TRANSPLANTASYON

1. TRANSPLANTASYON

2. İÇİNDEKİLER ◊ Doku ve Organ Nakli Nedir? ◊ Organ Nakli Çeşitleri -Canlıdan -Kadavradan(Ölüden) ◊ Nakledilebilen Doku ve Organlar ◊ Organ Nakli Kimlere Yapılır? ◊ Organ Nakli Neden Önemli? ◊ Dünya’da ve Türkiye’de OrganNakli’nin Geldiği Son Nokta

3. İÇİNDEKİLER ◊ Organ Bağışı Nedir? ◊ Dinin Organ Bağışına Bakış Açısı ◊ Organ Bağışı’nın Yasal Dayanağı ◊ Nasıl Organ Bağışlayabilirim? ◊ Dünya’da ve Türkiye’de OrganBağışı İstatistikleri ◊Türkiye Organ Bağışı Haftası veUzman Görüşüyle Transplantasyon

4. 1)DOKU VE ORGAN NAKLİ NEDİR ? Organ nakli (Transplantasyon) vücutta görevini yapamayan bir organın yerine canlı bir vericiden veya ölüden alınan sağlam bir doku veya organın nakledilmesidir. Bu işlem,günümüzde birçok kronik organ hastalıklarında (yani geriye,sağlıklı duruma kavuşamayacak) uygulanan rutin,geçerli ve ileri bir tedavi yöntemidir.

6. 2)ORGAN NAKLİ ÇEŞİTLERİ A)KADAVRADAN YAPILAN NAKİLTrafik kazası, kurşunlanma, beyin kanaması gibi nedenlerle yoğun bakımda tedavisi devam ederken beyin ölümü geçiren hastaların organları bağışlandığı taktirde bu transfer işlemine kadavradan yapılan nakil bu hastalara da kadavra donör denmektedir.

7. ORGAN NAKLİ ÇEŞİTLERİ B)CANLIDAN YAPILAN NAKİLNakil bekleyen hastanın eşi veya yakın akrabaları doku, kan grubu vb. uyum mevcut ise organ bağışında bulunabilmektedir. Böbrek ve karaciğer canlıdan nakil yapılabilen organlardır.

8. KADAVRA’YI TERCİH ETMELİYİZ Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürü Doç. Dr. Öner Odabaş, Türkiye'de canlıdan organ nakli oranının yüksek olduğunu belirterek, "Kadavradan organ naklini arttırmazsak ithamlardan kurtulamayız" dedi ve Türkiye'de organ naklinin istenilen seviyede olmadığını belirtti.Avrupa ülkelerinde canlıdan organ nakline şüpheyle bakıldığını, Türkiye'de ise canlıdan organ naklinin çok yüksek olduğunu vurgulayan Odabaş, "Kadavradan organ nakli sayısını arttırmamız lazım, canlıdan nakil, organ ticareti şüphesi yaratıyor. Türkiye'nin organ nakli konusunda olması gereken yerden çok uzakta” dedi. (04-06-2007)

9. HAYATTAKALMAKİSTİYORUM !!!

10. 3)NAKLEDİLEBİLEN DOKU VE ORGANLAR ÜLKEMİZDE NAKLEDİLEBİLEN ORGANLAR

11. TÜRKİYE’DEKİ DOKU VE ORGAN NAKLİ MERKEZLERİ (2003 yılı) 1)Akdeniz Üni. Tıp Fak. Hast. , Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 2)Çukurova Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 3)Hacettepe Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 4)Ankara Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 5)Gazi Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 6)Başkent Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 7)Cerrahpaşa Tıp Fak. Hast.,İstanbul: Karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 8)İstanbul Üni.Tıp Fak.Hast., Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 9)Marmara Üni.Tıp Fak. Hast., Böbrek,kornea,kemik iliği. 10)Ege Üni.Tıp Fak.Hast.,İzmir: Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 11)Dokuz Eylül Üni. Tıp Fak.Hast., Kalp,karaciğer,böbrek,kornea,kemik iliği. 12)On dokuz Mayıs Üni.Tıp Fak.Hast., Böbrek,kornea.

