I. Jak działa system polskiej statystyki publicznej?

1. STATYSTYKA PUBLICZNAWarsztaty, cz. Idr Kazimierz Kruszka k.kruszka@stat.gov.pl k.kruszka@neostrada.plwww.stat.gov.pl

2. I. Jak działa system polskiej statystyki publicznej? • Podstawy prawne i organizacja statystyki publicznej w Polsce. • Program badań statystycznych. • Europejski System Statystyczny.

3. Podstawy prawne statystyki publicznej w Polsce (1)- Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz.U. 1995, nr 88, poz. 439 z późn.zmianami) http://www.stat.gov.pl/bip/56_PLK_PRINT.htm

4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999 r.w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (Dz. U. 1999 , nr 69, poz. 763 z późn. zm.) • REGON • http://www.stat.gov.pl/bip/regon_PLK_HTML.htm Podstawy prawne statystyki publicznej w Polsce (2)

5. Podstawy prawne statystyki publicznej w Polsce (3) • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. 1998 , nr 157, poz. 1031 z późn. zm.) TERYT http://www.stat.gov.pl/bip/36_PLK_HTML.htm

6. Podstawy prawne statystyki publicznej w Polsce (4) • Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 września 1999 r. w sprawie trybu i form ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania wynikowych informacji statystycznych (Dz. U. 1999, nr 75, poz. 842) http://www.stat.gov.pl/bip/55_PLK_HTML.htm

7. Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (1) • Statystyka publiczna - system zbierania danych statystycznych, gromadzenia, przechowywania i opracowywania zebranych danych oraz ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania wyników badań statystycznych jako oficjalnych danych statystycznych. Statystyka publiczna zapewnia rzetelne, obiektywne i systematyczne informowanie społeczeństwa, organów państwa i administracji publicznej oraz podmiotów gospodarki narodowej o sytuacji ekonomicznej, demograficznej, społecznej oraz środowiska naturalnego.

8. Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (2) • Badania statystyczne - zbieranie, gromadzenie i opracowywanie danych statystycznych oraz ogłaszanie i udostępnianie wyników dokonanych obliczeń, opracowań i analiz, w tym podstawowych wielkości i wskaźników.

9. Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (3) • Operat do badań statystycznych - wykaz wybranych, według określonych cech, osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie- mających osobowości prawnej oraz osób fizycznych będących podmiotem obserwacji statystycznej wraz z ich identyfikacją adresową.

10. Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (4) • Dane jednostkowe - dane osobowe dające się powiązać z konkretną osobą fizyczną lub dane indywidualne dające się powiązać z podmiotem gospodarki narodowej albo inną osobą prawną bądź jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej.

11. Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (5) • Podmiot gospodarki narodowej - osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej oraz osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą.

12. Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (6) • Urzędowe rejestry - prowadzone na podstawie ustaw lub przepisów wydanych w wykonaniu ustaw przez sądy i organy administracji publicznej - rejestry i ewidencje zawierające informacje o osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej i osobach fizycznych oraz ich działalności, a także o innych zjawiskach, zdarzeniach i obiektach, a w szczególności rejestry: sądowe, ubezpieczeń społecznych, podatników, podmiotów gospodarki narodowej, podziału terytorialnego kraju oraz ewidencje: ludności, działalności gospodarczej, udzielonych zezwoleń i koncesji, gruntów, budynków, budowli i obiektów infrastruktury.

13. Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (7) • Systemy informacyjne administracji publicznej - systemy zbierania, gromadzenia i przetwarzania informacji przez organy administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego, inne instytucje rządowe, organy rejestrowe i Narodowy Bank Polski, prowadzone w oparciu o przepisy kompetencyjne lub inne akty prawne związane bezpośrednio z wykonywaniem przez nie zadań statutowych.

14. Organizacja statystyki publicznej w Polsce (1) • Służby statystyki publicznej stanowią Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), podlegli mu dyrektorzy urzędów statystycznych  oraz inne jednostki statystyki, o których mowa w art. 27 i 29 ustawy o statystyce publicznej. • Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach statystyki jest Prezes GUS wykonujący swoje zadania przy pomocy służb statystyki publicznej.

