OTONOM SİNİR SİSTEMİ ve AKUPUNKTUR

1. OTONOM SİNİR SİSTEMİ ve AKUPUNKTUR Dr. Mehmet Tuğrul Cabıoğlu

2. İstemsiz, visseral ve vegetatif sinir sistemi • İstek dışı çalışan iç organları innerve • Kalp, kan damarları, düz kas, bezler ve yağ dokusunu innerve • Viseral fonksiyonları hızla değiştirebilir

4. Visseral reseptörler afferent otonom yol MSS efferent yol visseral organlar

5. OTONOM VE SOMATİK SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI • Somatik motor nöronların hücre gövdeleri MSS’de ve miyelinli aksonları doğrudan iskelet kaslarına • Otonom sinirler MSS’den çıkan aksonları yolları üzerinde mutlaka MSS dışındaki bir gangliyondasonlanır; pregangliyonik aksonlar miyelinli, postgangliyonikler ise miyelinsiz

6. Somatik sinirlerin çapları büyük (14-19μ) ve impuls hızı (120 m/sn) fazla • Otonom sinirlerde çaplarküçük (presinaptik 3μ, postsinaptik 0.3-1.3μ), hızı (presinaptik 2-14 m/sn, postsinaptik 2 m/sn) yavaş • Somatik sinir yaralanır veya kesilirse bu sinirin innerve ettiği kas dejenere olur ve atrofiye • Otonom sinirde ise, organ çoğunlukla dejenere olmaz. Organ morfolojik bakımdan aynı ve fonksiyonu bir dereceye kadar devam • Somatik sinirler isteğimizle aktive ettiğimiz • Otonom sinirler isteğimiz dışında fonksiyon yapan organları

9. OTONOM KONTROL MERKEZLERİ • Serebral korteks kısımları, özellikle limbik korteks otonom sistemi... • Hipotalamus • Sıcaklık (Posterior hipotalamus) • Doyma merkezi (ventromedial) ve Açlık merkezi (Lateral hipotalamusta) • Pons • Pnömotaksik ve Apnöstik merkezler • Medulla Oblangata • Kardiak merkez • Vazomotor merkezler (Vazokonstrüktör merkez ve vagal parasempatik merkezi) • Dorsal ve ventral solunum grubları • Vestibular çekirdekler (Dengeye katkısı olur)

11. Otonom Sinir Sistemi • Parasempatik •“Dinlenvebeslen; Kestir ve sindir “ •Vücudu “yenileyen”sistem • Sempatik •“Savaşveya kaç!“ •Enerji gerektiren faaliyetler

13. Sempatik Parasempatik

14. Sempatik Sistem 1. 1. Nöron hücrelerimedulla spinaliste 2. Pregangliyoner lifler kısa, postgangliyonerler lifleruzun 3. Pregangliyoner liflermiyelinli,postgangliyonerlermiyelinsiz 4.Gangliyonlar organdan uzak, bir pregangliyoner lif birçok postgangliyoner lif verir; ortalama 1/20

17. Sempatik Sistem Preganglionik nöron •Kökeni:T1- L2 •Transmitter: Ach Ganglionlar •Sempatik zincir, kollateral ganglion, adrenal medulla* Reseptör: Nikotinik Ach Postganglioniknöron •Transmitter: Norepinefrin Hedef organ Reseptör: Adrenerjik

18. Parasempatik Sistem 1.1. nöron hücresi mezensefalon, bulbusvemedulla spinalis’in sakral segmentinde 2. Pregangliyoner lifler uzun, postgangliyonerler kısa 3.Pregangliyoner lifler miyelinli, postgangliyonerler miyelinsiz 4.Gangliyonlar organdan yakın ve hatta organın içinde 5. Bir pregangliyoner lif bir postgangliyoner lif

20. Parasempatik Sistem Preganglionik nöron •Kökeni: Beyin sapı (III, VII, IX, X), sakral 2-4 •Transmitter: Ach Ganglionlar • Hedef dokuya yakın Reseptör: Nikotinik Ach Postganglioniknöron •Transmitter: Ach Hedef organ Reseptör: Muskarinik Ach

22. Sempatik Sinirlerin Segmental Dağılımı Omurilikten ayrılan sempatik liflerden, • T-1’den çıkanlar kafaya, • T-2’den çıkanlar boyuna, • T-3, T-4, T-5 ve T-6’dan çıkanlar toraksa, • T-7, T-8, T-9, T-10 ve T-11’den çıkanlar abdomene, • T-12, L-1 ve L-2’den çıkanlar bacaklara