12. Böbrek naklinde kullanılan gerek canlı vericiden, gerekse kadavradan yapılan başarılı böbrek transplantasyonlarında diyaliz tedavilerinde olduğu gibi böbrek fonksiyonlarından bazıları değil, tamamı yerine getirilir. • Buna ek olarak, hem tüm böbrek fonksiyonları yerine getirildiğinden, hem de hastalar için sürekli diyaliz işlemlerinin oluşturduğu fiziksel ve psikolojik zorluklar ortadan kalktığından dolayı yaşam kalitesi daha iyidir. A)BÖBREK NAKLİ

13. İnsan dışında bir canlıdan transplantasyon şu anda mümkün olmamakla birlikte çalışmalar ümit vericidir, iyimser bir tahminle 2020 li yıllarda mümkün olabilir. • Türk Nefroloji Derneğinin verilerine göre Türkiye’de bugüne kadar yaklaşık 4000 böbrek nakli yapılmıştır.Ancak ne yazık ki bunların yaklaşık 1/3’ü kadavra kaynaklıdır. • Kadavra kaynaklı böbrek nakli oranı Batı ülkelerinde yaklaşık % 80’dir.Bunun nedeni ülkemizde organ bağışlarının henüz istenilen seviyeye ulaşamamasıdır.

14. Böbrek transplantasyonu yapılabilmesi için alıcı ile verici arasında ABO kan grubu sistemindeuyum olmalıdır; Bu uyum kuralları kan naklindeki gibidir ( O grubu genel verici, AB grubu genel alıcı ) Yani O kan grubu herkese böbrek verebilir, AB kan grubu herkesten böbrek alabilir. Rh sisteminin ise bir önemi yoktur; yani Rh negatif bir kişi Rh pozitif bir kişiden böbrek alabilir. UYGUN BÖBREK NE DEMEK ?

15. Alıcı ile verici arasında uyum aranan ikinci sistem, doku grubu olarak bilinen HLA sistemidir. • HLA sistemi 6. kromozomun kısa kolu üzerinde yerleşmiş doku uygunluk antijenlerini içerir. HLA bölgesindeki antijenler 1. sınıf ( A,B,C ) ve 2. sınıf ( D,DR,DP,DQ ) olmak üzere ikiye ayrılır. • Böbrek transplantasyonunda önemli olan A, B ve DR antijenleridir ve her insanda ikişer tane bulunur. Böbrek transplantasyonunda en iyi sonuç doku uygunluk antijenlerinde tam uyum olduğu durumlarda alınmaktadır; vericide alıcıda olmayan DR, B, A antijenleri arttıkça alıcının böbreği reddetme olasılığı artmaktadır.

16. HLA Sistemimiz Sınıf Sınıf

17. İlkkez Thomas Starzltarafından 1963 yılında A.B.D.’nin Denver kentinde gerçekleştirilen karaciğer transplantasyonu 1980' li yıllarda büyük bir gelişme göstererek bugün karaciğer yetmezliğinin tek tedavi seçeneği haline gelmiştir.1990' lı yıllarda değişik ülkelerde pek çok yeni karaciğer transplantasyonu merkezi açılmış ve gerçekleştirilen ameliyat sayısında hızlı bir artış olmuş olsa da ülkemizde çok fazla nakile rastlanmamaktadır. B)KARACİĞER NAKLİ

18. 1980 öncesinde karaciğer nakli sonrasında 1 yıllık sağ kalım % 50 iken bugün % 80-90’lara ulaşmıştır. • Geçmişte karaciğer transplantasyonu hastanınhayatını kurtarmak amacıylason çare olarak başvurulacakbir manevra olarak görülmekteyken,günümüzdekaraciğer yetmezliğinin daha erken devresinde hayat kalitesini artırmak amacıyla uygulandığı görülmektedir.