15. Organizacja statystyki publicznej w Polsce (2) • Nadzór nad Prezesem GUS sprawuje Prezes Rady Ministrów. • Prezesa GUS powołuje Prezes Rady Ministrów spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. • Prezes Rady Ministrów odwołuje Prezesa GUS. • Prezes GUS pełni swoje obowiązki przy pomocy wiceprezesów, powoływanych przez Prezesa Rady Ministrów, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, na wniosek Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Prezes Rady Ministrów odwołuje wiceprezesów.

16. Organizacja statystyki publicznej w Polsce (3) • Organizację Głównego Urzędu Statystycznego określa statut nadany, w drodze rozporządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów. http://www.stat.gov.pl/bip/11_PLK_HTML.htm

17. Organizacja statystyki publicznej w Polsce (4) W skład GUS wchodzą następujące komórki organizacyjne: 1) Gabinet Prezesa, 2) Departament Programowania i Koordynacji Badań, 3) Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, 4) Departament Studiów Makroekonomicznych, 5) Departament Opracowań Zbiorczych, 6) Departament Badań Demograficznych, 7) Departament Badań Społecznych, 8) Departament Pracy, 9) Departament Warunków Życia, 10) Departament Rachunków Narodowych, 11) Departament Badań Regionalnych i Środowiska,

18. Organizacja statystyki publicznej w Polsce (4a) 12) Departament Przedsiębiorstw, 13) Departament Finansów, 14) Departament Produkcji, 15) Departament Handlu i Usług, 16) Departament Rolnictwa, 17) Departament Informacji, 18) Departament Informatyki Statystycznej, 19) Departament Europejskiego Systemu Statystycznego i Współpracy Międzynarodowej, 20) Departament Kadr i Szkolenia, 21) Biuro Dyrektora Generalnego, 22) Departament Administracyjno-Budżetowy.

19. Urzędy statystyczne • Szczegółowy zakres zadań i organizację urzędu statystycznego określa statut nadany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. • Urzędem statystycznym kieruje dyrektor, będący organem administracji niezespolonej w województwie, powoływany i odwoływany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Prezes GUS powierza obowiązki zastępcy bądź zastępcom dyrektora urzędu. • Dyrektor urzędu może powoływać stałe komisje lub zespoły robocze, określając ich nazwę, skład, zakres i tryb działania. • Do zadań każdego urzędu należy również wykonywanie specjalistycznych zadań ogólnopaństwowych, realizowanych w ramach prac prowadzonych na rzecz statystyki publicznej jako całości.

20. SCHEMAT ORGANIZACYJNYURZĘDU STATYSTYCZNEGO W POZNANIU

21. Program badań statystycznych (1) • Program badań statystycznych statystyki publicznej- uchwalony przez Radę Ministrów wykaz ustalający zakres tematyczny, przedmiotowy i podmiotowy badań statystycznych oraz związane z nimi obowiązki. http://www.stat.gov.pl/bip/4768_PLK_HTML.htm • Badania statystyczne statystyki publicznej mogą dotyczyć każdej dziedziny życia społecznego i gospodarczego oraz występujących w nim zjawisk dających się obserwować i analizować z wykorzystaniem metod statystycznych.

22. Program badań statystycznych (2) • Rada Ministrów zapewnia ujęcie w programach badań statystycznych statystyki publicznej badań mających podstawowe znaczenie dla obserwacji procesów społecznych i gospodarczych. • Rada Statystyki - organ opiniodawczo-doradczy w sprawach statystyki działający przy Prezesie Rady Ministrów.

23. Zadania Rady Statystyki 1. Ustalanie, na podstawie propozycji przygotowanej przez Prezesa, corocznie, na każdy następny rok projektu programu badań statystycznych; 2.  Przedstawianie Radzie Ministrów, nie później niż do dnia 30 czerwca każdego roku, projektu programu badań statystycznych statystyki publicznej; 3. Rekomendowanie przeprowadzenia badań nowych i badań cyklicznych o szerokim zasięgu obserwacji statystycznej oraz związanych z nimi prac metodologicznych i przygotowawczych, projektowanych na okres najbliższych dziesięciu lat;   4. Ocena realizacji programu badań statystycznych statystyki publicznej oraz formułowanie opinii w innych sprawach mających istotne znaczenie dla rozwoju statystyki publicznej,   5 Opiniowanie projektu wydatków budżetowych na badania statystyczne.