23. Adrenal MedullaPregangliyoner sempatik sinir lifleri sinaps yapmadan omuriliğin intermediyolateral boynuzundaki hücrelerden çıkarak sempatik zincir ve splanknik sinirler yoluyla ilerleyip sonunda adrenal medullaya ulaşırEmbriyolojik olarak sinir dokusundan gelişirPostgangliyoner nöronların analoğu

25. Sempatik Sistemin Etkileri • Gözbebeğinde genişleme, alfa reseptörleri • Kalp hızı, kasılma gücü, uyarılabilme ve iletilebilme yeteneği artar, beta 1 reseptörleri • Damarlarda genişleme beta 2 reseptörleri ile fakat sıklıkla vazokonstrüksiyon alfa reseptörleri • Bronşioller genişleme beta 2 reseptörleri • Gastrointestinal sistemde peristaltizmin inhibisyonu beta 2 reseptörleri • İntestinal sfinkter kontraksiyonu alfa reseptörleri

26. Mesane sfinkterinin kontraksiyonu, alfa reseptörleri • Mesane duvar relaksasyonu, beta 2 reseptörleri • Yağyıkımı artar, beta 1 reseptörleri • Glikojenoliz, beta 2 reseptörleri • Uterus relaksasyonu, beta 2 reseptörleri

27. Sempatik stimulasyonla, bazal metabolizma %100’e artma • Sempatik sistemin uyarılması, mental aktivitede artma • Sempatik sistemin uyarılması, peniste ejakülasyon

28. PARASEMPATİK SİNİR SİSTEM X. kranial siniri • Tüm parasempatik sinir liflerinin yaklaşık %75’i vagus siniri içinde seyrederek tüm göğüs ve karın bölgelerine dağılır • Kalbe, akciğerlere, özafagusa, mideye, ince bağırsakların tümüne, kolonun proksimal yarısına, karaciğere, safra kesesine, pankreasa ve uterusun üst bölümlerine giden parasempatik sinirleri verir

29. III. kranial sinir Pupillanın sfinkterine ve gözün siliyer kasını innerve VII. kranial sinir Gözyaşı, nazal, submandibular ve sublingual bezleri innerve IX. kranial sinir Parotis bezini innerve

30. Sakral parasempatik lifler • Medulla spinalisin her iki yanındaki sakral pleksusu S 2-4 kökleri düzeyinde • Periferik lifleri inen kolonu, rektumu, mesaneyi, üreterlerin alt bölümünü ve dış genital organları innerve

31. Parasempatik Sistemin Etkileri •Pupillada daralma •Bronşiollerde kasılma •Kalbte yavaşlama • Barsağın düz kaslarınıuyarır, sfinkterleri gevşetir •İnsülin salgısıartırma •İdrar atımını artırma • Peniste ereksiyon

32. Kolinerjik ve Adrenerjik Lifler-Asetilkolin ya da Norepinefrin Salgılanması • Sempatik sinir uçlarının çoğundannorepinefrin,parasempatik sistemin terminal sinir uçlarındanasetilkolin • Ancakter bezleri, piloerektör kaslar ve bazı kan damarlarının postgangliyoner sempatik lifleri kolinerjik • Sempatik ve parasempatik sinir sistemlerin her ikisinde de bütün pregangliyoner nöronlar kolinerjiktir.

33. Sempatik ve Parasempatik Sistemin Karşılaştırıması • Sempatik uyarı, göz bebeğinin radyal dilatör kasının kasılmasına ve göz bebeğininbüyümesine • Parasempatik uyarı, göz bebeğinde büzücü kasın kasılmasına ve pupillanındaralmasına • Sempatik uyarı, salgı bezlerine direk etki ederek fazla miktarda mukus ve enzim içeren yoğun bir salgı • Parasempatik uyarı, burun, göz yaşı, tükrük ve birçok gastrointestinal bezlerin kuvvetle uyarılmasına ve çoğunlukla bol miktarda sulu sekresyon yapılmasına

34. Sempatik stimulasyon, sistemik kan damarlarının damarlarını daraltır • Parasempatik uyarı kan damarlarına etkisiz • Sempatik stimulasyon, kalbin atım güçünü ve kan akışına karşı direnci artırarak arteriyel basıncı yükseltirler. • Orta derecede parasempatik uyarı, kalbin pompalama güçünü azaltırken periferik direnç üzerine etkisi yoktur. Normal etkisi kan basıncınıhafif derecede düşürmektir. Güçlü parasempatik uyarı kalbi hemen tamamen durdurabilir ve arteriyel basıncıtamamendüşmesine

35. Sempatik uyarı kalp hızını, kasılma gücünü ve uyarılabilme yeteneğiniartırır. • Parasempatik uyarı genelde ters etkileryapar. • Güçlü sempatik stimulasyon, gastrointestinal sistemde peristaltizmi inhibe eder ve sfinkter tonusunu artırır. • Parasempatik uyarı, genellikle periztaltizmi artırır ve sfinkterleri gevşeterek, içeriğin kanal boyunca hızla ilerlemesini sağlar. Bu ilerletici etki birçok gastrointestinal bez sekresyon hızınıneşzamanlı artışı ile birliktedir.