19. KARACİĞER NAKLİNİN ŞEMATİK GÖSTERİMİ

20. Kalp nakli, hastalıklı bir kalbin sağlıklı bir verici kalbiyle değiştirildiği bir ameliyattır. Kalp, beyin ölümü gerçekleşmiş fakat yaşam desteğinde olan vericiden alınmaktadır. Kalp alındıktan sonra alıcıya takılana kadar özel bir koruyucu buzlu sıvı içinde saklanır. • Bütün dünyada bir yılda yapılan kalp nakli sayısı 1990’lı yılların ortalarında en yüksek rakama (4438 vaka) ulaşmış ancak daha sonra azalmağa başlamıştır. C)KALP NAKLİ

21. Çeşitli nedenlerle oluşan kalp yetmezliği (koroner arter hastalığı, kalp kapağı hastalığı, nedeni bilinen veya bilinmeyen kalp büyümesi, hipertansiyon vs),ısrarlı göğüs ağrısı,hayatı tehdit eden kalp ritim bozukluğu,doğumsal kalp hastalıkları olan insanlara uygulanır. • Kalp nakli için verici bulmak çok daha zordur. Çünkü, kalp sadece beyin ölümü gerçekleşmiş hastalardan alınabilmektedir. Bu da kalp nakli sayısının böbrek nakline göre az olmasına neden olmaktadır. B)KALP NAKLİ KİMLERE YAPILIR ?

23. Kalp nakli büyük riskler taşımaktadır. Başkasından nakledilen kalbi vücudun reddetmemesi için ömür boyu vücudun savunma sistemini baskılayan ilaçlar almak gerekmektedir. Bu da hastayı enfeksiyonlara ve kansere yatkın hale getirmektedir. • Nakilden sonraki en sık ölüm nedenleri nakledilen kalbin yetmezliğe girmesi, nakledilen kalbin vücut tarafından reddi, kanser, nakledilen kalpte koroner arter hastalığı gelişmesi ve diğer organların yetmezliğe girmesidir. B)KALP NAKLİ NASIL SONUÇ VERİR ?

24. TÜRKİYE’DE DURUM • Dünya’ya oranla az da olsa ülkemizde kalp nakli azımsanmayacak sayıda gerçekleştirilmektedir. • Son 10 yılda yaklaşık 300 nakil gerçekleşmiştir.Bir çok nakil merkezine sahip ülkemizde en çok faaliyet sıralamasında Ege,Başkent,Akdeniz Üniversite’leri ilk sıralardadır.

25. Nakli oldukça zor ve başarı yüzdesi düşük olan bir transplantasyon işlemidir. • Türkiye`nin ilk akciğer nakli için 12 hasta sıra bekliyor. Viyana`da eğitim gören ameliyat ekibi ise şu anda ilk operasyona hazırlanıyor. • Daha önce 3 kez denenen akciğer naklinde ülkemizde şu ana kadar başarılı bir operasyon bulunmamaktadır. • Dünyada 1963’te başlayan bu işlem ancak ilk olumlu meyvesini 20 yıl sonra verebilmişti. D)AKCİĞER NAKLİ

26. Yine son yıllarda artan nakil sayısına sahip olan başka bir organımızda pankreas… • Yaygın bir nakil işlemi olmasa da sadece Akdeniz üniversitesi için son 5 yılda yapılan 50 operasyon umut verici bir tablo olarak karşımız çıkmaktadır. • Ancak yine de Türkiye’de çok fazla pankreas nakli merkezinin olmadığı da bir gerçek olarak karşımızda durmaktadır. E)PANKREAS NAKLİ