24. Program badań statystycznych (3) Dla każdego badania określane są: 1)  temat i organ prowadzący badanie, 2)  rodzaj badania, 3) zakres podmiotowy i przedmiotowy oraz źródła zbieranych danych statystycznych, 4) podmioty gospodarki narodowej i osoby fizyczne nie-prowadzące działalności gospodarczej zobowiązane do udzielania informacji i przekazywania danych statystycznych lub uczestniczące w badaniu na zasadzie dobrowolności,   5) formy, częstotliwość, terminy i miejsce przekazywania danych statystycznych, • rodzaje wynikowych informacji statystycznych oraz formy i terminy ich udostępnienia,   7)  koszty i sposób finansowania.

25. Europejski System Statystyczny (1) • Eurostat- Europejski Urząd Statystyczny(European Statistical Office) urząd Komisji Europejskiejz siedzibą w Luksemburgu. Powstał w 1972 r. Zastąpił wcześniejsze Statistical Office of the European Community (SOEC), które funkcjonowało od 1959 r. Zajmuje się sporządzaniem prognoz i analiz statystycznych dotyczących obszaru UE i EFTA, istotnych dla podejmowania decyzji przez organy wspólnotowe, oraz koordynowaniem i monitorowaniem prac narodowych urzędów statystycznych w celu unifikacji stosowanych przez nie metod badań, a także konsolidowaniem statystyk krajowych państw członkowskich. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/about_eurostat/corporate/introduction

26. Europejski System Statystyczny (2) • Europejski System Statystyczny (ESS) - oznacza partnerstwo wiążące Eurostat, krajowe instytuty statystyczne oraz inne organy odpowiedzialne w każdym państwie członkowskim UE za tworzenie i upowszechnianie statystyk europejskich. • Misja Europejskiego Systemu Statystycznego Dostarczanie UE i światu wysokiej jakości informacji dotyczących gospodarki i społeczeństwa na poziomie europejskim, narodowym oraz regionalnym i zapewnienie dostępności tych informacji każdemu, komu mogą one służyć do celów podejmowania decyzji, prowadzenia badań i dyskusji.

27. Europejski System Statystyczny (3) • Wizja Europejskiego Systemu Statystycznego ESS ma być najważniejszym światowym liderem w usługach dostarczania informacji statystycznych dla UE i państw członkowskich. W oparciu o naukowe zasady i metody, ESS będzie oferować i stale ulepszać program zharmonizowanej statystyki europejskiej, tworząc podstawy dla procesów demokratycznych i postępu społeczeństwa.

28. Europejski System Statystyczny (4) • Współpraca w ramach ESS http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/POZ_sds_wspolpraca_w_ESS.pdf http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/about_eurostat/european_framework/ESS http://www.ons.gov.uk/about/what-we-do/relationships-abroad/european-statistical-system--ess- ********** Koniec cz. I

29. ANEKS (1) Pytania kontrolne • Ile jest w Polsce urzędów statystycznych , jak się nazywają, gdzie mają swoje siedziby i oddziały? • Ile agencji statystycznych działa w ramach polskiej statystyki publicznej? • Jak nazywają się aktualni: prezes i wiceprezesi GUS?

30. ANEKS (2) Tematyka II części warsztatów • Charakterystyka zasobów publicznej informacji statystycznej i zasady dostępu do nich. • Tajemnica statystyczna. • Agregacja i dezagregacja danych.

31. ANEKS (3) Tematyka III części warsztatów • Dane wynikowe i ich opracowanie. • Wybrane metody graficzne. • Geograficzne Systemy Informacyjne (GIS). • Publikowanie wyników badań statystycznych (tematyka, formy, nośniki).