37. Back-Shu ve Huatua-Jiaji Noktaları • Back-shu noktaları; Du meridyeninden 1.5 cun lateralde mesane meridyeni üzerinde bulunan noktalar • Huatua-Jiaji Noktaları; Du meridyeninden 0.5 cun lateralde bulunan noktalar • Bu noktalar özellikle visceral organların fonksiyonel bozukluklarında kullanılır, mide ve intestinal motilite bozuklukları, mesanenin fonksiyonel bozuklukları • Huatua-Jiaji Noktaları aynı segmenteki Back-Shu noktaları ile aynı indikasyonlara

38. Akc. Hast. 3. Torasik Vertebra UB-13 Kalp Hast. 5. Torasik Vertebra UB-15 Kara. Hast 9. Torasik Vertebra UB-18 Saf. Hast. 10. Torasik Vertebra UB-19 Dalak Hast. 11. Torasik Vertebra UB-20 Mide Hast. 12. Torasik Vertebra UB-21 Böb. Hast. 2. Lumbal Vertebra UB-23 Kalı Hast. 4. Lumbal Vertebra UB-25 İnc. Hast. 1. Sakral Vertebra UB-27 Mesa. Hast. 2. Sakral Vertebra UB-28

39. Organ Back-Shu Noktaları ve Dermatom Otonom Liflerin Lokalizasyonu Segmental Dağılımı Akc. UB 13 – T 3 T 3 T 1-4 sempatik lifler Kal. UB 15 – T 5 T 5 T 1-5 sempatik lifler Kara. UB 18 – T 9 T 9 T 7-9 sempatik lifler Saf. UB 19 – T 10 T 10 T 7-9 sempatik lifler Dal. UB 20 – T 11 T 11 T 5-12 sempatik lifler Mi. UB 21 – T 12 T 12 T 5-12 sempatik lifler Böb. UB 23 – L 2 L 2 T 10 – L 2 sempatik lifler Kal. UB 25 – L 4 L 4 S 2 – 4 parasempatik lifler Mesa. UB 28 – S 2 S 2 S 2 – 4 parasempatik lifler

41. Mesanede Otonom Sistem İnnervasyonu ve Akupunktur Uygulaması • Duyusal uyarılar pelvik sinirlerle sakral segmente • Parasempatik innervasyonu pelvik sinirlerle S-2 ve S-4 düzeyinde • Sempatik innervasyonT-11 ve L-2 düzeyinden çıkar, iç sfinkterterdeki alfa adrenerjik reseptörleri ve detrüsör kaslardaki beta reseptörleri • Somatik innervasyondış sfinkterine iskelet motor lifler pudental sinirler • Üst merkezler frontal lob parasantral bölüm, ponsta koordinasyon merkezi

43. Yansıyan Ağrı • Visceral ve derideki nociceptörlerin uyarılmasıyla sonucu uyarıyı taşıyan aksonların medulla spinalise gidiş yolu aynı • Bu iki farklı kaynaktan gelen nöronlar medulla spinaliste sinaps yapar • Böylece visseral organlardaki ağrı aynı zamanda derideki belirli bölgelerde de hissedilir

45. Viscero-cutaneous Refleks • Visceral organlarda fonksiyonel veya organik rahatsızlıklar deride ilgili alanlarda ağrı ve hasssasiyet neden olmakta • Safra kesesi ağrısı aynı anda sağ hipokondrium derine yansıyor, aynı şekilde mide ağrısınınepigastrium üzerine yansıması

47. Cutaneal Visseral Refleks • Deride meydana gelen uyarı ilgili visceral organı etkiler. • Akut angina pectoris geçiren hastaya gögüs ön duvarında deri üzerinde hassas noktaya prokain ejeksiyonu precordial ağrıya daha hızlı cevap verildiği

48. Viscero-cutaneal ve Cutaneal Viseral Reflekler ile Akupunktur Noktaları • St 12noktasımide’nin Front-Mu noktası, mide motilite bozukluklarında bu nokta hassas ve ağrılı • Ren 3noktasımesane’ninFront-Mu noktası, mesane hipotoni’sinde hasas ve ağrılı • St 25noktasıkalın barsağın Front-Mu noktası, barsak motilitesinin azaldığı durumda hassas ve ağrılı