27. Dünya’da çok az rastlanan nakil işlemlerinden olan ince bağırsak nakli için şu ana kadar başarılı geçen vaka sayısı sadece 600 dür. • Türkiye’de ki ilk barsak nakli 2006 yılında Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde trafik kazasında yaşamını yitiren bir vatandaşımızdan alınan organ ile 42 yaşındaki Zeliha Efe’ye nakledilmiştir. F)İNCE BARSAK NAKLİ

28. ÜLKEMİZDE NAKLEDİLEBİLEN DOKULAR KEMİK KORNEA KALP KAPAĞI DERİ KEMİK İLİĞİ

29. İNEKTEN İNSANA KALP KAPAKÇIĞI NAKLİ Tekirdağ’ın Çorlu ilçesinde Çorlu Özel Şifa Hastanesi’nde konuşma ve yürümede zorluk çektiği şikayetleriyle gelen 77 yaşındaki bir hastaya sol kalp kapakçığının çalışmamasının belirlenmesi üzerine uygun bir verici bulunamadığı için 5 saat süren bir operasyonla inekten aldıkları kalp kapakçığını taktılar. İnsan kalbine en yakın ve benzeyen kalpkapakçığı sadece inekte mevcut.Bu operasyon başarılı olmuş. A)KALP KAPAKÇIĞI NAKLİ:

30. KİMLERE YAPILIR? Gözün ön bölümündeki saydam kornea katmanın saydamlığını yitirdiği kataraktlı görme bozukluğu olan hastalarda. BAŞARI ŞANSI ve UYGULANMA SIKLIĞI? Kornea nakli çok sık yapılan ve ret olaylarına pek ender rastlanan bir ameliyattır.Çünkü gözün bu katmanında kan damarları olmadığı için bağışıklık sisteminin hücreleri bu dokuya ulaşamaz.Büyük hastanelerin çoğunda gözün kornea katmanının dondurularak saklandığı ‘göz bankaları ‘bulunur. B)KORNEA NAKLİ:

32. KİMLERE YAPILIR? -Bazı kan,kalp ve akciğer hastalıklarında, -Kemik dokuda ve tendonlarında önemli hasar gelişmiş hastalarda uygulanabilir. C)KEMİK İLİĞİ NAKLİ: NASIL YAPILIR? Vericiden alınan kemik iliğinin hastaya bir şırıngayla aktarıldığı kemik iliği nakilleri oldukça sık uygulanır.

33. KİMLERE YAPILIR? -Böbrek yetmezliği gelişmiş diabet hastalarında. BAŞARI ŞANSI VE UYGULANMA SIKLIĞI? Adacık hücresi nakilleri diyabet hastalarında günümüzde uygulanmaktadır. Bu uygulamalarda hastaya yapılan hücre tedavisi erişkin yani farklılaşmış hücrelerin bir vericiden alınıp hastaya aktarılması şeklindedir. Adacık nakillerinde genel olarak nakledilen tüm adacıkların ancak %10-15'i hastanın vücudunda tutunabilmektedir. Bu sayı klinik olarak istenilen sonucu almayı zorlaştırabilir. Dolayısıyla yapılan nakillerin başarılı olma şansı yüksek değildir. Herşeye rağmen, adacık nakillerinde olumlu sonuç alan hastalar vardır ve bu genç diyabet hastaları insulin bağımlı olmaktan kurtulmuşlardır. D)PANKREAS’IN ADACIK HÜCRENAKLİ

34. KİMLERE YAPILIR? -Cildinin önemli bir bölümünü kaybetmiş hastalarda, -Yüzünün çoğunu kozmetik ve fonksiyonel olarak kaybetmiş tüm hastalarda. NASIL YAPILIR? Bazen fazlalık olan doku,rejenere olabilen doku alınarak vücudun başka bir bölgede daha çok gerekli olan yerine nakledilebilir.(Otogreft) Deri nakli bu şekilde yapılır. E)DERİ NAKLİ:

