Zorg voor de oudere in de thuissituatie is meer dan prestatiegericht optreden. Holistische Mensvisie SPIRIT GEEN loutere medisch- biologische zorg = disease management RELATIONS MIND Zorg vanuit belevingsperspectief van de Oudere / Familie BODY

5. Streefdoelen in de Ouderen-Zorg • Continuiteit in de zorg? • Zorg-op-maat? • Multidisciplinair samenwerken? • Effectief toegankelijke zorg? • Betaalbare zorg? • Gemotiveerde zorgverstrekkers? • Cultureel competente zorg? ... Identieke Indicatoren • Evolutie naar geïntegreerde zorgmodellen (e.g. SIPA: Loket-functie)  evaluatie: effectief & efficient ouderen-zorg • Ontslag- & Case management • partners-zorg met families / onderhandelende zorg • E-Health: Tele-Home Care?????? Creative Solutions

6. Wat is E-Health? Tele-Health? E-ZORG? E-Health = een “trendy” containerbegrip voor het gebruik van allerhande ICT (Informatie- and Communicatie Technologieën) om de gezondheids- & welzijnsdiensten te verbeteren, zowel lokaal als op afstand (tegenhanger van e-business, e-government, ...) (Mitchell, 1999) Health Informatics Tele-Health = ICT toepassingen voor beheer & uitwisseling van gegevens tussen GH-actoren e.g. beleidsmakers,mutualiteiten, zorgverstrekkers & patiënten e.g. elektronisch patiëntendossier, data-uitwisselingssystemen E-Therapie E-Diagnose (Tele-Medicine) E-Zorg (Tele-Care) Specialiteit Medische processen

7. Wat is E-Health? Tele-Health? E-ZORG? Smarthomes Domotics Intelligent Houses Robotics Monitoring Verpleegkundige zorg op afstand E-Zorg Thuis (Tele-HomeCare) Sociale Dienstverlening op afstand Dienstverlening: Zorg & Monitoring & Ondersteuning Lokaal & op Afstand • DOEL: • autonomie & • zelfredzaamheid bevorderen • mantelzorgers ondersteunen • institutionalisatie voorkomen

8. Resultaten E-Zorg Projecten Ouderen E-Zorg Project, Halifax Dr. Richard Scott, University of Calgary Profile of E-Zorg Visit • Vpk contacteert • patient telefonisch • Vpk zet koptelefoon • op & positioneert • de video-camera • Log on secured website • Vpk overzicht patient-gegevens: medicatie, trends vitale parameters, zorgplan • Thuis patient maakt zich klaar voor een remote visit – opzet TV & wireless health • monitoring kit (e.g. elektronische stetoscoop, BD meter, zuurstof saturatie) • Patient initieert het contact !! - Vpk beluistert op afstand the hart- & longtonen. • Elektronische doorsturing van gegevens – Camera zoom in. • Automatisch wordt het zorgenplan aangepast. End of Visit.

9. Resultaten E-Zorg Projecten Ouderen (1/2) • Algemeen: zeer positieve patient ervaringen (Demiris et al., 2001(Scott, 2002; Ryan et al., 2003) • Beter QOL: minder sociale isolatie, meer contact & communicatie, • sociale & emotionele ondersteuning, meer informatie, minder stress, • betere sociale integratie, ... • Verhoogde therapie compliance (medicatie) • Verbetering van de cognitieve toestand • Stabiliteit in chronische toestand van de oudere (Noel et al., 2004) • Verhoogde functionele onafhankelijkheid(Chumbler et al., 2004) • E-educatie, E-monitoring, E-support → better self-management(Frantz, • 2000) & verhoogd “decision-making power” (Hutcherson et al., 1999) • Geen problemen met “lack of nursing touch”(Scott, 2002) • Kost & tijdsbesparend: minder vervoer • Verhoogde toegankelijkheid tot diverse dienstverleningen (Jennett et al., • 2003) • Uitstel opname: ziekenhuis, RVT, ... • Meer veiligheid thuis (Martin et al., 2002) • Algemene opmerking: E-zorg biedt veel mogelijkheden

10. Resultaten E-Zorg Projecten Ouderen (2/2) • Ouderen: Géén technofobie (Brownsell et al., 2000) • ondervinden diverse barrieres: tekort aan financiële middelen, • beperkte educatieve achtergrond, sociaal stigma, stereotypen, ... • Ouderen: ontvankelijk voor gebruik technologie (Lesnoff-Caravaglia, 1989) • Partners ontwerp gebruiksvriendelijke technologie (Richardson, 1996) • Apparatuur: moet gemakkelijk te leren zijn (Jennett et al., 2003) & • geëintegreerd worden in woning (Fisk, 1997) • Algemeen: geringe training is noodzakelijk (Finkelstein et al., 2004) • Meer respect voor privacy & vertrouwelijkheid van gegevens • (Romanow, 2002)

