ÇOCUK ve ERGEN PSİKOLOJİSİ

1. ÇOCUK ve ERGEN PSİKOLOJİSİ Yrd.Doç. Dr. Mustafa ÖNDER AİBÜ Eğitim Fak. Öğr.Üyesi

3. ÇOCUK EĞİTİMİ TARİH BOYUNCA YETİŞKİNLERİ MEŞGUL ETMİŞTİR. • ÇOCUK HER DÖNEMDE FARKLI ÖZELLİKLERE SAHİPTİR VE FARKLI ŞEYLERİ ÖĞRENEBİLİR. • BİZİM ÖNCELİKLE YAŞ GRUPLARINI,BU GRUP ÇOCUKLARININ ÖZELLİKLERİNİ VE BİREYSEL FARKLILIKLARI BİLMEMİZ GEREKİR.

5. Din Eğitiminde de aynı kaide ve kurallar geçerlidir. • Peygamberimizin“Yedi yaşına gelince namazı tavsiye edin, On yaşına gelince kılmazlarsa ikaz edin ve yataklarını ayırın” (EBU DAVUD-SALAT/26)“Kimin çocuğu varsa onunla çocuklaşsın”KENZU-L UMMAL,16/457 hadis-i şerifleri bize çocuk eğitiminde yaşa göre eğitim yapılması gerektiğini gösteriyor.

7. Yaz Kurslarında daha önce bazı kaide ve kuralları öğrenmiş, okuma-yazma bilen ve okuduğunu dinlediğini anlayan çocuklar gelmekteydi. İşimiz daha kolaydı. • Ama şimdi okuma-yazma bilmeyen, dinlediğini anlayamayan çok sayıda çocuk gelecek ve biz onları şekillendireceğiz. • İşimiz daha da zorlaşmış ve kendimizi özellikle çocuk psikolojisi konusunda geliştirmemiz zorunlu hale gelmiştir.

9. Çocuk ve ergen gelişimine dair bazı temel bilgilere sahip olursak, yapacağımız eğitim-öğretim daha verimli ve faydalı olur.

11. KRİTİK DÖNEM: İlgili davranışın kazanılması gerektiği dönem demektir.Şayet davranış bu dönemde kazanılmazsa sonraki dönemlerde kazanılamaz veya telafi edilemez. -Kedilerin Görmeleri.(3-15Hafta- Yatay, Dikey çizgiler) -Fransa-Aveyron-VİCTOR.(11 yaşında bulundu) -ABD-Los Angeles-GENİE.(13 yaşında kız)

13. GELİŞİMİ; • FİZİKSEL, • ZİHİNSEL, • PSİKOSOSYAL, • AHLAKİ olarak dört ana başlık altında inceleyebiliriz. Biz ZİHİNSEL ve PSİKOSOSYAL GELİŞİM ÜZERİNDE DURACAĞIZ.

15. Piaget’e göre: ZEKA:Çevreye Uyum Sağlayabilme Yeteneğidir. İnsanlar doğuştan getirdikleri iki temel eğilime sahiptirler: -ÖRGÜTLEME -UYUM SAĞLAMA Örgütleme:Karşı karşıya kaldığımız kavram ve olayları birbirleriyle tutarlı bütünler haline getirmektir. (yiyecek-bilgi)

17. UYUM SAĞLAMA: 1-Özümleme 2-Uyma ŞEMA: Çocuğun Çevresiyle Etkileştikçe Geliştirdiği Davranış ve Düşünce Kalıpları. (KEDİ > KAPLAN) İlk defa kaplan gören çocuk onu önce zihnindeki kedi şema’sına uyarlamaya çalışır (ÖZÜMLEME). Eğer bu yeterli olmazsa yeni bir şema oluşturur (UYMA).

19. ***İşte Çocuğun Din Eğitiminde Bizim en Önemli katkımız bu şemaların doğru oluşması ve kullanılabilmesidir.*** • Eğer bunu yapamazsak, çocuk dini yanlış anlar ve bu yanlış anlamanın üzerine bina edeceği diğer bilgiler kendisi için sürekli endişeye,sıkıntıya hatta karşı çıkmaya sebep olabilir.

21. Çocuğun zihnindeki bilgiler ve şema’lar sürekli dengelenme eğilimindedir. • Yeni edinilen bilgiler dengeyi bozar. • “Kafam karıştı”,”Biraz düşüneyim”, “Biraz dinleneyim” gibi ifadeler bu dengenin bozulmasını gösterir. • Çocuğun zihninde yeniden denge sağlayabilmesi için ona fırsat vermeliyiz. Çünkü yeni öğrendiği dini bilgiler ve kavramlar henüz yerleşmemiştir.

23. Bu kritik dönemde çocuklarımız ALLAH,CENNET, CEHENNEM, MELEK, ÖLÜM, PEYGAMBERgibi kavramlarla sık sık karşılaşmaktadırlar. • Toplum Kültürümüzde çocuklara ilk öğrettiğimiz kavramlar bunlardır. • “ALLAH BİR”, “ALLAH TAŞ YAPAR”, “ALLAH YAKAR”, “ALLAH SEVMEZ” gibi ifadeleri çocuklara söyleriz.

25. Halbuki bu dönemde henüz SOYUT düşünemeyen çocuklarımız bu kavramları anlamakta zorlanmakta ve zihinlerindeki hiçbir şema’ya uyduramamakta hatta dengeleri bozulmaktadır. • Bu gerçeği göz önünde bulundurarak çocuklarımıza din eğitimi vermeliyiz. *Allah sever, korur, verir gibi olumlu kavramları kullanmalıyız. MELEK>Melek gibi..