35. ORGAN NAKİLLERİNDE KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER: □ DOKU REDDİ (REJEKSİYON):Alıcı ile verici arasındaki doku uyumsuzluğu nedeni ile nakledilen organın reddedilmesi. (Tam doku uyumu sadece tek yumurta ikizlerinde mevcuttur.) Vücudumuzun bağışıklık sistemi, kendi hücrelerini tanır ve bunlara reaksiyon göstermez.Ancak vücuda başkasına ait yabancı hücreler girdiğinde(doku,organ…),mikroplara karşı gösterdikleri savunmayı bu hücrelere de gösterirler, vücuttan atmak isterler.Buna rejeksiyon(doku reddi )denir.Doku reddine engel olmak için, organ nakli yapılan hastalar ömür boyu bağışıklık sisteminin bu etkisini en aza indirmeye yönelik ilaçlar kullanırlar.Buna immünosupresyon (bağışıklığın baskılanması) diyoruz.

36. ORGAN NAKİLLERİNDE KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER: □ ENFEKSİYON HASTALIKLARI: Bağışıklık sistemimizin direnci azaldığı için enfeksiyon hastalıklarına yakalanma ihtimalimiz artar. □ Bağışıklık sistemini bastırıcı olarak alınan bazı ilaçlar böbreklere zarar verebilir, bazı ilaçlar da yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi sorunları beraberinde getirir.

37. GÜNÜMÜZDE İSE… Organ nakli,son 50 yılda tıbbın en hızlı ilerleyen en güncel branşlarından birisidir.Tabi ki bunda kronik organ hastalıklarını tedavi ederek hastayı sağlıklı yaşama kavuşturmasının etkisi büyüktür. Bugün artık hasta takibi,yoğun bakım şartları ve cerrahi yöntemlerinin ilerlemesi ile birlikte bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların özgülleşmesi ile birlikte organ nakillerinin uzun ve kısa dönemdeki başarı oranlarını arttırmıştır. Günümüzde organ nakillerinde en büyük güçlük yeterli organ bağışının olmaması ve organ teminindeki güçlüktür.

38. 4)ORGAN NAKLİ KİMLERE YAPILIR ? İlerlemiş karaciğer, böbrek, kalp ve akciğer hastalıklarında, İncebarsakları önemli ölçüde alınmış veya işlev kaybı gelişmiş hastalarda, Kornea hastalıklarına bağlı olarakgörme kaybı gelişmiş hastalarda, Böbrek yetmezliği gelişmiş diabet hastalarında, Bazı kan , kalp ve akciğer hastalıklarında, Cildinin önemli bir bölümünü kaybetmiş hastalarda, Yüzünün çoğunu kozmetik ve fonksiyonelolarak kaybetmiş hastalarda, Kemik dokuda ve tendonlarında önemli hasar gelişmiş hastalarda uygulanabilir.

39. Hasta kendine organ nakli yapılmasını talep edebilir mi?Edemez. Organ nakli ameliyatları hasta isteği ile değil tıbbi gerekliliklere göre yapılır. Hasta kendini takip eden veya hastalığını teşhis eden doktorlar tarafından organ nakil kliniklerine sevkedilmelidir. Nakil gerekip gerekmediğine, nakil uygulamanın mümkün olup olmadığını sadece nakil ekipleri karar verir.

41. 5)ORGAN BAĞIŞI NEDEN ÖNEMLİ ? -Normal yaşamdan, üretkenlikten uzak, yaşamlarını diyaliz makinelerine bağlı sürdürmek zorunda kalan hastaları sağlıklarına kavuşturmak. -Diyaliz makinesine bağlı olarak yaşamlarını sürdürmeye çalışan, organ nakli olmayı bekleyen hastaların, ülke ekonomisine getirdiği trilyonları bulan sağlık giderlerini azaltmak. İnsanları hayata döndürebilmek için lütfen organlarınızı bağışlayınız !!!