11. Resultaten E-Zorg Projecten Mantelzorg E-Zorg, Sweden E-Zorg, Canada Dr. E. Marziali, University Toronto Drs. E. Hanson, L. Magnusson University College of Borås • 50% hadden nooit PC gebruikt – zéér gemakkelijk te bedienen • “Virtually group support”: sterke interactieve band tussen lotgenoten • Group ondersteuning: belang van VISUEEL CONTACT • - Vermindering stress – isolatie – depressieve gevoelens • - Motivatie tot uitstel rusthuisopname • - Motivatie tot verdere zorgverlening • - Beter begrip v/ noden van dementerend familielid • Beter voorbereid tot de zorg: informatie, tips voor zorg-interventies

12. E-Zorg Projecten Mantelzorg Tailored or individually customized products & services What are the customer’s Individual wants and needs? = individual orders Toedienen van geëigende E-zorg & E-ondersteuning op maat vereist meer onderzoek m.b.t. de volgende onderzoeksvraag: Welke type Oudere? Welke type Zorg? Welke type Technologie?

13. Tele-Home Care Project: TELESENIOR Welke Zorgresultaten?  Functioneren VT Mogelijkheid tot het Verlenen van de Juiste Ondersteunende Zorg om AUTONOMIE van Ouderen THUIS te Handhaven. Voor Specifieke Segmenten van Ouderen: • Algemeen GH Functioneren • Activiteitsniveau • Geheugen • Zelfperceptie • Vriendennetwerk • Melancholie • Emotionele Eenzaamheid • Sociale Eenzaamheid VERBETERING VERRUIMING VERMINDERING

14. Tele-Home Care Project: TELESENIOR  Functioneren Ouderen Segmenten • Ouderen < 70 jaar • Weinig tot géén wooncomfort • Fysieke & mentale GH problemen • Lage levenstevredenheid • Laag activiteitsniveau • Sociale eenzaamheidsgevoelens • Weinig tot géén contact kinderen Emotionele Eenzaamheid • Ouderen > 70 jaar • Véél professionele vpk. zorg • Alleenstaand • Weinig tot géén wooncomfort • Beperkte financiële middelen • Weinig contact vrienden, familie, kennis • Emotionele eenzaamheidsgevoelens Sociale Eenzaamheid • Activiteitsniveau • Geheugen • Zelfperceptie • Vriendennetwerk • Ouderen > 75 jaar • Alleenstaand • Weduw/Weduwnaar • Beperkte financiële middelen • Regelmatig huisartsbezoek • Weinig tot géén vrienden Netwerk

15. Tele-Home Care Project: TELESENIOR Welk Type VT Zorg?  Emotionale Eenzaamheid • Ouderen < 70 jaar • Weinig tot géén wooncomfort • Fysieke & mentale GH problemen • Lage levenstevredenheid • Laag activiteitsniveau • Sociale eenzaamheidsgevoelens • Weinig tot géén contact kinderen Verbetering Psychologische Ondersteuning Géén Verbetering • Contact • Recreatie Klanten zonder deze beperkingen

16. E-Zorg Projecten Verpleegkundige • beginfase verpleegkundigen zijn zeer sceptisch • vrees dat techniek zal leiden tot • - verminderde kwaliteit (Warner, 1998) • - verlies aan tewerkstellingen (Johnston et al., 1997) • - een dehumanisering van de zorg (NYSNA, 1998) • vragen aangaande privacy, vertrouwelijkheid, & veiligheid van patiënten informatie(ANA, 1996) • aanvaardbaarheid verhoogde bij zien v/ voordelen oudere • tijd vooraleer vpk zich comfortabel voel met apparatuur •  barrière in de service implementatie (Mair et al., 2002) Weerstanden Voordelen • Verbetering effectiviteit & efficientie van het werk • Besparing kosten – minder verplaatsingstijd • Frequentere interacties met de patient zijn mogelijk • Probleem opgelost voor gebrek aan verpleegsters& burn-out • Remote vpk: meer professionale ondersteuning, minder sociale isolatie & meer educatieve opportuniteiten

17. E-Zorg: Succesfactoren • Uitgangspunt: positie v/ patient – zorgconsument staat centraal • Uitbouwen van een tele-zorg regio met één aanspreek & coördinatie-punt (Loket-functie) • Een telezorg regio is niet geografisch afgebakend • Combineren E-Zorg & on-site visits(Jenkins et al. 2001) COMPLEMENTAIRE dienstverlening is noodzakelijk • Interdisciplinair team: motivatie om kennis te delen • Samenwerkingsverbanden zijn niet per definitie geïnstitutionaliseerd • “Virtuele omgeving”: andere rollen en werkverhoudingen • Uitwerken van lange termijn strategie: E-zorg business model • Narrow the gap: Wereld GH- Zorg & industrie • Gebruik van ICT in verpleegkundige opleiding stimuleren

18. Aanbevelingen E-zorg is GEEN luxe voor Kwetsbare Ouderen!! Adviezen Beleidsverantwoordelijken - Gelijke kansen in de E-zorg voor iedereen - Innoverende E-zorg projecten stimuleren - Financiële ondersteuning & stimuli: • meer gerandomiseerde kosten-baten analyses • engageren netwerken van E-zorg & On-site services • ICT in verpleegkundige opleidingen - Publiek debat over ethische aspecten: autonomie, privacy, vrijheid, ... - E-zorg beleid ontwikkelen Thank you.