Leade r działaniem Sektorowego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich

1. Leaderdziałaniem Sektorowego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich Irek Czarnowski 7 września 2007r.

2. Agenda • Geneza • Definicja • Założenia • LGD • Członkowie • LEADER 2007-2013

3. Strategia aktywizacji obszarów wiejskich Europy • Unia Europejska poszukuje od lat recepty na wspieranie rozwoju obszarów wiejskich • Pierwsze inicjatywy na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w UE (1988)

4. Strategia aktywizacji obszarów wiejskich Europy Europejski Ruch Odnowy Wsi i Małych Miast opublikował w 1994 roku “Strategię dla wiejskiej Europy”. Dokument zakłada, że rozwój obszarów wiejskich powinien się łączyć z przestrzeganiem trzech podstawowych zasad: • związek ludzi ze środowiskiem, traktowanie na równi spraw ludzi i ich środowiska (naturalnego i kulturowego); • zintegrowana działalność, oznaczająca współpracę między różnymi instytucjami - administracją rządową, samorządową z mieszkańcami, zmierzającą do przygotowania i realizacji projektów mających na celu rozwój lokalny, • konsultacje i zaangażowanie, rozumiane jako uwzględnianie poglądów i oczekiwań oraz zasobów lokalnych społeczności w procesach ich rozwoju. Istotą “Strategii dla wiejskiej Europy” jest akcentowanie znaczenia rozwoju lokalnego oraz roli społeczności lokalnych. Rozwój lokalny musi dokonywać się przede wszystkim w oparciu o zasoby miejscowe (przyrodnicze, społeczne, gospodarcze, kulturalne) oraz poprzez włączenie w ten proces społeczności lokalnych.

5. Szczyt berliński oraz Biała Księga Europejskiego Sposobu Zarządzania • Biała Księga formułuje zasady, które mają zapewnić jakościową poprawę funkcjonowania instytucji i zwiększyć zaufanie społeczne • otwartość instytucji • uczestnictwo • odpowiedzialność • efektywność • spójność • Partnerstwo - wpływ na podejmowanie decyzji, wspólne rozwiązywanie problemów

6. Leader i jego geneza • Leader I (1991-1994) • sprawdzanie nowego modelu rozwoju obszarów wiejskich • zróżnicowanie gospodarki obszarów wiejskich • Leader II (1994- 1999) • upowszechnienie podejścia wg LEADER I: zaangażowanie 50% obszarów wiejskich • większa integracja działań • Leader+ (2000-2006) • wzbogacenie podejścia opartego na lokalnym zaangażowaniu • większa konkurencyjność europejskich obszarów wiejskich

7. LEADER JAKO METODA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Wspomaga wdrażanie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich • Jest inicjatywą wspólnotową bezzwrotnej pomocy Unii Europejskiej dla współpracujących ze sobą lokalnych partnerów - władze lokalne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy otrzymują pomoc w związku ze zgłaszanymi przez nie projektami rozwoju na obszarach wiejskich

8. Celem Leadera jest aktywizacja społeczności wiejskich poprzez m.in. włączenie tych społeczności do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw partnerów społecznych • Celem Leadera jest budowanie kapitału społecznego poprzez aktywizację mieszkańców oraz przyczynianie się do powstawania nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja • Leader to (Cechy Leadera): • lokalne strategie rozwoju dla danego terenu • oddolne opracowanie przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju obszarów wiejskich • realizacja innowacyjnych projektów łączących zasoby, wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego • partnerstwo publiczno-prywatne • zintegrowane i wielosektorowe działanie • tworzenie powiązań • współpraca

9. Lokalna Strategia Rozwoju Dokument zawierający cel i definicję strategicznych i operacyjnychpriorytetów oraz specyfikację kolejności podejmowania działań

