Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Analiza SWOT

1. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju WsiAnaliza SWOT WARSZAWA 22 maja 2013 r.

2. Priorytet 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich CELE SZCZEGÓŁOWE: a) zwiększanie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach wiejskich, b) wzmacnianie powiązań między rolnictwem i leśnictwem a badaniami i innowacją, c) promowanie uczenia się przez całe życie oraz szkolenia zawodowego w sektorach rolnym i leśnym.

3. MOCNE STRONY Rosnący poziom aspiracji edukacyjnych i wykształcenia ludności wiejskiej Duża i wewnętrznie zróżnicowana grupa potencjalnych odbiorców usług szkoleniowych i doradczych, w tym rolników i uczestników łańcucha żywnościowego Ukształtowana grupa instytutów naukowych i ośrodków akademickich mogących przekazywać wiedzę i dostarczać nowych rozwiązań Doradztwo rolnicze, w tym publiczne, o ukształtowanej strukturze i potencjale dalszego rozwoju

4. SŁABE STRONY Nadal niski poziom wykształcenia ludności wiejskiej, w tym rolników Niewystarczająca świadomość potrzeby stałego doskonalenia wiedzy i innowacyjności wśród rolników Niewystarczająca podaż szkoleń odpowiadających specyficznym potrzebom różnych grup odbiorców Brak wykształconych mechanizmów współpracy i transferu wiedzy z sektora naukowego do doradztwa i sfery rolnictwa Słabość mechanizmów wiążących pracę sfery naukowej z zapotrzebowaniem odbiorców i niewystarczająca podaż rozwiązań innowacyjnych Słaby przepływ wiedzy i innowacji pomiędzy producentami rolnymi i w łańcuchu żywnościowym Duże zróżnicowanie i obniżający się poziom innowacyjności sektora

5. SZANSE Rosnące zapotrzebowanie na wiedzę i innowacje w związku z wyzwaniami stojącymi przed sektorem rolnym, zwłaszcza w aspekcie jego konkurencyjności, wzmocnienia łańcucha żywnościowego oraz środowiska i klimatu Wzrost kompetencji i umiejętności oraz rozwój współpracy podmiotów w łańcuchu transferu wiedzy (instytucje badawcze, edukacyjne, doradcy odbiorcy) Doskonalenie komunikacji i kanałów przekazywania wiedzy (narzędzi transferu wiedzy i innowacji) Szersze wykorzystanie praktyk zawodowych Wykorzystanie rozwiązań zagranicznych Rozwój form kształcenia ustawicznego Wysoki potencjał instytutów i uczelni oraz organizacji rolniczych

6. ZAGROŻENIA Brak rozwiązań na miarę wyzwań lub niedostosowanie oferty sektora naukowo – badawczego i edukacyjnego do potrzeb odbiorców Zbyt niski w stosunku do potrzeb poziom finansowania zadań z zakresu badań, transferu wiedzy i współpracy Niewystarczające kompetencje zawodowe kadr doradczych i zahamowanie wdrażania nowych rozwiązań w sektorze Niedostosowanie mechanizmów i zakresu transferu wiedzy do potrzeb sfery rolnictwa Niewystarczający poziom wiedzy i umiejętności rolników, spadek innowacyjności

7. Priorytet 2. Poprawa konkurencyjności wszystkich sektorów rolnictwa i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych. CELE SZCZEGÓŁOWE: a) Ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw rolnych stojących przed poważnymi problemami strukturalnymi, a szczególnie gospodarstw rolnych o niskim poziomie uczestnictwa w rynku, gospodarstw rolnych prowadzących działalność o charakterze rynkowym w określonych sektorach i gospodarstw wymagających zróżnicowania produkcji rolnej, b) ułatwienie wymiany pokoleń w sektorze rolnym.