42. Gençlerde ve çocuklarda diyalize bağımlılık, büyüme ve gelişmeyi engellediğinden organ nakli daha önemlidir.

43. SİZDE HAYAT KURTARMAK İSTEMEZMİSİNİZ? Eren Uluergüven, Kalbi İzmir’de işçi emeklisi 50 yaşındaki Mehmet Kireç'i hayata döndürdü. İki böbreği, yıllardır diyalizle yaşayan Songül Avşar ve Nilüfer Sürmeli'ye nakledildi. Karaciğer içinse Çapa Tıp Fakültesinde bir haftadır karaciğer yetmezliği nedeniyle tedavi gören 45 yaşındaki bir anne, Ruşen Yerli, nakil ameliyatına dakikalar kala hayatını kaybetti. Yerli için düşünülen karaciğer, 34 yaşındaki Bayram Balta'ya nakledildi. Genç tiyatrocunun iki korneası ise iki ihtiyaç sahibine nakledildi. Gelişmeleri hastaneye gelerek izleyen baba Selçuk Uluergüven ise nakillerin, acısını hafiflettiği inancındaydı.

44. 6)DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE ORGAN NAKLİNİN GELDİĞİ NOKTA A)DÜNYADA ORGAN NAKLİDoku ve organ nakli dünyamızda beklenenin çok altında seyretmektedir.Her geçen yıl bu açık gittikçe artmaktadır.Rakamlara göre bugüne kadar dünya genelinde yaklaşık 470.000 böbrek, 74.000 karaciğer ve 54.000 kalp nakli yapılmıştır. Bekleyen ise 1 milyara yakın...

45. Bugün Almanya'da böbrek nakli için bekleme süresi 2005 yılı verilerine göre yaklaşık 6 ila 8 yıldır. Kalp, karaciğer ve akciğer organ bekleme listelerindeki birçok hasta, zamanında bir organ bulunamadığı için ölmektedir. Neden artış bu kadar hızlı ? Ölümcül trafik kazalarının azalması, fakat buna karşılık sadece organ nakli ile iyileştirilebilecek hastalıkların da çoğalmasıdır. Teknolojinin gelişmesi sonucu, tıbbın giderek daha çok hastalığa organ nakli yapılabilir gözüyle bakmasıdır. Bazı devletlerdeki yasal düzenlemelerin bağışların yapılmasına engel olmasıdır. ABD'de ise organ bağışını teşvik için vergi indirimleri ve iş kaybını karşılama yöntemlerine başvurulmaktadır.

46. YILLARA GÖRE DÜNYADA DONÖR SAYISI (10 Mayıs 2008 (UTC) tarihinde inceleyiciKarduelis tarafından incelenmiş ve görüntünün o tarihte uygun lisansa sahip olduğu doğrulanmıştır.)

47. BEKLEYENLER ÇIĞ GİBİ BÜYÜYOR (Avrupa’daki ortalama verilerdir.)

48. DÜNYA SİZİ BAĞIŞA ÇAĞIRIYOR

49. SINIFTA KALDIK ! İspanya 34.6 İtalya 21.1 Fransa 20.9 ABD 20.0 Almanya 13.8 İngiltere 12.3 Yunanistan 6.2 Türkiye 2.0 Romanya 0.4 (Nüfusa oranla donör yoğunludur.)

50. TEŞVİK VE BİLİNÇLENME ŞART !!! Sağlık Bakanlığının yaptığı bir takım araştırmalardaki rakamlara göre tıp fakültesi öğrencilerinin yüzde 30.2’si organlarını bağışlamak istemiyor. Sadece yüzde 5.3’ününorgan bağış kartı var. Enteresan olanı ise yüzde39’u organ nakline inanmıyor. Galiba bu noktadanbaşlamak gerekiyor çünküatandıkları alanlarda halkınakle teşvik edecek olanlar,bu insanlardır.