10. Główny Beneficjent Leadera • “Lokalne Grupy Działania”, czyli związki partnerów publicznych i prywatnych (partnerstwo międzysektorowe) wspólnie podejmujących innowacyjne działania związane z rozwojem obszaru wiejskiego. • LGD wybierają projekty, a ich realizacja przyczynia się do osiągnięcia celów wspólnie opracowanej strategii

11. Lokalne Grupy Działania • Aby skorzystać ze środków LEADER konieczne jest powołanie Lokalnej Grupy Działania, czyli sformalizowanego ciała odpowiedzialnego za realizację konkretnego projektu – Lokalna Strategia Rozwoju • Lokalna Grupa Działania jest „realizacją” partnerstwem trójsektorowym, składającym się z przedstawicieli sektora publicznego, gospodarczego i społecznego. • LGD powinna posiadać osobowość prawną i przybrać formę stowarzyszenia zgodnie z zapisami ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

12. Zadania LGD • przygotowuje i wdraża lokalną strategię rozwoju (obszar objęty strategią gminy wiejskie lub miejsko-wiejskie; co najmniej 10 tyś. mieszkańców) • podejmuje decyzje o podziale własnych środków finansowych, zarządza nimi • skupia zasoby ludzkie • kojarzy lokalnych partnerów celem uzyskanie efektu synergii • wzmacnia dialog • wspiera procesy adaptacyjne, zmiany, dywersyfikację gospodarki, poprawę warunków życia • zarządza projektami: wybór projektów, monitorowanie

13. Członkowie LGD • osoby fizyczne • osoby prawne - w tym jednostki samorządu terytorialnego (docelowo członkowie wspierający) (na podstawie informacji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Leader 2007-2013) tj.: mieszkańcy, organizacje, stowarzyszenia, przedsiębiorcy, samorząd terytorialny Osobowość prawna to pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych • Jednostki samorządu terytorialnego, spółki kapitałowe, spółdzielnie, przedsiębiorstwa p., • Stowarzyszenia rejestrowe (Prawo o stowarzyszeniach) - Krajowy Rejestr Sądowy, statut, komitet założycielski 15 osób, walne zgromadzenie, zarząd, organy kontroli • Kościół – i poszczególne jego jednostki diecezje, parafie, organizacje kościelne

14. W latach 2007-2013 Leader będzie/jest realizowany w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich „Leader w latach 2007-2013 ma być zintegrowanym ze wszystkimi krajowymi/regionalnymi programami rozwoju wsi”

15. OSIE WSPARCIAPROW 2007-2013 • Oś 1: poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego • Oś 2: poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich • Oś 3: jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej • Oś 4: LEADER

16. LOKALNE GRUPY DZIAŁANIANA TERENIE WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

17. DZIAŁANIA OSI 4 LEADER • 4.1.3 - WDRAŻANIE LOKALNYCH STRATEGII ROZWOJU • 4.21 - WDRAŻANIE PROJEKTÓW WSPÓŁPRACY • 4.31 - FUNKCJONOWANIE LOKALNEJ GRUPY DZIAŁANIA

18. 4.1.3 – WDRAŻANIE LOKALNYCH STRATEGII ROZWOJU Leader umożliwia realizowanie i osiąganie celów osi trzeciejprzez: • udział LGD w wyborze projektów finansowanych w ramach działań osi 3: • Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej; • Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw; • Odnowa i rozwój wsi • małe projekty uzupełniające działania osi 3, którenie kwalifikują się do wsparcia w ramach działań osi 3, ale przyczyniają się do osiągnięcia celów tej osi, tj. poprawy jakości życia lub większego zróżnicowania działalności gospodarczej na obszarze działania LGD i są zgodne z lokalną strategią rozwoju.