8. MOCNE STRONY Duże zasoby uprawnej ziemi. Duże zasoby względnie taniej siły roboczej na obszarach wiejskich. Niskie koszty pracy w porównaniu z krajami Europy Zachodniej. Dobra jakość produktów rolnych. Rosnąca specjalizacja regionalna. Koncentracja w istotnych sektorach produkcji (mleka, zboża, owoce i warzywa, mięso). Rosnący udział osób z wykształceniem rolniczym, w tym wyższym. Korzystna struktura wiekowa właścicieli gospodarstw

9. SŁABE STRONY Duża liczba gospodarstw o małym potencjale produkcyjnym i niskiej specjalizacji. Słabe warunki agroklimatyczne w niektórych regionach (duży udział gleb słabych i zakwaszonych, niedobór wody itp). Niska przeciętna produktywność w sektorze rolnym. Ograniczona ilość kapitału w gospodarstwach. Ukryte i długotrwałe bezrobocie na obszarach wiejskich. Mała podaż produktów lokalnych. Ograniczone możliwości przekształcania się gospodarstw o wysokiej specjalizacji. Wysokie zużycie obiektów inwentarskich i wyposażenia technicznego. Malejące przewagi komparatywne w zakresie cen i kosztów pracy. Obniżająca się konkurencyjność produkcji zwierzęcej (trzoda chlewna, bydło, owce). Mała liczba innowacyjnych rozwiązań w rolnictwie w zakresie ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Słabo wykształceni prowadzący gospodarstwa. Mała liczba następców a także mała liczba młodych osób przejmujących gospodarstwa. Migracja młodych osób z obszarów wiejskich.

10. SZANSE Duży rynek wewnętrzny. Wzrost siły nabywczej konsumentów w Polsce. Globalny wzrost zapotrzebowania na żywność. Pozytywny wizerunek produktów wśród konsumentów wewnętrznych. Rozwój rynków niszowych produktów lokalnych, regionalnych, tradycyjnych i ekologicznych oraz produkowanych w ramach „systemów jakości”. Stale rosnące standardy produkcji – poprawa jakości produktów i rozwój zrównoważony rolnictwa Nowe technologie poprawiające produktywność, pozytywnie wpływające na ochronę środowiska i zmiany klimatu, poprawiające jakość produktu. Rosnące zapotrzebowanie na energię (wykorzystanie biomasy). Silne przetwórstwo. Gotowość ośrodków- naukowo badawczych do współpracy z rolnikami. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich.

11. ZAGROŻENIA Globalizacja . Import tańszej żywności. Postępująca urbanizacja – przekształcenie ziemi rolnej na tereny budowlane. Ograniczenia w produkcji w związku z rosnącymi wymogami ochrony środowiska w rolnictwie. Depopulacja i pogorszenie struktury demograficznej na obszarach wiejskich, w regionach. Pogłębiający się deficyt wody. Nasilenie negatywnych skutków zmian klimatu (m. in. deficyt wody).

12. Priorytet 3. Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie CELE SZCZEGÓŁOWE: a) lepsze zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości, promocję na rynkach lokalnych, krótkie cykle dostaw, grupy producentów i organizacje międzybranżowe; b) wspieranie zarządzania ryzykiem w gospodarstwach rolnych.

13. MOCNE STRONY Wiele małych i średnich gospodarstw o rosnącej specjalizacji. Zaufanie konsumentów do produktów z małych gospodarstw, szczególnie oferowanych bezpośrednio przez rolnika. Przetwórstwo rolno - spożywcze jako główny odbiorca produktów rolnych. Duży potencjał do działania rolników, większe wykorzystanie Internetu. Popyt na produkty wysokiej jakości (światowy i krajowy). Duży rynek wewnętrzny. Rosnąca integracja pozioma producentów. Istniejące targowiska. Istnienie systemu ubezpieczeń

14. SŁABE STRONY Niewystarczający poziom zorganizowania rolników i małe zainteresowanie współpracą. Słaba integracja łańcucha żywnościowego. Niewchodzenie rolników w dalsze fazy łańcucha żywnościowego (bariery organizacyjne, prawne, finansowe). Trudności ze zbytem produktów rolnych i lokalnej żywności małych gospodarstw. Słabo rozwinięte alternatywne kanały zbytu. Niska koncentracja podaży surowców rolnych i niewystarczające dopasowanie surowców do potrzeb przetwórstwa. Zbyt mały potencjał rozwojowy MŚP, słaby dostęp do kapitału, know how, kontakty z dużymi sieciami handlowymi. Nieliczne funkcjonujące systemy jakości. Zbyt wysokie koszty inwestycji w lokalne przetwórstwo i dystrybucję, zbyt wysoki poziom kontroli procesów produkcji. Mała powszechność ubezpieczeń. Wycofanie wielu instrumentów stabilizujących rynki rolne. Niechęć i brak wiedzy oraz niewystarczające środki do ubezpieczania się od ryzyk przez rolników. Brak danych o dochodach rolników. Brak działań prewencyjnych. Słaby system monitorowania zjawisk.