27. Kurslarda sözlü ve yazılı kavramlara dikkat etmeli, kullandığımız kavramların çocuklar tarafından anlaşılıp anlaşılmadığını ve aynı şeyi anlayıp anlamadığımızı bilmeliyiz. • Aksi takdirde havanda su döveriz. • Peygamber-Lamba. Kur’an’ın nüzulü-vahiy. Sizin köyde Allah var mı?

29. Besmele ve anlamı>Rahman ve Rahim… • Din günü,hesap günü, mükellef vb. • Allahu Ekber > Mukaddes > ilh… • Şiir, hikaye, masal teknikleri kullanılabilir. • Belli bir yaşa kadar duygusal eğitim,kur’an,kısa dualar, şiir ve ilahi… • Soyut düşünceye geçince diğer konular…

31. Zihin Gelişimi Dönemleri: 1-Sensori-Motor Dönem (0-2 yaş). 2-İşlem Öncesi Dönem (2-7 yaş). 3-Somut İşlemler Dönemi (7-12 yaş). 4-Soyut İşlemler Dönemi (12- > yaş). Bizim muhatap olacağımız çocuklar son üç guruba dahil çocuklardır. Bunlardan sadece son guruptakiler her şeyi anlar.

33. Sensori-Motor Dönem (İlgi alanımıza girmiyor). • İşlem Öncesi Dönem (2-7 Yaş): Bu dönemde çocuklara verilecek eğitimde DİL ve KAVRAM gelişimine önem verilmeli, nesne lerle ilgili deneyimleri arttırılmalı. Oyun ve oyun- cak zenginliği olmalıdır. Bu dönem eylemin dü- şünceye dönüştüğü, eylem ve nesnelerin ŞEMA landırıldığı dönemdir.

35. Somut İşlemler Dönemi (7-12 Yaş): Kavramlar oluşur.KORUNUM kavramı edinilir. (Madde,Uzunluk,Nitelik değişmezliği, Sayı korunumu, Alan korunumu, Ağırlık ve Hacim korunumu) Diğer çocuklarla ilişki kurulur. Özdeşlik, Ödünleme, Tersinebilirlik, Sıralama ve Sınıflama kavramları yerleşir. * Yoğun bir öğrenci gurubumuz olacaktır.

37. Soyut İşlemler Dönemi (12 >): Somut bağlamlardan sıyrılmış kavramlar oluşur. (Atom, oran, enerji, melek, ahiret, kader) *Soyut fikirler analiz, sentez yapılabilir. İhtimaller düşünülür. Nesne ve olayların yokluğunda soyut düşünülebilir. *Bu guruba ait öğrencilerimiz de olacaktır. *Ama hepsi aynı düzeyde soyut kavramları anlayamayabilir. Bu öğrencileri dikkate almalı.

39. Çocuklar aynı yaş ve sınıfta olsalar dahi aralarında mutlaka bireysel farklılıklar vardır. Hatta tek yumurta ikizi kardeşler bile farklı özellik gösterirler. • Bunun için sınıfta ortalama bir seviye ve üslup ile ders yapmamız ve ortalama seviye’nin altında kalanlara destek olmamız gerekir.

41. Ergenlik Döneminde Çocuklar: • Kendilerinin Dünyanın Merkezi Olduğunu, • Herkesin Onları Gözlediğini,konuştuğunu, • Fiziki Gücün her Şeyi Halledeceğini, • Karşı Cinsin Çok Önemli Olduğunu DÜŞÜNÜRLER. • Hassastırlar,Ayrıntılara Dikkat Ederler, Gururlarına Düşkündürler. Yalnızlık ve Yabancılaşma hissederler. Hızlı fiziki değişim yaşarlar. Buna Göre Davranmalıyız ve Dikkatli olmalıyız.

43. Çocuğun hangi zeka türünde yetenekli olduğunu keşfetmekte önemlidir. Aslında başarısız ve tembel çocuk yoktur, keşfedilmemiş çocuk vardır.(Film: Her çocuk özeldir. 3 idiot) • Sol Ayağım> Christy Brown>Ter: Z.Elif Çakmak.Arıon Yay. • Bedensel-kinestetik, Kişilerarası-Sosyal, Benlik Bilgisi, Mantıksal-Matematiksel, Müzik-Ritmik, Görsel-Uzaysal, Sözel-Dilbilimselzeka türlerinden birisinde yetenekli olabilir. BUNU KEŞFEDERSEK BAŞARI YÜKSELİR.

45. İyi giyimli, güler yüzlü, sevecen olun. (Z.T.OĞLU) • Çocukların velileri ve DKAB öğretmenleri ile iyi bir irtibat kurun. • Öğrencileri kesinlikle başkası ile kıyaslamayın. Moral verin motive edin. • Yapacağınız sınavların sonucunu mutlaka paylaşın. Öğrenci zayıf olduğu hususlarıbilsin. • Hataları düzeltirken gururlarını kırmayın. • Oyun,ibadet,gezi,spor etkinlikleri yapın. • Yaz Kursu bitince ilişkiniz de bitmesin. • Kurs bitiminde uygulamaya ait önerilerinizi bildirin.

46. AYRINTILI BİLGİ İÇİN • mustafaonder.wordpress.com sitesini ziyaret ediniz.

47. BAŞARI DİLEKLERİMLE TEŞEKKÜRLER !