19. 4.1.3 – WDRAŻANIE LOKALNYCH STRATEGII ROZWOJU CEL: budowanie kapitału społecznego poprzez aktywizację mieszkańców oraz przyczynianie się do powstawania nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja. BENEFICJENCI: • W przypadku projektów kwalifikujących się do udzielenia pomocy w ramach działań osi 3 - Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej – tak jak określono dla działań osi 3. • W przypadku małych projektów - osoby fizyczne zameldowane na obszarze działania LGD lub posiadające siedzibę na obszarze działania LGD, jeśli prowadzą działalność gospodarczą, organizacje pozarządowe, osoby prawne i jednostki organizacyjne związków wyznaniowych i kościołów, posiadające siedzibę na obszarze działania LGD lub działające na obszarze LGD. POZIOM POMOCY: • Dla działań mieszczących się w ramach działań osi 3 – zgodnie ze specyfikacją działań tej osi • Dla małych projektów – max. 65% lub 85%, nie więcej niż 25 tys. PLN na projekt i nie więcej niż 100 tys. PLN na beneficjenta w okresie programowania

20. 4.1.3 – WDRAŻANIE LOKALNYCH STRATEGII ROZWOJU Typy projektów: • Dla działań mieszczących się w ramach działań osi 3 - tak jak określono dla działań osi 3. • Dla małych projektów, działania mogą dotyczyć: • organizacji szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla ludności z obszaru objętego LSR; • promocji i rozwoju lokalnej aktywności, w tym promocji lokalnej twórczości kulturalnej i artystycznej, z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa kulturowego, historycznego oraz przyrodniczego; • rozwoju agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich, w tym: utworzenia lub zmodernizowania elektronicznej bazy informacji turystycznej oraz stron WWW, przygotowania i wydania folderów i innych publikacji informacyjnych, oznaczenia obiektów ważnych lub charakterystycznych dla obszaru objętego lokalną strategią rozwoju;

21. 4.1.3 – WDRAŻANIE LOKALNYCH STRATEGII ROZWOJU Typy projektów – c.d, małe projekty mogą dotyczyć: • inicjowania powstawania, rozwoju, przetwarzania, wprowadzenia na rynek oraz podnoszenia jakości produktów i usług bazujących na lokalnych zasobach, w tym naturalnych surowcach i produktach rolnych i leśnych oraz tradycyjnych sektorach gospodarki; • organizacji imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych na obszarze objętym działalnością LGD; • zakupu i nasadzenia tradycyjnej roślinności oraz starych odmian roślin (nasion, sadzonek, kłączy, bulw, etc.) w celu wykorzystania lub odnowienia cennego dziedzictwa przyrodniczego lub kulturowego ze szczególnym wskazaniem na obszary chronione w tym obszary objęte siecią Natura 2000; • zakupu oprogramowania, urządzeń i sprzętu komputerowego (w tym urządzeń i sprzętu umożliwiającego dostęp do Internetu oraz zakup usługi dostępu do Internetu) i ich udostępnianie na potrzeby społeczności wiejskiej w celu podniesienia jakości życia ludności na obszarze działania LGD;

22. 4.1.3 – WDRAŻANIE LOKALNYCH STRATEGII ROZWOJU Typy projektów – c.d, małe projekty mogą dotyczyć: • renowacji, zabezpieczenia i oznakowania przydrożnych kapliczek, pomników przyrody, odkrywek geologicznych i innych miejsc i budowli charakterystycznych dla danej miejscowości i istotnych dla realizacji LSR wraz z uporządkowaniem terenu wokół tych miejsc; • odnawiania elewacji i dachów prywatnych budynków, ogrodzeń, oraz innych obiektów charakterystycznych dla budownictwa danego regionu; • zakupu strojów, eksponatów i innego wyposażenia dla zespołów artystycznych, zespołów folklorystycznych oraz innych grup i zespołów kultywujących miejscowe tradycje i zwyczaje; • inwestycji służących utrzymaniu i kultywowaniu tradycyjnych zawodów i rzemiosła oraz inwestycji służących wspieraniu twórczości lokalnej lub ludowej • budowy/odbudowy małej infrastruktury turystycznej, w szczególności punktów widokowych, miejsc wypoczynkowych i biwakowych, tras narciarstwa biegowego i zjazdowego, tras rowerowych; • zakupu wyposażenia świetlic wiejskich i ich remontu.