15. SZANSE Lepsza integracja producentów z przetwórstwem. Mocniejsza pozycja MŚP w stosunku do handlu w tym wzrost eksportu. Wzrost potencjału MŚP (odbiór produkcji rolnej i tworzenie miejsc pracy). Wzrost produkcji wysokojakościowej, lokalnego przetwórstwa. Powstanie nowych, krótszych łańcuchów żywnościowych. Lepsze zorganizowanie producentów i wprowadzanie produktów do obrotu. Lokalny marketing i promocja produktów w tym poprzez grupy, spółdzielnie i systemy jakości. Lepsza informacja rynkowa. Możliwość szkoleń i współpracy i wymiany doświadczeń. Stabilne, powtarzalne, duże partie produktów rolnych. Lokalne rynki korzystne dla klimatu poprzez zmniejszenie transportu. Rozwój bazy wiedzy w zakresie organizacji i funkcjonowania łańcucha żywnościowego, rozwoju innowacyjnych produktów i profesjonalnej promocji. Edukacja rolników dotycząca zarządzania ryzykiem. Wprowadzanie nowych instrumentów. Wprowadzanie i rozpowszechnianie innowacyjnych systemów zapobiegania szkodom.

16. ZAGROŻENIA Dekoniunktura. Spadek popytu na produkty droższe, wysokojakościowe. Konkurencja ze strony importowanej żywności w tym wysokiej jakości. Dalsza koncentracja sektora handlu. Przyzwyczajenie konsumentów do „szybkich” zakupów w dużych sieciach. Niska znajomość i zainteresowanie produktami lokalnymi i wysokojakościowymi. Utrata stabilnej bazy surowcowej. Duża konkurencja pomiędzy MŚP. Coraz częstsze występowanie sytuacji kryzysowych (zwłaszcza związanych ze zmianami klimatu). Spadek produkcji rolnej w wyniku kryzysów, klęsk żywiołowych i katastrof.

17. Priorytet 6. Zwiększenie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. CELE SZCZEGÓŁOWE: a) ułatwianie różnicowania działalności, zakładania nowych małych przedsiębiorstw i tworzenie miejsc pracy; b) wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich; c) zwiększanie dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) na obszarach wiejskich oraz podnoszenie poziomu korzystania z nich i poprawianie ich jakości.

18. MOCNE STRONY Duże zasoby pracy na obszarach wiejskich. Niskie koszty pracy i prowadzenia działalności gospodarczej. Wysokie walory kulturowe, środowiskowe i turystyczne obszarów wiejskich. Silne więzi społeczne w ramach społeczności lokalnych.

19. SŁABE STRONY Niskie kwalifikacje mieszkańców obszarów wiejskich. Wysokie bezrobocie i niskie dochody ludności wiejskiej. Niska mobilność zawodowa mieszkańców obszarów wiejskich. Wysoki poziom zagrożenia ubóstwem. Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna i społeczna. Ograniczenia budżetowe samorządów lokalnych oraz brak prywatnego kapitału inwestycyjnego.

20. SZANSE Zwiększenie możliwości zatrudnienia poza rolnictwem w miejscu zamieszkania lub poza nim. Rozwój infrastruktury technicznej i społecznej na obszarach wiejskich. Aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich, podniesienie ich kwalifikacji i umiejętności. Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw na obszarach wiejskich. Upowszechnienie wykorzystania Internetu w prowadzeniu działalności gospodarczej, pracy na odległość i jako źródła informacji.

21. ZAGROŻENIA Pogłębiające się różnice w poziomie rozwoju między miastem a wsią. Postępująca migracja z obszarów wiejskich szczególnie kobiet, osób młodych i wysoko wykwalifikowanych. Spadek przedsiębiorczości i liczby miejsc pracy.

22. Dziękuję za uwagę