23. 4.21 – Wdrażanie projektów współpracy • Pomoc jest przyznawana LGD na realizację projektów współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej zawartych w LSR lub zgodnych z jej celami. 4.31 – Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja • Pomoc jest przyznawana LGD na realizację aktywności zgodnie z listą kosztów kwalifikowalnych określoną w odrębnych przepisach. Pomoc przyznawana w ramach działania może w szczególności dotyczyć: • badań nad obszarem objętym LSR; • informowania o obszarze działania LGD oraz o LSR; • szkolenia kadr biorących udział we wdrażaniu LSR; • wydarzeń o charakterze promocyjnym związanych z obszarem działania LGD i LSR; • szkolenia lokalnych liderów; • animowania społeczności lokalnych; • koszty bieżące LGD (koszty administracyjne związane z działalnością LGD).

24. SZACUNKOWY PODZIAŁ ŚRODKÓW EFRROW DLA OSI IV W EURO

25. Oś 3 - ODNOWA I ROZWÓJ WSI • CEL: • Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. • BENEFICJENCI: • gmina, • instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, • kościół lub inny związek wyznaniowy ( na określone operacje), • organizacja pozarządowa mająca status organizacji pożytku publicznego, której cele statutowe są zbieżne z celami działania „Odnowa i rozwój wsi”.

26. Oś 3 - ODNOWA I ROZWÓJ WSI TYPY PROJEKTÓW: • Budowa, remont, przebudowa i wyposażenie obiektów: • Pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe • Służących promocji obszarów wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki oraz kultury; • Kształtowanie obszaru przestrzeni publicznej; • Budowa, remont lub przebudowa infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych i społeczno-kulturalnych; • Zakup obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie w tym budynków będących zabytkami, z przeznaczeniem na cele publiczne • Odnawianie, eksponowanie lub konserwacja lokalnych pomników historii, budynków będących zabytkami i miejsc pamięci • Kultywowanie tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów

27. Wybrane projekty dla Osi 3 • budowa, przebudowa, remont lub wyposażanie obiektów publicznych pełniących funkcje kulturalne, w szczególności świetlic i domów kultury; • budowa, przebudowa lub remontem obiektów sportowych, ścieżek rowerowych, szlaków pieszych, placów zabaw, miejsc rekreacji, służących do użytku publicznego, • zakup towarów służących przedsięwzięciom związanym z kultywowaniem tradycji społeczności lokalnych oraz tradycyjnych zawodów; • kształtowanie centrów wsi jako obszaru przestrzeni publicznej, w szczególności poprzez odnawianie lub budowę placów, parkingów, chodników lub oświetlenia ulicznego; • urządzanie i porządkowanie terenów zieleni, parków lub innych miejsc wypoczynku; • budowa, przebudowa lub remont małej infrastruktury turystycznej; • zagospodarowanie zbiorników i cieków wodnych na rzecz rekreacji lub poprawy estetyki miejscowości…

28. Tworzenie/Wybór LGD • Schemat I – Inicjatywa, spotkania, LSR, rejestracja stowarzyszenia • Schemat II – realizacja LSR, własne projekty, granty,….

29. Stan na dziś • LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA „ ….. ” – obszar gmin Szemud, Linia, Luzino • Konsultacje społeczne, poszukiwanie partnerów wspierających, opracowywanie dokumentacji, zbieranie ankiet – budowanie bazy wiedzy dotyczącej oczekiwań lokalnego społeczeństwa, kompetencji, itp..

30. Źródła • Serwis informacyjny „Fundusze strukturalne” - http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/LEADER/ • Serwis informacyjny Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - http://www.minrol.gov.pl/DesktopDefault.aspx?TabOrgId=1669&LangId=0 • Serwis informacyjny polskiej sieci Leader+ - http://www.leaderplus.org.pl/index.php